آموزش سوارکاری و اصول اسب سواری

آموزش سوارکاری و اصول اسب سواری

مجموعه: تاریخچه رشته های ورزشی

آشنایی با اسب‌ها و ورزش سوارکاری

اسب‌ها در سن چهار سالگی به بلوغ می‌رسند و طول عمر آنها بیست الی بیست و پنج سال می‌باشد. به اسب‌های مونث پس از چهارسالگی مادیان و به اسب‌های‌ مذکر نریان می‌گویند. همچنین آنها معمولا بیشتر از 145 سانت قد دارند و اسب‌های کوتاه‌‌تر پونی گفته می‌شود.

اسب‌ها که بیش از دویست نژاد دارند، بسیار باهوش هستند و حافظه طولانی مدت بالایی دارند. به همین دلیل برقراری ارتباط با آنها بسیار لذت بخش بوده و سوارکار پس از مدتی با خو گرفتن با آنها سواری راحت و دل نشینی را تجربه می‌کند. شناخت اسب و برقراری ارتباط با او مهم‌ترین نکته در یادگیری سوارکاری است.

سوارکاری به صورت خلاصه به نشستن پشت اسب و کنترل حرکات آن گفته می‌شود. مهم‌ترین دستاورد این ورزش یکی شدن سوار و مرکب (معمولا اسب) و اتحادی میان آنهاست! اسب‌ها موجوداتی بسیار باهوش و دارای حافظه طولانی مدت قوی هستند و تفاوت‌های بسیاری با انسان‌ها دارند؛ اما شناخت و درک به همراه ارتباط موثر جذابیت این رابطه و ورزش را بیشتر می‌کند.

برای یادگیری سوارکاری به دانش و مهارت قبلی‌ای نیاز ندارید و تمامی تجربه‌های مورد نیاز و تقویت مهارت‌ها در طول روند آموزش اسب سواری انجام می‌شود. البته سوارکاری معمولا به افراد زیر 7 سال توصیه نمی‌شود.

مهم‌ترین نکات آموزش سوارکاری

سوارکاری در برقراری ارتباط مناسب و اعتمادسازی میان اسب و سوار خلاصه میشود؛ به همین دلیل پیش از شروع سوارکاری باید با اسب مورد نظر ارتباط برقرار کنید و خلق و خوی آن را درک کنید. با یادگیری زبان بدن اسب‌ها از حس و حالشان مطلع شوید و واکنش‌های مناسب و به موقع نشان دهید. 

به این نکته توجه داشته باشید که رفتار پر تنش و استرس اسب‌ها ناشی از حس منفی و تنفرشان نسبت به شما نیست، بلکه یک واکنش طبیعی برای دفاع از خود می‌باشد. حال هنگامی که سوارکار بتواند اعتماد اسب را جلب کرده و به او نشان دهد قادر است از آن حفاظت کند، اسب نیز واکنش‌های بهتری نشان داده و سعی نمی‌کند از دست شما فرار کند. همچنین در صورت عکس این اتفاق، یعنی ترسیدن یا مضطرب شدن سوارکار، اسب نیز آن‌را حس کرده و ممکن است به شما صدمه بزند.

البته بدیهی است اسب‌ها به صورت گله‌ای زندگی می‌کنند و پس از جلب اعتماد نیز ممکن است هر آن با احساس خطر، فرار و به سوی گله بتازند! 

شما باید در انتخاب اسب خود دقت کنید. اگر مربی دارید، از او برای انتخاب اسبی آرام کمک بگیرید. همچنین انتخاب باشگاه سوارکاری مناسب نیز اهمیت بسیاری دارد. با شناخت و درک زبان بدن اسب می‌توانید با آن ارتباط موثری برقرار کنید.

آموزش زبان بدن اسب‌ها

زبان بدن، صادق‌ترین زبانی است که هر شخص می‌تواند با آن سخن بگوید. حیوانات نیز زبان بدن مخصوص خود را دارند که با شناخت و یادگیری آن می‌توانید ارتباطی موثر و بهتر با اسب خود داشته باشید.

