سفر به دیدنیهای هگمتانه پایتخت مادها

ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم شما عزیزان را با یکی از پر قدمت ترین
شهرهای ایران که زمانی پایتخت  دولت مادها هم بوده است آشنا خواهیم کرد
شهر زیبای همدان که یکی از قطب های گردشگری و تاریخی نیز است دیدنی های هگمتانه خالی
از لطف نیست در ادامه مطلب همراه ما باشید

دیدنی های هگمتانه

هگمتانه‌ی دیروز و همدان امروز از زمان دولت ماد که به عنوان پایتخت انتخاب شد، مورد توجه قرار گرفت.
این شهر با آثار متنوعی مانند هگمتانه و گنج‌نامه از دوره‌های مختلف تاریخی مانند و غار علی‌سرد یکی از جاذبه‌های
گردشگری نام ‌آشناست.
همدان همچنین با بوعلی سینا و باباطاهر به دل‌های بسیاری راه یافته است.
«هگمتانه» نخستین شهر ایران است که در حدود سال ۷۲۸ پیش از میلاد به دستور حاکم ماد به عنوان پایتخت
بنا شد.
هگمتانه که به معنای محل تجمع است پس از دوره ماد و در زمان هخامنشیان پایتخت ییلاقی باقی ماند.
این شهر در دوره‌های اشکانی، سلوکی، ساسانی و پس از اسلام نیز اهمیت خود را حفظ کرد.

مورخان بسیاری درباره این شهر نوشتند و توصیف‌های مختلفی صورت گرفت، از آن جمله هفت حصار، هر یک به رنگی
بر گرد آن کشیده شده بود.
باید یادآور شد که این باروها برای مراقبت از کاخ و گنجینه فرمانروا بنا شده بود و مردم عادی می‌بایست
خانه‌های خود را بیرون از این دیوارها می‌ساختند.

اینک بافت تاریخی هگمتانه در مرکز شهر همدان واقع شده و بارها موضوع کاوش باستان‌شناسان ایرانی و خارجی قرار گرفته
است.
طی این کاوش‌ها اشیای متعددی علاوه بر بخش‌های مختلفی مانند قسمتی از سیستم آبرسانی، بناها و همچنین حصار دور آن
کشف شد.
هرچند کاوش‌های اخیر توسط زنده‌یاد مسعود آذرنوش، نشان داد که هگمتانه متعلق به مادها نبوده و این پایتخت افسانه‌ای احتمالا
در جای دیگری از همدان واقع شده‌است.

آشنایی با دیدنی های هگمتانه

با توجه به آنچه گفته شد، هگمتانه می‌تواند مبدأ خوبی برای سفر و بازدید آثار در همدان باشد.
این مجموعه که با وسعت تقریبی ۲۵ هکتار در دو سوی خیابان قرار دارد چند اثر دیگر شامل موزه هگمتانه،
کلیسای مریم مقدس و کلیسای گریگور استپان را نیز در خود جای داده است.

جست‌وجو در این محوطه باستانی برای یافتن شهر مادها از سال‌ها پیش آغاز شد.
دمرگان و کیتر از جمله کسانی هستند که بیشتر از دیگران به هگمتانه توجه داشتند.
شارل فوسی نیز در سال ۱۹۱۳ میلادی در گودال معروف به شترخواب یا گودال فرانسوی‌ها که مقابل موزه هگمتانه قرار
دارد، دست به کاوش‌هایی زد که هیچگاه گزارشی از نتایج آن منتشر نشد.
پس از یک وقفه، مرکز باستان‌شناسی ایران در سال‌های ۱۳۴۷ و ۱۳۴۸ اقدام به خرید منازل مسکونی موجود بر تپه
هگمتانه کرد و عملیات تا سال ۵۳ ادامه یافت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی کاوش‌های باستان‌شناسی در سال ۱۳۶۲ آغاز شد.

موزه هگمتانه در شرق این مجموعه و جنب گودال فرانسوی‌ها قرار دارد و ساختمان آن که پیشتر مدرسه پرورش نامیده
می‌شد با تعمیراتی، تغییر کاربری داد.
ساختمان موزه هگمتانه که در مرکز محوطه باستانی هگمتانه قرار دارد، بین سال‌های ۲۵-۱۳۲۰ شمسی با عنوان مدرسه پرورش فعال
بود.
در دهه ۱۳۵۰ به منظور اجرای برنامه‌های پژوهشی و باستان‌شناسی به تملک مرکز باستان‌شناسی آن زمان درآمد و تبدیل به
مخزنی برای نگهداری آثار شد.

