یک انقلاب شگرف در علم پزشکی، درمان سرطان خون می باشد که در ده تا پانزده سال اخیر این درمان یک دستاورد بزرگ در علم پزشکی محسوب می شود. این پیشرفت جان بیماران سرطانی را نجات داده و تنها خاطره ای از این بیماری در ذهنشان به یادگار می گذارد.
سرطان خون چیست و چرا پدید می آید؟
سرطان خون، به علت افزایش تعداد سلول های غیرطبیعی و اصطلاحا سلول های بلاست در مغز استخوان پدید می آید. مغز استخوان برای اینکه بتواند سلول های طبیعی شامل گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت و… را تولید کند، از یک سلول اجدادی به نام بلاست شروع به کار می نماید. این سلول قدرت زایش و تکثیر بالایی دارد و به سرعت تعداد زیادی سلول نارس به وجود می آورد. این سلول های نارس تحت تاثیر مواد رشد، کامل و به سلول های تخصص یافته خونی تبدیل می گردند. اگر در روند تبدیل سلول های نارس به رسیده وقفه ایجاد شود، سرطان خون ایجاد می شود.
سرطان خون حاد چیست و آیا درمان دارد؟
در سرطان خون حاد، ترکیب خونی بیمار طی سه تا شش هفته کاملا به هم می ریزد و علائم بالینی از جمله افت پلاکت، کاهش گلبول های قرمز یا افزایش گلبول های سفید، تب و نشانه های نارسایی مغز استخوان به سرعت خود را نمایان می کند. پلاکت پایین، تنگی نفس، خونریزی،کاهش وزن و عفونت، شخص را به شدت بیمار می کند و او را مجبور به مراجعه به نزد پزشک می گرداند. احتمال ابتلا به این بیماری، سه در هر صد هزار نفر می باشد. سرطان خون حاد دو نوع میلوییدی (AML) و لنفوییدی (ALL) دارد و با توجه به نوع سلول سرطانی، درمان و نشانه های آنها با هم فرق می کند.
درمان اصلی سرطان خون شیمی درمانی است. باید از مغز استخوان بیمار نمونه برداری و ظرف دو روز ساعت تصمیم گیری و شیمی درمانی آغاز گردد. پاسخ به درمان خیلی خوب است و بیماری کاملا از مغزاستخوان پاک می گردد، از آنجا که بیماری در بیشتر بیماران بعد از تقریبا یک سال، به دلیل اینکه تعداد کمی از سلول ها به صورت خفته و نیم فعال در مغز استخوان باقی می مانند و شیمی درمانی قادر به از بین بردن سلول های نیمه فعال نیست عود می کند، اگر بیماری پیگیری نشود و اقدام به موقع انجام نگیرد، متاسفانه در عود اول و دوم، از شیمی درمانی نتیجه ای گرفته نمی شوند.
بعد از شیمی درمانی چه باید کرد؟
بعد از انجام شیمی درمانی، باید درمان پیشرفته تر پیوند سلول های بنیادی مغز استخوان انجام شود و بعد از اینکه پلاکت و گلبول های سفید و قرمز طبیعی شدند که تقریبا دو ماه طول می کشد و باید مغز استخوان کامل فلج شود، در مرحله بعدی، پیوند مغز استخوان است و از خواهر، برادر یا از پدر و مادر بیمار و طبق شرایط خاصی پیوند دریافت صورت می گیرد. البته از دهندگان غریبه نیز به ندرت می توان مغز استخوان سالم را گرفت و به بیماران تزریق نمود. به این ترتیب می توان از عود مجدد سرطان هم پیشگیری کرد. درمان سرطان خون حاد، ترکیبی از شیمی درمانی و پیوند مغز استخوان است و اگر به خوبی و به موقع انجام بگیرد، تقریبا هفتاد درصد بیماران از بیماری جان سالم به در می برند.
سرطان خون مزمن چیست؟
سیر بیماری و بروز علایم بالینی در سرطان خون مزمن بسیار کند پیش می رود و امکان دارد شخص مبتلا به سرطان، مدت های طولانی از وجود سلول های سرطانی در بدنش بی اطلاع باشد. علایم نیز بسیار خفیف و جزئی می باشد. ضعف، بی حالی و بزرگی طحال جزو علایم این بیماری است. گاهی بیماران به علت بزرگی طحال به پزشک مراجعه می کنند و بیماری سرطان خون تشیخص داده می شود. در بزرگسالان برعکس کودکان، سرطان خون مزمن شایع تر می باشد. سرطان خون مزمن دو نوع میلوپرولیفراتیو (CML) و لنفوپرولیفراتیو (CLL) دارد.