برای درک و پیشبینی واکنش‌های اسب باید به او توجه بسیاری داشته باشید. گوش‌ها پرکاربرد ترین عضو در زبان بدن اسب‌ها می‌باشند. برای مثال وقتی اسبی گوش‌هایش را به سمت جلو چرخانده و سرش را به سمت بالا می‌گیرد یعنی چیزی او را نگران کرده است و او به دنبال منبع سر و صداست!

در صورتی که گوش‌هایش را به سمت عقب بچرخاند یعنی چیزی باعث نگرانی و بی اعتمادی او شده است. وقتی که گوش‌های خود را می‌چرخاند و زبان خود را بیرون می‌آورد قصد بازی و سر به سر گذاشتن سوارکار خود را دارد یا وقتی که گوش‌های دو طرفش را به سمت پایین مایل می‌کند یعنی تسلیم شده و حاضر به اطاعت می‌باشد.

توجه داشته باشید در هنگامی که اسب گوش‌هایش را به سمت عقب بخواباند به این معنی‌ست که به شدت خشمگین یا ترسیده است؛ در این حالت بسیار مراقب باشید زیرا رفتار آنها می‌تواند خطرناک و منجر به آسیب رساندن به شما شود.

آموزش سوارکاری برای مبتدی‌ها

پس از برقراری ارتباط با رعایت نکات ایمنی، نوبت به سوار شدن بر روی اسب می‌رسد. سوارکاری ورزشی مهیج و خطرناک می‌باشد و انجام آن به تنهایی برای بارهای اول بسیار دشوار است. توصیه می‌شود برای یادگیری از یک مربی ماهر استفاده کنید. البته با خواندن این مقاله اطلاعات موردنیازتان را کسب می‌کنید و به به صورت تئوری آموزش می‌بینید اما به دلیل خطرات و ریسک بالای این ورزش، بهتر است در ابتدا با حضور افراد باتجربه تمرین کنید. 

رعایت نکات ایمنی هنگام آموزش سوارکاری

قبل از سوار شدن به اسب و شروع سوارکاری حتما به نکات ایمنی توجه کنید. سوارکاری خطرات بسیاری مخصوصا در ابتدا ایجاد می‌کند. اما رعایت نکات زیر امنیت شما را تامین می‌کند. بدین منظور به نکات زیر توجه داشته باشید:

• از کلاه ایمنی مخصوص و باکیفیت استفاده کنید.

• هنگام اسب سواری کاملا هوشیار باشید و بر روی سوارکاری تمرکز کنید.

• پوشیدن چکمه‌های مناسب موجب حفاظت از پاهای شما خواهد شد. 

• تنظیم رکاب‌ها، زین و افسار از مهم‌ترین بخش‌ها در کنترل اسب و حفظ امنیت سوار می‌باشد.

• انتخاب مانژهای مناسب سوارکاری برای هر سوار متفاوت است و تاثیر بسزایی در حفظ امنیت شما دارد.

آموزش سوار شدن روی اسب

برای سوار شدن به اسب و نشستن در پشت آن، مراحل زیر را طی کنید:

• بهتر است برای اولین بار، شخصی اسب را برای شما ثابت نگه دارد.

• توصیه می‌شود از طرف چپ سوار بر اسب خود شوید اما برای اسب بهتر است که از هردوطرف این‌کار را انجام دهید. 

• افسار اسب را در دست چپ جلوی زین بگیرید، اما حواستان باشد که آنرا نکشید؛ افسار را به آرامی و شل در دستتان نگه‌دارید و دقت کنید هیچوقت افسار اسب را رها نکنید.

• پس از گذاشتن یک پا روی رکاب، با صاف کردن زانو خود را بالا بکشید، با تاب دادن پای دیگرتان را به آن طرف اسب ببرید و به آرامی روی زین بنششنید.

حفظ تعادل و مهار کردن اسب

در ابتدا لازم است برای حفظ تعادل مقداری اسب را رام کرده و روی زین صاف بنشینید؛ به طوری که خطی مستقیم از گوش به سرشانه، لگن و پاشنه پا ایجاد شود. برای اینکار به نکات زیر توجه کنید:

• ابتدا سعی کنید روی زین ثابت بنشینید.

