به طور کلی انحصار وراثت در واقع گواهی است که مراحل آن توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی طی و صادر می شود و در آن ورثه میزان سهم الارث آن مشخص خواهد شد. ورثه یا هر ذی نفعی برای هر اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی و بانک ها نیازمند این گواهی خواهد بود.
آشنایی با مراحل انحصار وراثت
بهتر است بدانید که انسان ها از زمان حیات خود با یکدیگر تعاملی برقرار کرده و در این بین آثار حقوقی هم بین آن ها به وجود خواهد آمد که از جمله آن ها باید به انحصار وراثت اشاره کرد. در واقع این تعاملات بیشتر در زمینه مالی انجام شده و حتی پس از مرگ نیز ادامه خواهد داشت و تنها به دوره حیات ختم نمی شود. توجه داشته باشید پس از مرگ انسان چیزی که تعامل مالی خود را ادامه می دهد انحصار وراثت است و به همین منظور هر انسانی باید تکلیف مال خود را پیش از مرگ به صورت کامل مشخص نماید. این موضوع زمانی مشخص می شود که انسان ها وصیتی داشته و آن را نزد وکیل پایه یک دادگستری قرار دهند. معمولا انحصار وراثت زمانی انجام می شود که فرد فوت شده باشد و فرزندان به دنبال کسب حقوق خود از فرد متوفی باشند. در این میان مرجع صلاحی که می تواند اقدام به صادر کردن گواهی انحصار وراثت کند قطعا دادگاه محل سکونت متوفی خواهد بود، البته که پیش از مرجع صالح صادر کننده گواهی انحصار وراثت دادگاه محل سکونت متوفی بود اما امروزه شورای حل اختلاف این مسئولیت را بر عهده گرفته است. در مقابل نیز اگر محل سکونت فرد متوفی نامشخص باشد مسئولیت برعهده دادگاهی است که آخرین مرتبه متوفی در آن سکونت داشته است و بنابراین در صورتی که فرد چندین مکان را برای سکونت انتخاب کرده باشد و آخرین مرتبه در تهران زندگی کرده باشد دادگاه های تهران باید به انحصار وراثت فرد موردنظر رسیدگی کنند.
وارثان فرد متوفی:
توجه داشته باشید افرادی که از یک فرد فوت شده معمولا ارث می برند از نظر قانونی و شرع به سه دسته متفاوت تقسیم بندی می شوند که در ادامه به بیان آن ها پرداخته ایم:
وراث طبقه اول که شامل پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد می باشد.
وراث طبقه دوم که شامل اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن ها خواهد بود.
وراث طبقه سوم که شامل عمو، دایی، خاله و اولاد آن ها می باشد.
دقت داشته باشید که اگر در هر کدام از این طبقه بندی ها حتی یک نفر از ورثه در قید حیات باشد هیچ ارثی به دیگر طبقات تعلق نخواهد گرفت.
مدارک لازم برای انحصار وراثت:
همانطور که می دانید برای طی کردن مراحل انحصار وراثت و انجام کار های اداری مدارکی لازم خواهد بود که در ادامه سعی داریم به بیان مدارک مورد نیاز جهت انحصار وراثت بپردازیم:
شناسنامه فرد متوفی
گواهی فوت
گواهی مالیاتی
استشهادیه محضر
کپی شناسنامه های وراث
مراحل انحصار وراثت:
همانطور که متوجه شدید به محض فوت فردی، کسی دیگر قادر به دخل و تصرف در اموال او نخواهد بود. سپس نهایتا انحصار وراثت املاک از سوی مرجع رسمی اعلام می شود که این مرجع شورای حل اختلاف است و در ادامه سعی داریم تا شما را با مراحل آن آشنا نماییم:
به طور کلی پس از اینکه فرد موردنظر فوت شد و پزشک مرگ او را تایید کرد، گواهی فوت توسط ثبت احوال تایید خواهد شد و صادر می شود. در مقابل نیز شناسنامه فرد مورد نظر باطل خواهد شد و در نتیجه بایستی اصل گواهی فوت را در کنار کپی آن باید به دادگاه ارائه دهید.
وراث پس از مرگ فرد متوفی بایستی لیست اموال منقول و غیرمنقول وی را به اداره دارای محصل سکونت تحویل دهند و رسیدی دریافت نمایند که این رسید در کنار سایر گواهی در نهایت به دادگاه ارائه خواهد شد.
اولی مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت املاک این است که فرم مخصوص آن را از شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی دریافت نمایید که در آن بایستی اسم افرادی که از متوفی ارث می برند به همراه مشخصات کامل و نسبت آن ها با متوفی قید کنید. پس از کامل کردن این فرم باید به دو محل دیگر برای تکمیل کردن مدارک مراجعه کنید و با فرم تکمیل شده به شورای حل اختلاف مراجعه نمایید. دقت داشته باشید که اسامی وراث فرد متوفی بایستی در یک فرم خاصی که توسط دادگاه ارائه می شود لیست گردد و سپس دو فرد غیر وراث که وراث را می شناسند باید فرم را امضا نمایند. همچنین گذشته از آن امضا وراث هم توسط اسناد رسمی تایید و گواهی را به دادگاه ارائه دهند.
فرد متقاضی که به دنبال انحصار وراثت است باید در کنار شناسنامه خود کپی شناسنامه وراث را نیز کسب کرده و به دادگاه ارائه دهد. همچنین در کنار کپی باید اصل شناسنامه وراث را نیز توسط یک مدیر دفتر دادگاه کنترل شود و قطعا این موضوع الزامی خواهد بود.
پس از آنکه مدارک کامل آماده شد می توانید درخواست خود را به دادگاه تقدیم نمایید تا سایر مراحل اداری سپری شود. از این مرحله به بعد کار صدور گواهی انحصار وراثت املاک بر عهده شورای حل اختلاف خواهد بود. در واقع مراجع قضایی پس از ملاحظه اسناد و مدارکی که ارائه شد و با هزینه شما در یک روزنامه کثیرالانتشار تقاضای شما را آگهی نموده تا اگر متوفی وارث دیگری هم دارد با ملاحظه آن ها به دادگاه مراجعه نماید. پس از گذشت یک ماه از انتشار این آگهی اگر فردی اعتراض نکند گواهی انحصار وراثت ملک صادر می شود و شما می توانید با داشتن این گواهی به صورت قانونی برای تقسیم ارث اقدام نمایید. بانک ها نیز با وجود این گواهی به شما اجازه برداشت از حساب متوفی را خواهند داد.
دقت داشته باشید که اگر متوفی دارای چندین وارث باشد یا در زمان طلب اموال همه آن ها باید حضور داشته باشند یا به یک نفر وکالت رسمی برای جمع آوری اموال بدهند که روش دوم قطعا بهتر و از لحاظ زمانی هم به صرفه تر خواهد بود. ملک یا املاکی که به نام متوفی در اداره املاک ثبت شده باشد با ارائه گواهی انحصار وراثت خانه یا انحصار وراثت زمین به نام تمامی وارثان ثبت خواهد شد.