موزه هگمتانه

موزه هگمتانه را با توجه به انواع اشیاء و آثار باستانی عرضه شده می‌توان به دو بخش تاریخی و اسلامی
تقسیم کرد.
اشیاء هردو بخش حاصل کاوش‌ها و یا از طریق خرید، اهدا و توقیف حاصل شده است.
بیشترین آثار و اشیاء موزه را آثار سنگی و سفالی تشکیل می‌دهد.

همان طور که اشاره شد در شمال غرب مجموعه و در محله ارامنه، کلیسای‌ گریگور متعلق به مذهب پروتستان و
در جنوب غرب مجموعه کلیسای مریم مقدس متعلق به مذهب ارتدوکس از بخش‌های دیدنی هستند.

پس از کهن‌ترین بخش، شاید پیش از هر نقطه دیدنی دیگر، لازم باشد به آرامگاه‌های باباطاهر، شاعر نامی، و بوعلی
سینا، دانشمند جهانی پرداخت که هیچ مسافری بدون دیدن این دو اثر، همدان را ترک نمی‌گوید.

ابن سینا، نادره دوران خود که در علوم گوناگون منطق، ریاضی، نجوم، شیمی و طب صاحب نظر بود حدود ۹۸۰
میلادی در شهر «خورمیس» از توابع بخارا به دنیا آمد.
به گرگان و ری سفر کرد و مدتی نیز در همدان وزیر دربار دیلمی بود که علاوه بر آن در
مدرسه بزرگ شهر نیز تدریس می‌کرد.
زمانی که درگذشت در باغ دوست خود، ابوسعید دخوک به خاک سپرده شد و بنایی به شکل چهارطاقی بر مزارش
ساخته شد.

در زمان قاجار تجدیدبنا شد، اما سال ۱۳۳۳ خورشیدی بنای فعلی به دست هوشنگ سیحون بر اساس برج گنبد قابوس
احداث شد.
بنای آرامگاه تلفیقی از دو سبک معماری ایران باستان و ایران بعد از اسلام است که با بهره‌گیری از هنر
معماری سنتی و شیوه‌های نوین استفاده شده است.

ابن سینا که در علوم بسیاری مطرح است، آثار بسیاری داشته که هر کدام، برای کتابخانه‌های صاحب اثر در دنیا
امتیاز به حساب‌ می‌آید.
بنابراین بازدید از آرامگاه این دانشمند بزرگ برای گردشگر ایرانی و خارجی یک فرصت خواهد بود.

به قبرستان گذر کردم صباحی/ شنیدم ناله و افغان و آهی/ شنیدم کله‌ای با خاک می‌گفت/ که این دنیا نمی‌ارزد
بکاهی

دیدنی های هگمتانه

هنگامی که به سوی دیگر و میدان باباطاهر بروید، یادی می‌شود از عارف نامی قرن پنجم که به واسطه
زندگی ساده و بی‌پیرایه، باباطاهر عریان نام گرفت.
وی دوبیتی‌های مشهوری دارد که در آنها از واژه‌های عامیانه در دوران خود استفاده شده است.
پس از درگذشت، در دوران‌های مختلف، بناهای متفاوتی بر مزارش بنا شد تا آن که هم‌زمان با بنای آرامگاه بوعلی
سینا، آرامگاه جدید باباطاهر نیز ساخته شد.

احداث این بنا در سال ۱۳۴۴ شمسی با همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت همدان و توسط مهندس محسن
فروغی انجام شده است.
در اطراف بنای جدید، فضای سبز وسیعی احداث شده، که زیبایی آن را دوچندان کرده است.
مدفن برخی از بزرگان و ادیبان به نام محمد ابن عبدالعزیز از ادبای قرن سوم هجری، ابولفتح اسعد از فقهای
قرن ششم، حاجی میرزا عل نقی کوثر از دانشمندان قرن سیزدهم و مفتون همدان از شعرای قرن چهاردهم در کنار
باباطاهر قرار گرفته است.