• حدودا یک سوم کف پای شما باید در رکاب قرار بگیرد، درصورت نیاز میتواند شاخ یا جلوی زین را بگیرید و وضعیت نشستن خود را درست و پاهای خود را محکم کنید.

• برای آرام کردن اسب میتوانید از آواهایی مانند «اوها» استفاده کنید.

• افسار را به آرامی بکشید اما دقت کنید که بخشی از آن به دهان اسب متصل است و او به این بخش بسیار حساس است. پس به آن فشار زیادی وارد نکنید یا آنرا خیلی شل نگیرید.

آموزش اسب سواری و قدم زدن با اسب

پس از اینکه راحت روی زین نشستید و به تعادل رسیدید، نوبت به حرکت و سواری می‌رسد. اسب‌ها میتوانند از احساسات شما آگاه شوند، پس هیچ استرس یا نگرانی برای خود ایجاد نکنید. هرچقدر راحت‌تر و صمیمی‌تر روی اسب نشسته باشید همانقدر کارتان آسان‌تر می‌شود. در عین حال منقبض کردن عضلات و سفت کردن بدن یا واکنش‌های نادرست کار را دشوارتر خواهد کرد. نکات زیر نیز برای شروع سواری مفید هستند:

• هنگام شروع کمی افسار را شل کنید و ساق پاهای خود را به آرامی به سمت بدن اسب فشار دهید. اگر اسب شما آرام یا به عبارتی تنبل باشد ممکن است نیاز شود با ضربه کوچکی با پاشنه پا او را به حرکت وادار کنید. پس از شروع به حرکت نیز پاهای خود را راحت نگه داشته و وزن خود را به روی پاشنه‌ها تکیه دهید.

• هرگز افسار را محکم نکشید، زیرا در این حین اسب گیج می‌شود چون پاها به او فرمان حرکت میدهند و افسار دستور توقف. علاوه بر آن دهن اسب به مرور زمان حساسیت لازم نسبت به دهنه را از دست داده و کنترل افسار آن دشوار می‌شود.

• پس از پیاده روی با ضربه آرام توسط پاها به دو طرف بدن اسب، به او بفهمانید که وقت یورتمه رفتن است.

• از گرفتن سر زین به جای استفاده از افسار برای حفظ تعادل استفاده کنید. کشیدن افسار موجب آسیب به دهان اسب می‌شود، در عوض می‌توانید یک طناب به سر زین خود اضافه کنید تا امنیت خود را افزایش دهید.

• همواره به جلو و مسیر توجه کنید؛ نگاه کردن به اسب در حین سوارکاری می‌تواند موجب خطرات بسیاری از جمله خارج شدن از مسیر و زمین خوردن شود.

شاید همگام شدن و هماهنگی با اسب‌ها در ابتدا سخت و دشوار به نظر برسد، اما با انتخاب روش مناسب برای یادگیری، فضا و مربی خوب و ادامه دادن به تمرینات قطعا از شما سوارکار بهتری خواهد ساخت.

یک سواری خوب وقتی اتفاق می‌افتد که شما هماهنگی کامل با بدن اسب را داشته و با مهارت‌هایی مانند زبان بدن نیز با او ارتباط برقرار کنید. جهت هماهنگ بیشتر و همگام شدن با اسب‌ها نکات زیر مفید هستند:

• در اولین گام، از حبس کردن نفس خود پرهیز کنید. این حرکت که عمدتا توسط مبتدی‌ها انجام می‌شود، گاهی در سوارکاران حرفه‌ای که مشغول یادگیری هستند نیز دیده میشود! سعی کنید به آرامی و هماهنگ با حرکات بدن، تنفس خود را تنظیم کنید.

• در هنگام یورتمه رفتن، حرکات اسب به شدت پرتکان هستند که باعث می‌شود کمی از زین جدا شده و پاهایتان از رکاب خارج شود یا ممکن است سعی کنید روی پاها بایستید. اما انجام این کار موجب از دست دادن تعادل یا احساس نا امنی شود و به دلیل ناهماهنگ بودن سوار و اسب به کمر هر دو آسیب می‌رسد. برای جلوگیری از این اتفاق از ساق و زانوی خود کمک بگیرید و همزمان با حرکات اسب خود را به سمت بالا و پایین تاب دهید.

