خواص مصطکی و آشنایی با فایده های این گیاه

مصطکی یکی از انواع گیاهان دارویی می باشد که در طب سنتی کاربردها و خواص بسیاری دارد، ولی در بین مردم کمتر شناخته شده است، مصطکی شیره ای است زرد رنگ با شباهت زیاد به کندر که به برادر کندر نیز شهرت دارد، از این گیاه دارویی برای درمان مشکلات و دردهای جسمانی بسیاری استفاده می شود. اما خواص آن با خواص کندر متفاوت است.

آشنایی با خواص مصطکی

مصطکی شیره یک نوع درخت پسته به اسم پسته مصطکی می باشد که با نام انگلیسی mastic و نام علمی  انگلیسی pistacia lentiscus نیز شناخته می شود. کلمه mastic در واقع از لغتی یونانی به معنای به هم ساییدن دندان ها یا یا جویدن گرفته شده است. در فارسی این صمغ به نام های رماس، رماست و کیه نیز خوانده می شود. در کتب سنتی نیز با اسامی مصطکی، مصطکی رومی، مستکی و علک رومی از آن یاد شده است. در فرهنگ انگلیسی ها به صمغ یمن و یا اشک خیوس نیز خوانده می شود. مصطکی دارای درختچه ای به ارتفاع ۴ متری می باشد که از تنه آن صمغ رزینی به شکل های اجسام کوچک، شیشه ای، تقریبا کروی و رنگی زرد متمایل به قرمز استخراج می گردد، این صمغ دارای بوی خوشبوی تربانتین می باشد و دارای خواص دارویی بسیاری می باشد. گیاه مصطحی با عنوان یک گیاه دارویی مفید محسوب می گردد.

این عصاره زرد رزین در ماه های گرم سال به شکل قطرات کوچک و خود به خود از ساقه و شاخه های درخت مصطکی به بیرون می آید و در مجاورت هوا سفت می گردد و به شکل قطره های اشک در بازار فروخته می شود.

در گذشته در مصر باستان از این گیاه برای مومیایی نمودن جسدها استفاده می کرده اند، بعلاوه برای خوشبو نمودن دهان نیز از آن استفاده می شده و در حال حاضر این صمغ به عنوان عطر و طعم دهنده در برخی نوشیدنی ها و آدامس های یونانی استفاده می گردد، این گیاه از خانواده پسته می باشد که دارای میوه ای کروی به رنگ قرمز و کوچک می باشد که بعد از رسیدن به رنگ سیاه در می آید، از میوه این درخت روغنی خوراکی استخراج می کنند که دارای خاصیت قابض بوده و در بعضی از مناطق به جای روغن زیتون از آن در مصارف خوراکی استفاده می شود. اما محصول عمده این درخت همان صمغ رزینی استت که در اثر خراش های طبیعی یا خراش هایی که برای این کار به درخت وارد می شود استخراج می گردد و در صنعت و داروسازی از آن استفاده می گردد.

گیاه مصطکی دارای طبعی گرم و خشک (صفراوی) می باشد که می توان آن را به شکل جوشانده، مصرف خوراکی و روغن مصطکی مصرف نمود. در ادامه با خواص مختلف مصطحی بیشتر آشنا خواهیم شد.

بهبود دهنده هضم و مشکلات گوارشی

صمغ مصطکی برای درمان و برطرف نمودن درد، التهابات و ناراحتی های شکمی بسیار مفید می باشد. این صمغ دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و در آن ترکیبات ضد التهابی وجود دارد، از این رو برای هضم بهتر غذا و دمان مشکلات گوارشی مفید می باشد. می توانید برای درمان مشکلات گوارشی خود روزانه ۲۵۰ میلی گرم از کپسول مصطکی را در ۴ وعده مصرف نمایید و یا دو قطره از روغن این صمغ را با ۵۰ میلی لیتر آب ترکیب نموده و مثل دهان شویه غرغره نمایید. مراقب باشید تا این دهان شویه خانگی خورده نشود.