گنبد علویان

دیگر اثر معروف شهر همدان، گنبد علویان است که از نظر هنر گچبری و آجرکاری کم‌نظیر است.
از برخی جهات شبیه گنبد سرخ مراغه و همچنین گنبد حیدریه قزوین است.
گنبد علویان در چهار باغ علویان، در نزدیکی میدان امام زاده عبداله قرار دارد.
این گنبد یکی از یادمان‌های متعلق به اواخر دوره سلجوقیان در قرن ششم هجری است، که توسط خاندان علویان ابتدا
به عنوان مسجد احداث شده است و سپس در دوره‌های بعد با ایجاد سردابی در زیرزمین، به مقبره آن خاندان
تبدیل شده است.
لازم به ذکر است گنبد این بنا که مدفن دو تن از خاندان علویان بوده، در اثر گذشت زمان فرو
ریخته و باقی نمانده است.

همدان را می‌توان به واسطه جنگ نهاوند از جمله اولین شهرهایی دانست که مردمش دین اسلام را پذیرفتند، از این
رو شاید انتظار دارید تا مسجدی از آن دوران یادگار مانده باشد.
و تاریخ ۱۲۵۳ قمری برای ساخت مسجد جامع که محققان معتقدند جایگزین بنای دیگری شده، شما را متعجب کند.
این مسجد در نزدیکی میدان امام خمینی، ابتدای خیابان اکباتان قرار گرفته و تاریخ ساخت آن، که بر لوحه‌ای در
قطاربندی جلو ایوان بزرگ مسجد نگاشته شده که مقارن حکومت فتحعلی شاه قاجار است.

در شهرهای اسلامی پس از مسجد، از دیدن حمام، بازار و کاروانسرا که معمولاً در کنار هم قرار دارند، نباید
غافل شد.
از این رو بعد از مسجد به دیدن حمام قلعه می‌رویم که اینک به موزه و سفره‌خانه تبدیل شده است.
این حمام در محله قدیمی قلعه یا قاشق‌تراشان واقع شده و به احتمال زیاد متعلق به دوره قاجار است.
در حال حاضر تبدیل به موزه مردم‌شناسی و سفره‌خانه شده و پذیرای مسافران همدان است.

بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان،

مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان، که از چندین بازار و راسته‌بازار، سرا و کاروانسرا تشکیل شده، اکثراً با
سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده‌اند.
پیش از این هر راسته به صنفی تعلق داشت که دیگر چنین نیست.
سقف بازار در نقاطی فرو ریخته که با سقفی از جنس‌های امروزی جایگزین شده است.

از میان کاروانسر‌های همدان، دو کاروانسرای گلشن و حاج میرزا کاظم در خیابان اکباتان روبه‌روی هم قرار دارد که کاروانسرای
گلشن اینک محل فروش گلیم و موکت و پارچه است.
این کاروانسرا ورودی دیگری از سمت بازار صحاف‌خانه نیز دارد.

همچنان آثاری در شهر باقی مانده که باید دید تا بتوان قصد جاذبه‌های گردشگری خارج از شهر را کرد.
برج قربان یکی از آثار تاریخی قرن هفتم یا هشتم هجری است، که در محل زندی‌های شهر همدان، در خیابان
طالقانی، جنب دبیرستان ابن سینا واقع است.
این بنای آجری که تا حدی به گنبد قابوس شباهت دارد، مدفن شیخ‌الاسلام حسن بن عطار، یکی از زهاد، محدثان
و حافظان قرآن و جمعی از امرای دوره سلجوقی است.

آرامگاه استر و مردخای

آرامگاه استر و مردخای در مرکز شهر همدان، ابتدای خیابان دکتر شریعتی قرار دارد.
از شکل ظاهر و سبک معماری این اثر، چنین بر می‌آید، که ساختمان فعلی در قرن هفتم هجری روی ساختمان
قدیمی‌تری بنا شده باشد.
این بنا از قسمت‌های مدخل ورودی، دهلیز، مقبره، ایوان و شاه‌نشین تشکیل شده که در وسط فضای مربع شکل مقبره‌ها،
دو صندوق منبت‌کاری شده زیبا قرار دارد.

