شرق: در حالی كه جدول بحث‌برانگیز شماره 17 در بودجه 1400 نیز تكرار خواهد شد و انبوهی از مؤسسات و شركت‌های موازی، قرار است از پول نفتی كه به سختی در شرایط تحریم به دست می‌آید، ارتزاق كنند، مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری وابسته به سازمان برنامه و بودجه در پیشنهادی عجیب مطرح كرده است كه در راستای كاهش و حذف تدریجی پرداخت‌های بودجه‌ای به كمیته امداد و بنیاد شهید و امور ایثارگران، منابع مالی این دو مجموعه از محل منابع سازمان اوقاف و فعالیت‌های اقتصادی بنیاد مستضعفان تأمین شود.
آیا گره‌زدن بودجه كمیته امداد به بنیاد مستضعفان كه خود در ردیف بودجه‌بگیران است، برای تأمین نیازهای اقشار آسیب‌پذیر مشكل ایجاد نخواهد كرد؟ كارشناسان و منابع مطلع می‌گویند به جای تمركز بر حذف بودجه كمیته امداد باید ابتدا سراغ كلونی‌های اقتصادی رفت كه برخلاف قانون اساسی كه ساماندهی تمامی امور استخدامی را وظیفه رئیس‌جمهور می‌دانند، خود مستقلا در كشور فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند، بیمارستان می‌سازند و... اما نه تنها بودجه خود را به دولت ارائه نمی‌دهند بلكه جزء بودجه‌بگیران نیز به حساب می‌آیند.
هرساله در نزدیكی فصل بودجه، جدول شماره 17 لایحه بودجه خبرساز می‌شود. جدولی كه مملو از نهادهای موازی با فعالیت‌های فرهنگی و... است كه بخشی از بودجه را به خود اختصاص می‌دهند اما خروجی آنها برای كشور چندان روشن نیست.
اگرچه در بودجه 1400 و در دومین سالی كه تحریم‌های خردكننده آمریكا شامل حال ایران شده، اطلاعات دقیقی درباره جزئیات جدول شماره 17 در دسترس قرار ندارد اما منابع مطلع می‌گویند امسال هم این جدول در بودجه جا خوش كرده و مشمول افزایش‌های نجومی هم شده است.
این در حالی است كه به گزارش «نود اقتصادی» مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری وابسته به سازمان برنامه و بودجه در گزارشی که به ارائه جهت‌گیری‌ها و راهکارهای پیشنهادی برای لایحه بودجه ۱۴۰۰ پرداخته، در اقدامی عجیب و معنادار پیشنهاد داده دولت در راستای تأمین کسری بودجه، اقدام به کاهش و حذف تدریجی پرداخت‌های بودجه‌ای به کمیته امداد و بنیاد شهید و امور ایثارگران کند.
در این طرح پیشنهاد شده بودجه این نهادهای عمومی از محل منابع سازمان اوقاف و فعالیت‌های اقتصادی بنیاد مستضعفان تأمین شود.
نیاز به اصلاح بودجه بخش عمومی غیردولتی
این پیشنهاد عجیب از سوی بازوی مطالعاتی سازمان برنامه و بودجه این نگرانی را ایجاد می‌كند كه گره‌خوردن بودجه كمیته امداد به فعالیت‌های اقتصادی بنیاد مستضعفان، معیشت افراد تحت پوشش این كمیته را با اختلال جدی مواجه كند. یك منبع مطلع در این رابطه به «شرق» می‌گوید: به جای اصلاح بودجه كمیته امداد ابتدا نیاز داریم كه به بودجه بخش عمومی غیردولتی توجه كنیم.
او می‌گوید: به این راحتی‌ها نمی‌توان بودجه آنها را حذف كرد و پیشنهاد ارائه‌شده توسط مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری در حد یك پیشنهاد است. این منبع مطلع با اشاره به مخارجی كه كمیته امداد خارج از اساس‌نامه خود دارد، می‌گوید: بخشی از اعتبارات كمیته امداد صرف مردم عادی می‌شود كه صدایشان به جایی نمی‌رسد. او اضافه می‌كند: در شرایط كنونی كه مجلس و دولت به نوعی تورم را قبول دارند، قرار است به 65 میلیون نفر یارانه بدهند. این كمك در حالی به جامعه ارائه می‌شود كه می‌دانیم كمیته امداد برخی اقشار جامعه را تحت پوشش قرار داده است.
به گفته این منبع مطلع، باید ستاد اجرائی و بنیاد مستضعفان را به دلایل متعدد در بودجه بیاوریم و اطلاعات بودجه‌ای این دو مجموعه در اختیار سازمان برنامه و بودجه قرار گیرد. در حال حاضر اطلاعات بودجه‌ای این دو مجموعه در اختیار كسی قرار ندارد و از سود و زیان آنها اطلاعاتی در دست نیست.
او می‌گوید: این دو مجموعه، هر دو به اندازه دولت شركت دارند. در همه زمینه‌های اقتصادی فعال و پیمانكار بزرگ‌ترین پروژه‌های نفتی هستند. در برخی فعالیت‌های خود مالیات می‌دهند و در بخش‌های دیگری مالیات نمی‌دهند و اطلاعات آنها شفاف نیست.
خنثی‌كردن برنامه‌های دولت توسط غول‌های اقتصادی
این منبع مطلع بیان می‌كند: ما به جای حذف بودجه كمیته امداد باید برنامه‌ریزی صحیح انجام بدهیم و اصلاح ساختار بودجه را از مجموعه‌های بزرگ‌تر آغاز كرده و به سمت كوچك‌ترها برویم.
