آرمان ملي: شايد بهترين کلامي که مي‌تواند شرايط فعلي اصلاح‌طلبان در توصيف کند اين باشد که اصلاح‌طلبان در بيم و اميد انتخابات 1400 به سر مي‌برند. اميد به احتمال تغيير وضع موجود، اقناع افکار عمومي و حضور و موفقيت در انتخابات و بيم از اين جهت که شرايط تغييري نکند و آنها انتخابات 98 را تجربه کنند.
با اين حال اصلاح‌طلبان همچنان به نفوذ کلام رئيس دولت اصلاحات و «تَکرار» وي باور دارند و معتقدند که اگر شرايط فراهم باشد باز هم تکرار رئيس دولت اصلاحات مي‌تواند انتخابات را به نفع آنها کند. چنانکه سيدمحمود ميرلوحي فعال سياسي اصلاح‌طلب معتقد است: «اگر القائات اصولگرايان تاثيرگذار بود که ديگر يک کلمه «تکرار مي‌کنم» سرنوشت انتخابات را تعيين نمي‌کرد.» بايد ديد شرايط براي تکرار رئيس دولت اصلاحات فراهم مي‌شود يا وضعيت به گونه ديگري پيش خواهد رفت.
خوشبختي از 92 تا 96
پس از اتفاقات سال 88 که طي آن اصلاح‌طلبان به مدت 4 سال به حاشيه سياست در ايران رانده شدند؛ انتخابات رياست‌جمهوري سال 92 صحنه خوبي براي بازگشت مجدد آنها به صحنه سياست عملي و فعاليت سياسي بود؛ جايي که به‌واسطه ائتلاف با حسن روحاني و حمايت‌هاي رئيس دولت اصلاحات و مرحوم آيت‌ا... هاشمي از وي و صد البته کناره‌گيري محمدرضا عارف به نفع روحاني، اصلاح‌طلبان دولت اعتدالي روي کار آوردند تا بتوانند پس از چند سال در فضاي سياسي ايران نفسي تازه کنند و به فعاليت بپردازند.
در اين ميان، نقش رئيس دولت اصلاحات و حمايت‌هاي وي از روحاني و ترغيب مردم به مشارکت در انتخابات و راي به روحاني شايد بيشترين تاثير را در تشکيل دولت تدبير و اميد داشت. چنانکه قاطبه فعالان سياسي از اصلاح‌طلبان گرفته تا اعتداليون و اصولگرايان بر اين موضوع تاکيد مي‌کنند.
با اين حال دولت نخست حسن روحاني در 4 سال اول خود عملکرد نسبتا خوبي را براي جاي گذاشت و با مذاکرات مستمر توانست توافق برجام را به بار آورد؛ توافقي که ثمرات آن در عرصه اقتصادي کشور نيز تاثير بسياري داشت و مراودات سياسي کشورمان نيز با ساير کشورهاي دنيا بهتر و سازنده‌تر برقرار شد. در ميانه راه انتخابات مجلس دهم و خبرگان پنجم در اسفند 94 برگزار شد که اصلاح‌طلبان نيز با وجود برخي رد صلاحيت‌ها وارد انتخابات شدند و باز هم اين وجود شخصيت اجماع‌سازي چون رئيس دولت اصلاحات بود که با جمله تاثيرگذار «تَکرار مي‌کنم» توانست راي ميليوني مردم را به سمت نامزدهاي اصلاح‌طلبان روانه کند.
لذا تاثير رئيس دولت اصلاحات در اردوگاه اصلاح‌طلبان در چه در مقاطع انتخاباتي و چه در مسائل درون‌جرياني را مي‌توان امري غيرقابل کتمان دانست. با اين حال شرايط سرمايه اجتماعي اصلاح‌طلبان به نحوي بود که آنها اگر در هر انتخابات ديگري هم شرکت مي‌کردند موفقيت بالايي کسب مي‌کردند.
مويد اين سخن نيز آن است که پس از پايان دولت نخست روحاني و برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري دوازدهم با وجود تدارک گسترده جريان رقيب سرمايه اجتماعي اصلاح‌طلبان به حدي بالا بود که در حمايت از روحاني فقط سخنان رئيس دولت اصلاحات کفايت مي‌کرد تا مردم با رايي 24ميليوني مجددا روحاني را به رياست‌جمهوري برگزينند. اما در در ادامه اتفاقاتي رخ داد که به عبارتي ورق را براي اصلاح‌طلبان برگرداند. به نحوي که بسياري از آنها خواهان مرزبندي با دولت روحاني شدند.