استر نام دختری است که با کمک عموی خود مردخای، همسر خشایارشاه هخامنشی می‌شود.
اینان از آن جهت که قوم یهود را از توطئه هامان وزیر خشایارشاه نجات دادند و یکی از اعیاد این
قوم را به نام «جشن پوریم» رقم زدند، اهمیت دارند.

این اثر تاریخی از یک طرف، برای قوم یهود زیارتی و قابل احترام است، و از طرف دیگر، به عنوان
یک اثر تاریخی، واجد ارزش است.
علاوه بر بنا، در سنگی ورودی، صندوق چوبی خوش‌تراش و کتیبه‌های به خط عبری که حاوی ده فرمان هستند، از
آثار قابل توجه این اثر محسوب می‌شود.

پیش از آن که از شهر خارج شویم، به بازدید یک اثر دیگر پیش از تاریخ می‌رویم، شیر سنگی.
این مجسمه در میدانی به همین نام بر محل یک تپه باستانی و محل کشف تابوت اشکانی قرار گرفته است.
این شیر و قرینه‌ی آن هنگام فتح همدان بر دو طرف دروازه شهر قرار داشتند.

دیدنی های هگمتانه

مرداویج دیلمی، قصد کرد این دو مجسمه را به ری منتقل کند که موفق نشد و به این ترتیب پنجه
یک شیر را شکست و دیگری را به کل خراب کرد.
شیر آسیب‌دیده در زمان نوسازی برخی آثار به‌وسیله مهندس سیحون در محل فعلی نصب شد.

حالا که می‌خواهید از شهر خارج شوید تا دیدنی‌های پیرامون را ببینید، چند منطقه را مد نظر قرار دهید.
هنگامی که سمت جنوب غرب شهر را در نظر بگیرید، مجتمع تفریحی، سیاحتی عباس‌آباد یک گردشگاه مناسب خواهد بود.

این مجتمع بر فراز تپه‌ی عباس‌آباد در انتهای خیابان مهدیه مشرف به میدان قائم واقع شده و دارای تأسیسات تفریحی،
اسکان موقت، پذیرایی، امکانات ورزشی، آبشار و چشم‌انداز دره سرسبز عباس‌آباد و شهر همدان است.

با ادامه راه در همین جهت، پس از حدود ۸ کیلومتر به گنج‌نامه می‌رسید.
گنج‌نامه در دامنه‌ی کوه الوند و دره عباس‌آباد قرار دارد.
علاوه بر چشم‌انداز و آبشار زیبای منطقه که طبیعتی‌ خاص ایجاد کرده‌اند، کتیبه گنج‌نامه نیز بیانگر ارزش تاریخی منطقه است.
از آنجا که هگمتانه، پایتخت تابستانی هخامنشی در مسیر جاده شاهی قرار داشته، داریوش اول پس از اتمام کار کتیبه
بیستون، دستور ایجاد این کتیبه را صادر می‌کند.
پس از او فرزندش، خشایارشاه نیز کتیبه دیگری کمی پایین‌تر، از خود بر جای می‌گذارد.

گنج‌نامه دیدنی های هگمتانه

منطقه گنج‌نامه اینک از طریق تله‌کابینی به طول تقریبی ۵/۱ کیلومتر به میدان میشان مرتبط شده که خود به یکی
ازجاذبه‌های توریستی تبدیل شده است.
امکانات ورزشی، تفریحی و پذیرایی مختلفی در این منطقه نیز ایجاد شده که از سوی دیگر سبب شده عشایر در
منطقه نمانند.

اما در همین جهت و در فاصله فقط ۲۵ کیلومتری همدان، کوه الوند با ارتفاع حدود ۳۵۰۰ متر واقع شده
است.
یک مسیر صعود از میدان میشان، یکی از دشت‌های ییلاقی، آغاز می‌شود که پناهگاهی نیز در آن احداث شده است.

سفر به همدان بدون دیدن غار علی‌سرد(صدر) و لالجین به نظر ناتمام می‌آید، به همین دلیل در جهت شمال غرب
پیش بروید.
به یک دور راهی می‌رسید.