• با جلو رفتن کتف بیرونی اسب، کمی بدن خود را بلند کنید و بابرگشت کتف به جای خود شما نیز بنشینید. مهم‌ترین نکته در این مهارت هماهنگی با بدن اسب می‌باشد.

• هنگام نشستن به آرامی به جای خود بازگردید تا آسیبی به کمر اسب خود نزنید.

• هیچ سوارکاری یک شبه مهارت‌هایش را بدست نیاورده است! نا امید نشوید و به تمرین ادامه دهید. به مرور به هماهنگی لازم و رضایت می‌رسید. 

آموزش حرکت چهارنعل

چهارنعل که گاهی اوقات نیز توسط تازه کاران با یورتمه رفتن اشتباه گرفته می‌شود، روش دیگری در سوارکاری است که نسبت به یورتمه رفتن کمی آسان‌تر است.

برای چهارنعل رفتن ابتدا باید با یورتمه رفتن شروع کنید؛ اما هر اسب ممکن است روش و علامت‌های متفاوتی برای چهارنعل رفتن داشته باشد و باید از مربی خود یا فردی باتجربه کمک بخواهید. البته بیشتر وقت‌ها جهت فهماندن به اسب برای چهارنعل رفتن، چند اینچ پاها را به سمت عقب برده و به بدن اسب فشار می‌دهند و او را آماده این حرکت می‌کنند.

در مسابقات نیز سوارکاران با حرکت چهارنعل شروع می‌کنند زیرا سرعت بیشتری داشته و به سم اسب نیز آسیبی وارد نمی‌شود. 

سرعت گرفتن و تاختن با اسب

تاختن با اسب مهارت بسیاری نیاز دارد و بیش از کسب آن باید به یورتمه و چهارنعل تسلط پیدا کنید. با این حرکت سرعت شما افزایش می‌یابد و کنترل، هماهنگی و متوقف کردن اسب نیز دشوارتر می‌شود؛ همچنین اشتباهات سوارکار در این حرکت می‌تواند منجر به آسیب جدی به خود و اسب شود. برای تاختن با اسب به نکات زیر توجه کنید:

• بیش از تاختن به یورتمه و چهارنعل مسلط شوید.

• تاختن تشابه بسیاری به حرکت چهارنعل دارد؛ اما در آن اسب برای افزایش سرعت، فاصله‌ی پاهای خود را افزایش داده و بدن خود را کش می‌دهد. همچنین اسب‌ها با کشش گردن و پاهای خود فضای بیشتری را پوشش می‌دهند.

• برای تاختن باید تسلط کافی بر چهارنعل را بدست آورید، سپس برای تغییر حرکت از چهارنعل به تاختن بدن خود را کمی به سمت جلو خم کنید و از روی زین بلند شوید.

• دستان خود را در بالای گردن اسب قرار داده و پاهای خود را به بدن اسب فشار دهید، با این حرکت از او میخواهید سرعت و کشش خود را بیشتر کند.

• برای حفظ تعادل، پاهای خود را به درستی در رکاب قرار دهید و وزنتان را روی پاهایتان بیندازید.

در سوارکاری سرعت اسب یکی از مهم‌ترین عامل‌ها برای پیروزی و پیشرفت در مسابقات اسب‌دوانی است. به همین دلیل باید در انتخاب اسب مناسب و رعایت تمامی معیارها دقت بسیاری داشته باشید. سرعت و مشخصات اسب بر اساس نژاد، جنسیت، سن و فصل متفاوت است؛ بنابرین برای آموزش سوارکاری و مسابقه باید اسب مناسبی انتخاب کنید.

آخرین مرحله آموزش سوارکاری؛ پرش از روی موانع

پرش از روی موانع عملی بسیار مهیج و سرگرم کننده است اما تسلط به آن زمان بیشتری نیاز دارد و باید به عنوان آخرین حرکت به یادگیری آن بپردازید. برای شروع میتوانید از روی موانع کوچک و کوتاه بپرید و فراموش نکنید که حتما از مربی خود کمک بخواهید.