بيم و اميد 1400
هرچه سال‌هاي ابتدايي تا مياني دهه 90 براي اصلاح‌طلبان خوش‌يمن بود؛ سال‌هاي انتهايي اين دهه چندان براي آنها دلچسب نبود. عملکردهاي دولت روحاني به‌خصوص در حوزه اقتصاد و معيشت مردم و افزايش قيمت ارز و سکه باعث انتقاداتي شده است و برخي شعار «اصلاح‌طلب؛ اصولگرا؛ تمومه ماجرا» سر دهد.
اين اتفاق باعث شد تا بخشي از سرمايه اجتماعي اصلاح‌طلبان و روحاني ريزش کند. اما اين پايان کار نبود. عملکردهاي دولت در حوزه معيشت مردم، عدم توجه جدي به مشاوره‌هاي اصلاح‌طلبان و در ادامه خروج آمريکا از برجام باعث شد تا شرايط بيش از پيش بغرنج‌تر شود و جامعه نيز تمامي آن را از چشم دولت ببيند و بخش ديگري از سرمايه اجتماعي اصلاح‌طلبان به جهت نارضايتي از وضع موجود ريزش کرد. در نهايت نيز اعتماد و سرمايه‌اي که براي اصلاح‌طلبان نزد افکار عمومي مانده بود با اتفاقات آبان‌ماه 98 و افزايش قيمت بنزين و موضوعات ديگر از دست رفت تا در آستانه انتخابات مجلس يازدهم در اسفند 98 بازهم اصلاح‌طلبان بمانند و مشکل اقناع افکار عمومي.
اما نه‌تنها اين مشکل حل نشد بلکه با کاهش چشمگير مشارکت مردم در انتخابات اين‌بار اصولگرايان پيروز مجلس يازدهم لقب گرفتند. هرچند چند ماه پيش از آن رئيس دولت اصلاحات در جمعي با توجه به شرايط جامعه و نارضايتي‌ها گفته بود: «حتي اگر من هم تکرار کنم مردم راي نمي‌دهند.»
با اين حال اکنون شش‌ماه تا انتخابات حساس1400 باقي است و اصلاح‌طلبان همچنان در پي بازيابي سرمايه اجتماعي و در پي تکرار رئيس خود براي حضور مردم در پاي صندوق‌هاي راي هستند. از اين رو چند پرسش مطرح مي‌شود. با توجه به شرايط فعلي جامعه و برخي نارضايتي‌ها مردم علاقه‌اي به حضور در انتخابات و مهم‌تر از آن حمايت از اصلاح‌طلبان دارد؟ قدرت نفوذ «تکرار» رئيس دولت اصلاحات همچنان باقي مانده يا کاسته شده و چه تدابيري بايد براي جلب مشارکت مردم انديشيد؟ قدر مسلم اينها نکاتي است که دقت به آنها مي‌تواند به موفقيت اصلاح‌طلبان در 1400 کمک کند.
در مشارکت بالا اصلاح‌طلبان دغدغه ندارند
يک فعال سياسي اصلاح‌طلب با اشاره به انتخابات پيش رو اظهار داشت: اگر مشارکت بالايي صورت بگيرد اصلاح‌طلبان دغدغه‌اي ندارند. در آينده هم بدين گونه است يعني اگر مشارکت بالاي 45درصد باشد يا بالاتر، سبد اصلاحات، سهم بيشتري از آراي مردمي را در اختيار دارد. برنا نوشت سيدمحمود ميرلوحي گفت: جامعه متوجه زواياي اين ماجرا شده مبني بر اينکه جريان اصلاح‌طلب، دلسوزتر از اصولگرايان است و ريشه آن در بنيان‌هاي انقلاب قوي‌تر است. وي درخصوص اظهارنظر اصولگرايان در تخريب و تخطئه رئيس دولت اصلاحات تصريح کرد: اگر القائات اصولگرايان تاثيرگذار بود که ديگر يک کلمه «تکرار مي‌کنم» سرنوشت انتخابات را تعيين نمي‌کرد.