وقتی به سمت راست یا «بهار» بروید، به لالجین، یکی از مراکز معروف سفال‌سازی کشور خواهید رسید.
جایی که شغل بسیاری از اهالی علاوه بر کشاورزی و دامداری، با سفال مرتبط است.
اهالی از پسر خردسالی که به پادویی در کارگاه مشغول است تا کارگری که گل ورز می‌دهد یا چرخکار و
کوره‌پز یا هنرمندی که به طراحی و رنگ سفال می‌پردازد با این کار امرار معاش می‌کنند.

در مسیر شمال غرب، اگر از سر دوراهی به طرف صالح‌آباد و گل‌تپه بروید، به غار آبی علی‌سرد یا علی‌صدر
خواهید رسید که از این مسیر حدود ۷۰ کیلومتر با همدان فاصله دارد.
این غار آبی زیبا از سال ۱۳۴۶ مورد بهره‌برداری واقع شده و به همین دلیل آسیب زیادی نیز دیده است.
زیرا بد نیست بدانید که سازه‌های طبیعی آهکی که در طول زمان اشکال مختلفی می‌یابند، در صورت تماس دست، دیگر
افزایش طول نخواهند داشت و به عبارتی می‌میرد.

با این حال، این غار هنوز زیبا و تعداد زیادی از مردم را پذیراست.
گشتی با قایق در این غار و دیدن استلاگمیت و استلاکتیت‌های عجیب و غریب که هر یک به نامی معروف‌اند،
روزی پرهیجان رقم خواهد زد.
فقط این نکته را نباید فراموش کرد که هر چند غار علی‌صدر یکی از جاذبه‌های شناخته‌شده است اما جاده دسترسی
آن چندان مناسب نیست.

بیشتر بدانید از شهر همدان

دان یکی از شهرهای غربی و کوهستانی ایران و مرکز شهرستان و استان همدان است .
این شهر در دامنهٔ کوه الوند و در بلندای ۱۹۰۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است و از
شهرهای سردسیر ایران به شمار می‌آید . همدان قدیمی‌ترین شهر ایران و از کهن‌ترین
شهرهای جهان است. در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد .

همدان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران، مادها بوده‌است . آثار یافت‌شده از محوطهٔ باستانی
هگمتانه و نیز کتیبه‌های گنج‌نامه از آن دوران هستند . همچنین شهر همدان در روزگار هخامنشیان ،
اشکانیان ، ساسانیان ، آل بویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتخت‌های کشور بوده‌است . هم‌اکنون استان
همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور
شناخته می‌شود و از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاه بوعلی سینا ، دانشگاه صنعتی همدان ،
دانشگاه آزاد اسلامی همدان ، دانشگاه پیام نور همدان و مراکز دیگر به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده‌است . هتلهای شهر همدان پذیرای میهمانان گرامی می باشد.

آرامگاه بوعلی سینا نماد شهر همدان و همچنین یکی از نمادهای پیشینهٔ ایران در فرهنگ جهان و دانش و علم به شمار می‌رود .

آشنایی با شهر همدان

شهر همدان از لحاظ جمعیت چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌آید و در مرداد سال ۱۳۸۸ به عنوان یکی از کلانشهرهای ایران معرفی شد . در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ خورشیدی مهندس آلمانی کارل فریش طرحی مدرن را برای همدان طراحی کرد که از نوع نقشه‌های شعاعی محسوب می‌شود  .

زبان اکثریت مردم استان همدان فارسی است اما بعلت همجواری با استان های لرستان،
کردستان و زنجان دارای گویشورانی از زبان های لری، کردی و  ترکی نیز می باشد . در استان همدان زبان‌ها و گویش‌های گوناگونی رایج است که فارسی، ترکی، لری و لکی و کردی از مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌روند.

فارس‌زبانها بیشتر ساکنان مرکز استان (شهر همدان) را تشکیل می‌دهند و از قدیمی‌ترین مردم این منطقه محسوب می‌شوند که از دوران مادها در این سرزمین اسکان یافته‌اند . همچنین مردم شهرهای نهاوند و ملایر به گویش پارسی میانه یا پهلوی سخن میگویند . در شمال ، غرب و شرق استان (۵۶۲ روستا) به زبان ترکی ، در مرکز استان (شهر همدان) بیشتر به زبان فارسی ، در جنوب استان (۲۵۵ روستا) به زبان‌های لری و لکی و در غرب و شمال غرب  استان (۱۵۹ روستا) به زبان کردی تکلم می‌شود.

میراث فرهنگی