رعایت نکات زیر شما را به موفقیت نزدیک‌تر میکند:

• اسب‌ها برای پرش، پاهای عقب خود را به زمین فشار می‌دهند و با بالا آوردن پاهای جلو می‌پرند. در این زمان شما باید بدن خود را مقداری به سمت جلو تکیه دهید تا بهتر تعادل خود را حفظ کنید.

• هرگز هنگام پرش افسار اسب را نکشید، برای جلوگیری از این اتفاق دستان خود را به سمت گردن اسب ببرید و به محض تمام شدن پرش به حالت اول برگردید؛ روی زین بنشینید و حالت بدنتان را به حرکت چهارنعل بازگردانید.

• در هنگام سوارکاری و مخصوصا پرش، به سمت جلو نگاه کنید. نگاه کردن به اسب یا پایین خطرات زیادی ایجاد می‎‌کند.

آموزش توقف و پیاده شدن از اسب

برای ایستادن و کم کردن سرعت خود افسار اسب را به آرامی عقب بکشید. در صورتی که افسار اسب را محکم بکشید دهان او آسیب می‌بیند. در عوض با دادن تمرین‌های مناسب به اسب خود بفهمانید که چه زمانی وقت ایستادن است. پس از توقف، مطمئن شوید که اسب شما ثابت و بدون حرکت می‌ایستد. سپس مراحل زیر را جهت پیاده شدن طی کنید:

• ابتدا اسب خود را ثابت نگه‌داشته و افسار آن را در دست چپ، محکم بگیرید تا کنترل آن را از دست ندهید و در صورت نیاز با کشیدن افسار مانع حرکت او شوید. 

• هر دوپا را به صورت کامل از رکاب درآورید تا هنگام پایین آمدن آسیبی نبینید. سپس به سمت جلو خم شوید و گردن اسب (بین کتف‌ها) را گرفته و از روی زین بلند شوید.

• پای راست خود را بلند کرده و به سمت چپ تاب دهید، دقت کنید که پایتان به پهلو یا زین اسب گیر نکند. با این حرکت به آسانی از روی اسب پیاده می‌شوید.

• پس از پیاده شدن، افسار را به دست راست منتقل و در جلوی اسب نگه‌دارید تا او را هدایت کنید. فراموش نکنید که پس از سوارکاری باید به اسب خود رسیدگی کنید تا برای سواری بعدی آماده شود.

توصیه ‎های پایانی آموزش سوارکاری

هنگامی که در اطراف اسبتان هستید، با او حرف بزنید تا با شما احساس نزدیکی کند؛ برای تربیت اسب از روش‌های مناسب و درست استفاده کنید و برای افزایش سرعت دست به تنبیه او نزنید! 

به نحوه نشستن خود بر روی اسب توجه کنید و اهمیت دهید. بد نشستن در هنگام سوارکاری به کمر و گردن سوارکار و اسب‌ها آسیب می‌رساند. همچنین هماهنگی دستان با حرکت سر اسب جهت حفظ افسار در دست و آزادی عمل به او نیاز است.

نکات ایمنی را رعایت کنید و حتما قبل از سوار شدن به بررسی زین و رکاب بپردازید. البته این کار توسط افراد حرفه‌ای صورت می‌گیرد اما نا امید نشوید و به تلاش خود ادامه دهید. سوارکاری نیز مانند ورزش‌های دیگر با تمرین‌های مناسب و قابل یادگیری است. این ورزش که هم ذهنی و هم جسمی بوده از شما فردی قوی‌تر، شجاع‌تر و سالم‌تر می‌سازد. پس اگر شما نیز علاقه‌مند به این رشته هستید آنرا در لیست اهدافتان اضافه کنید! همچنین می‌توانید با خواندن مقاله شاخه‌های مختلف سوارکاری با این ورزش بیشتر آشنا شوید.

گردآوری:بخش ورزش بیتوته