درمان سرطان خون:
خوب است بدانید که سرطان خون مزمن نوع CML با دارویی که هشت تا نه سال است وارد ایران شده، درمان می گردد. قرصی که برای درمان سرطان خون تجویز می شود باید به مدت پنج سال و روزانه چهار عدد مصرف شود و بیماران با این درمان دارویی زندگی طبیعی را می توانند از سر بگیرند. نوع CLL در افراد بالای چهل سال دیده می شود و درمان آن پیچیده تر می باشد. البته خیلی از بیماران بعد از کشف و تشخیص بیماری به درمان خاصی نیاز پیدا نمی کنند. CLL بیماری کم ضرری برای بدن محسوب می شود و بدن واکنش خاصی به آن نشان نمی دهد ولی به ندرت افزایش گلبول های سفید، کم خونی و ضعف در شخص مبتلا مشاهده می گردد. بعضا فقط لازم است بیمار پنج الی شش سال تحت نظر پزشک متخصص و تیم درکمانی قرار بگیرد و به درمان سریع احتیاجی نمی باشد. فقط نام این نوع از سرطان خشن و نگران کننده است. اقدام پزشکی زمانی ضرورت می یابد که بیماری کمی فعال شود و علایم ژنتیکی خاصی را از خود به نمایش بگذارد.
روش های بهبود سرطان خون
- شیمی درمانی به منظور از بین بردن یا پیشگیری از تکثیر سلول های سرطانی
- پیوند مغز استخوان
- درمان های بیولوژیک مانند : ایمنی درمانی به منظور تقویت سیستم ایمنی
- پرتو درمانی به منظور از بین بردن سلول ها در یک مکان خاص بدن
- عمل جراحی ( برداشتن طحال به ندرت)
عواملی که خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می دهد.
برخی از عوامل در بروز این بیماری نقش داشته و احتمال مبتلا شدن به سرطان خون را افزایش می دهد که عبارتند از:
سن : با افزایش سن خطر ابتلا به این بیماری افزایش پیدا می کند.
جنسیت : مردان به نسبت زنان بیشتر دچار بیماری سرطان خون خواهند شد.
سابقه خانوادگی : در صورتی که از بستگان درجه یک تان سابقه ابتلا به این بیماری را دارند احتمال خطر مبتلا شدن به سرطان خود در شما افزایش پیدا می کند.
اختلالات خونی: برخی از اختلالات خونی از جمله : اختلالات مزمن میلوپرولیفراتیو مثل پلی سیتمی ورا، میلوفیبروز ایدیوپاتیک و ترومبوسیتوپنی ضروری احتمال مبتلا شدن فرد به AML افزایش می یابد.
سندروم مادرزادی : برخی از سندروم های مادرزادی مانند : کم خونی فانکونی، سندروم داون، سندرم بلکفان-دیاموند و سندرم بلوم، آتاکسی-تلانژکتازی خطر ابتلا به AML را را افزایش خواهد داد.
استعمال سیگار : علت اصلی سرطان خون سیگار کشیدن نمی باشد اما کشیدن آن سبب افزایش خطر مبتلا شدن به AML می شود.
مواد شیمیایی : قرار داشتن در معرض بعضی از آفت کش ها یا مواد شیمیایی صنعتی مثل : بنزین به عنوان یک خطر برای سرطان محسوب می شود.
نشانه های سرطان خون
- کم خونی
- کبودی زیر پوست
- افت پلاکت
- افزایش گلبول های سفید
- کاهش گلبول های قرمز
- تب
- کبودی زیر پوست
- تپش قلب
- لثه ها متورم و خونین
- کاهش وزن و عفونت
- سرگیجه
- کبودی غیر عادی و رنگ پریدی در کودکان
- غدد لنفاوی متورم
ضمن سپاس از همراهی شما دوستان عزیز، برای اطلاع از علایم سرطان خون به این مقاله از محله آرگا رجوع نمایید و از نکات و مطالب مفید این مطلب بهره مند شوید. ممنون که همراه مجله خودتان هستید.