نابودی باکتری اچ پیلوری

بر طبق تحقیقات انجام شده صمغ مصطکی باعث می شود تا باکتری اچ پیلوری موجود در دستگاه گوارشی از بین رفته و نابود شود. اچ پیلوری یک باکتری گوارشی است که باعث ایجاد زخم های گوارشی می شود. این باکتری در برابر آنتی بیوتیک ها مقاومت نشان می دهد ولی مصطکی بر روی آن موثر بوده و آن را حذف خواهد کرد. برای استفاده از این خاصیت مصطکی روزانه ۳۵۰ میلی گرم صمغ خالص را سه مرتبه در روز بجوید تا زمانی که عفونت درمان شود.

درمان کننده زخم های گوارشی

همانطور که در مورد قبل اشاره شد عفونت اچ پیلوری یک عامل در بروز زخم معده است، با توجه به تحقیقات انجام شده خواص ضد باکتریایی صمغ مصطکی علاوه بر باکتری اچ پیلوری می تواند با شش باکتری دیگر ایجاد کننده زخم معده نیز مقابله نماید، که این عملکرد مصطکی به خاطر خواص ضد باکتریایی و حفاظت کننده سلولی و ضد ترشحی ملایم آن است.مصرف دوزهای کم حتی به میزان ۱ میلی گرم در روز از این صمغ باعث مهار رشد باکتری ها خواهد شد. در این مورد تحقیقات بیشتری در حال انجام است.

کاهش دهنده علائم التهاب روده

مطالعات انجام شده بر روی گیاه و صمغ مصطکی نشان داده اند که این صمغ می تواند علائم بیماری کورن که از انواع شایع التهاب روده می باشد را کاهش داده و بهبود بخشد. می توانید برای درمان مشکل خود ۲/۲ گرم از پودر صمغ مصطکی را به ۶ قسمت مساوی تقسیم کنید و برای ۴ هفته در طول رو میل نمایید.

کاهش دهنده کلسترول

این طور به نظر می رسد که این نوع صمغ دارای اثرات مثبتی در کاهش کلسترول است. نتیجه تحقیقات انجام شده بر این این صمغ این گونه بوده است که قند خون افرادی که برای کاهش کلسترول از این صمغ استفاده نموده اند نیز کاهش یافته است. این صمغ بر روی کسانی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند تاثیر بیشتری خواهد داشت. ۳۳۰ میلی گرم از صمغ مصطکی را روزی سه بار به مدت ۸ هفته مصرف نمایید تا نتایج بهبود دهنده آن را شاهد باشید.

سلامت کبد

از دیگر خواص صمغ مصطکی می توان کمک به سلامت کبد را نام برد. صمغ مصطکی از آسیب های کبدی پیشگیری می کند و باعث کاهش آنزیم های کبدی در ارتباط با آسیب کبدی می شود. برای حل مشکل خود می توانید روزانه ۵ گرم از صمغ را در طی سه نوبت مصرف نمایید.

پیشگیری کننده از حفره دندان

با توجه به مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۴ که بر روی تاثیر سه نوع صمغ مصطکی بر روی PH و سطح باکتری های بزاق انجام گرفت، شرکت کنند ها به سه گروه تقسیم شده بودند و به هر گروه یکی از انواع صمغ مصطکی یعنی مصطکی خالص، مصطکی زایلیتول و مصطکی پروبیوتیک به مدت سه هفته سه بار در روز داده شد. نتایج این آزمایش نشان داد که هر سه نوع صمغ به کاهش سطح استرپتوکوک موتاس که از عوامل ایجاد کننده حفره دهان هستند، کمک کردند. مصطکی خالص و زایلیتول سطح لاکتوباسیل ها را کمی افزایش داده و مصطکی پروبیوتیک باعث کاهش سطح لاکتوباسیل ها به میزان قابل توجهی شد اما در عوض باعث کاهش بزاق دهان و اسیدی شدن آن نیز شد که خود از عوامل ایجاد کننده مشکلات دهانی می باشد. از این رو مصطکی پروبیوتیک برای پیشگیری از حفره ها مناسب نیست. در این روش می توانید ۳ مرتبه در روز یک تکه صمغ را به مدت ۵ دقیقه بعد از وعده غذایی بجوید.