او تأكید می‌كند: اولویت این است كه این غول‌های اقتصادی كه مسیر خودشان را می‌روند و برنامه‌های دولت را خنثی می‌كنند، برای هماهنگی با برنامه‌ها اطلاعات خود را ارائه دهند و به اقتصاد كشور كمك كنند. زیرا آنها از همین كشور بهره گرفتند و بزرگ شدند، باید اطلاعات بودجه‌ای خود را در اختیار دولت قرار دهند. این منبع مطلع یادآور می‌شود: در تبصره دو قانون بودجه 99 اقدام خوبی انجام شد.
باید نهادهای عمومی غیردولتی برای گام اول اطلاعات خود را در سامانه وزارت اقتصاد درج می‌كردند. مسئولیت طراحی سایت با وزارت اقتصاد بود و این وزارتخانه باید اعلام كند كه این مصوبه چه سرنوشتی پیدا كرده است. او اضافه می‌كند: تا جایی كه اطلاع دارم، سامانه راه انداخته‌اند ولی نهادهای عمومی غیردولتی اطلاعات را ندادهاند.
این منبع مطلع ادامه می‌دهد: حتی بودجه شهرداری‌ها هم مسئله است. در تبصره دو شهرداری كلان‌شهرهای یعنی شهرهای با جمعیت بالای یك میلیون نیز باید بودجه‌شان رصد شود. آنها برای گرفتن بودجه و هماهنگی با برنامه توسعه كشور، باید اطلاعاتشان را شفاف ارائه كنند.
او اضافه می‌كند: گروه توسعه ملی، شركت‌های شستا بنیاد و شركت‌های ستاد و شركت‌های شهرداری‌ها نه صرفا برای پول‌گرفتن بلكه برای هماهنگی با برنامه‌های دولت باید حتما بودجه خود را به دولت ارائه بدهند.
اقدامی خلاف قانون اساسی
این منبع مطلع یادآور می‌شود: طبق اصل 126 قانون اساسی، مسئولیت برنامه و بودجه و امور استخدامی كشور به طور مستقیم از وظایف رئیس‌جمهور است. رئیس قوه مجریه مسئول برنامه، بودجه و امور استخدامی كشور است. از همان ابتدا، قانون اساسی ناقص اجرا شده و رئیس‌جمهور صرفا كار اداری و استخدامی دولت را انجام داده است.
او ادامه می‌دهد: این قانون باید درست اجرا شود.
رئیس‌جمهور مسئول نظام اداری كشور است. همه نهادهای عمومی غیردولتی باید برنامه‌هایشان را برای تعیین مسیر توسعه كشور توسط رئیس‌جمهور به قوه مجریه گزارش كنند و رئیس‌جمهور نیز این وظیفه‌اش را به سازمان برنامه و بودجه تفویض می‌كند. این منبع مطلع تأكید می‌كند: باید بدانیم اینها كجا بیمارستان می‌سازند. گروه توسعه ملی كجاها مدیریت می‌كند و كارخانه می‌سازد تا بتوانیم تصمیم بگیریم دولت كجاها اقدام لازم را انجام دهد. ما با كلونی‌های اقتصادی و جزیره‌های مستقل اقتصادی روبه‌رو هستیم كه به هیچ‌كس پاسخ‌گو نیستند.
او درباره میزان بودجه در نظر گرفته‌شده برای جدول شماره 17 عنوان می‌كند: اطلاعات ریز جدول 17 هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته است. سال گذشته دو تا سه هزار میلیارد تومان بودجه دریافت می‌كردند و امسال با افزایش‌هایی كه رخ داده، پیش‌بینی می‌شود بین چهار تا پنج هزار میلیارد تومان اعتبار برای آنها در نظر گرفته شده باشد.
بودجه كمیته امداد را نمی‌توان حذف كرد
منبع مطلع دیگری در واكنش به پیشنهاد حذف بودجه كمیته امداد تأكید می‌كند: وزارت رفاه درست شد كه برخی امور را ساماندهی كند. كمیته امداد به یك‌سری اقشار آسیب‌پذیر و خانواده‌های نیازمند خدمات می‌دهد. بودجه آن را نمی‌توان حذف كرد و به نیازمندان مستمری نداد. زیرا افراد تحت پوشش این مجموعه در تأمین پول نان شب خود مانده‌اند.
او اضافه می‌كند: اوقاف در بودجه ردیف دارد. بنیاد مستضعفان هم بودجه دریافت می‌كند و ردیف‌های اعتباری آنها در بودجه وجود دارد. خود این دو مجموعه از دولت بودجه نگیرند، كفایت می‌كند.
این منبع مطلع یادآور می‌شود: سازمان‌های فرهنگی زیادی هستند كه اصلا نیازی به حضورشان نیست. مؤسسات پژوهشی موازی هم نباید بودجه بگیرند. باید اصلاح ساختار صورت بگیرد اما شتاب‌زده نمی‌توان عمل كرد و باید مطالعات لازم در این رابطه انجام شود.
اگر بدون برنامه برخورد كنیم، شرایط بدتر می‌شود. او بیان می‌كند: مطالعه برای اصلاح ساختار باید توسط مؤسسه پژوهش و آینده‌نگری یا مركز تحقیقات استراتژیك ریاست‌جمهوری و مركز پژوهش‌های مجلس انجام شود. او ادامه می‌دهد: با ادغام بهزیستی و كمیته امداد موافق هستم زیرا این دو مجموعه اقدامات مشابه انجام می‌دهند. دو كارگزینی دارند و گاهی به برخی افراد نیازمند هیچ‌یك از دو مجموعه خدمات نمی‌دهند. البته ادغام این دو مجموعه به مفهوم پول‌ندادن به افراد تحت پوشش نیست.