کاهش دهنده علائم آسم آلرژیک

صمغ مصطکی داری خواص ضد التهابی می باشد که این خواص باعث مهار التهاب ائوزینوفیل، پیشگیری از تهویه بیش از حد ریه و کاهش تولید مواد التهابی کمک خواهد کرد و به کاهش مایع و التهاب ریه می انجامد.

پیشگیری کننده از سرطان پروستات

با توجه به تحقیقات انجام شده بر روی این صمغ، مشخص شده است که صمغ مصطکی با مهار گیرنده آندروژن باعث می شود تا اثر خوبی در کاهش سلول های سرطان پروستات ایجاد گردد. برای پیشگیری از سرطان پروستان و کمک به بهبود آن روزی ۴ مرتبه ۲۵۰ میلی گرم از صمغ مصطکی مصرف نمایید.

پیشگیری کننده از سرطان روده بزرگ

همانطور که گفته شد صمغ مصطکی دارای خواص مختلف و مهمی می باشد. مطالعات انجام شده در این مورد نشان داده اند که روغن ضروری صمغ مصطکی برای سرکوب تومورهایی مه باعث سرطان روده بزرگ می گردند مفید و موثر می باشد و باعث می شود تا از تکثیر سلول های سرطانی در روده بزرگ در شرایط آزمایشگاهی پیشگیری شود. برای این درمان باید از مکمل صمغ با دستور و تجویز داروساز یا پزشک مصرف شود.

مصطکی برای بیماری های گوش

درمان مشکلات و بیماری های گوش و حلق یکی از موارد کاربرد مصطکی در طب سنتی بوده است، برای باز کردن گرفتگی گوش یک قطره از جوشانده مصطکی را در گوش بچکانید تا گرفتگی باز شود، برای تهیه جوشانده ده گرم مصطکی را با نصف فنجان آب و روغن زیتون جوشانده و بگذارید تا آب خشک شود بعد از آن در گوش بچکانید.

هچنین می توان برای رفع تورم گوش یا وجود غده در گوش که باعث سنگینی گوش شده است از این صمغ استفاده کرد، برای این درمان مصطکی را در آب جوش بریزید و بجوشانید، بعد از اینکه خنک شد سه قطره از آن را سه مرتبه در روز، در گوش خود بچکانید تا باز شده و سنگینی و کری گوش که در اثر غده ایجاد شده است برطرف گردد.

همچنین می توانید به منظور رفع سنگینی گوش خود مقداری مصطکی را در روغن کنجد جوشانده و یک تا دو قطره از آن را در گوش خود بریزید.

برخی عوارض جانبی و مضرات استفاده از مصطکی

• استفاده از این نوع صمغ در اغلب موارد بدون مشکل بوده و مشکل خاصی را به دنبال ندارد، ولی در برخی افراد ممکن است باعث سردرد، ناراحتی معده و سرگیجه گردد. به منظور کاهش عوارض این صمغ بهتر است که از کمترین مقدار شروع کرده و کم کم به میزان مصرف خود اضافه کنید.
• همچنین به دلیل اینکه اغلب مکمل ها توسط سازمان غذا و دارو کنترل نمی گردند حتما در زمان خریک مکمل مصطکی به معتبر بوده و فروشنده آن توجه لازم را داشته باشید.
• قبل از مصرف این ماده گیاهی با پزشک مشورت نمایید و توجه داشته باشید که مکمل دارویی جایگزینی برای درمان محسوب نمی شود و ممکن است با برخی از داروها تداخل داشته باشد.
• مصرف صمغ مصطکی در بعضی از اشخاص به ویژه کسانی که به گیاه گل دار فلفل بریزیلی یا دیگر گونه های گیاه بنه حساسیت نشان می دهند می تواند باعث بروز واکنش های آلروزیک گردد.
• زنان باردار یا شیرده نباید از این صمغ مصرف کنند.
• در صورت مشاهده هر نوع عوارض جانبی حتما با پزشک مشورت کرده و مصرف را قطع نمایید.

روش مصرف صمغ مصطکی

همانطور که اشاره شد صمغ مصطکی را می توانید مانند آدامس بجوید یا به شکل پودر، تنتور(نوعی شربت) یا کپسول های مکمل استفاده نمایید. همچنین روغن ضروری این صمغ را به شکل موضعی برای درمان برخی از مشکلات پوستی می توانید استفاده نمایید.