اختصاصی سلام سینما- در سال‌ها و دهه‌های گذشته ماه رمضان از پربارترین ماه‌های صدا و سیما بود که آمار تماشای تلویزیون به واسطه‌ی سریال های ویژه این ماه به شکل قابل توجهی افزایش می‌یافت. هرچند در سال‌های گذشته، پیامد تغییر رویکرد کلی صدا و سیما، این آمار دستخوش تغییر شده اما کماکان ماه رمضان مخاطبان تلویزیون را به یاد سریال‌های ویژه‌اش می‌اندازد.

در دهه نود از طرفی سعی بر برنامه‌سازی بیشتر و ساخت انبوهی سریال در ژانرهای مختلف شده تا کنداکتور صدا و سیما فعال‌تر از هروقت دیگری باشد و تقریبا در همه ایام سریال‌های متنوعی را پخش کند و هم از طرفی سریال‌هایی که برای پخش در رمضان در نظر گرفته می‌شوند، مانند سریال‌های گذشته آنچنان ویژه و تماشایی نیستند. این است که اختلاف میان جذابیت تلویزیون در ماه رمضان و باقی ایام سال کمتر شده است.

سریال‌های خاطره‌انگیز ماه‌های رمضان که در اینجا آن‌ها را مرور کرده‌ایم هرکدام به خودی خود، یکی از بهترین سریال‌های تاریخ صدا و سیما هم محسوب می‌شوند.

پشت کنکوری ها

سال پخش: ۱۳۸۱

کارگردان: پریسا بخت آور

بازیگران: رضا داوودنژاد، برزو ارجمند، علی صادقی، محسن قاضی مرادی، سعید آقاخانی، رامین ناصرنصیر، سیما گرجستانی، سیروس گرجستانی، محمدرضا رضایی، سحر ولدبیگی

خلاصه داستان: پنج جوان پشت کنکوری در خانه ای متروکه در حال درس خواندن هستند.

ویژگی خاطره انگیز: «پشت کنکوری‌ها» یک مجموعه تلویزیونی طنز به کارگردانی پریسا بخت‌آور است. جالب است بدانید این مجموعه بر اساس فیلم‌نامه‌ای از اصغر فرهادی و محمدرضا فاضلی در گروه فیلم و سریال شبکه تهران تهیه شد و در ماه رمضان ۱۳۸۱ به روی آنتن رفت. یعنی می‌توان آن را از معدود همکاری‌های اصغر فرهادی با صدا و سیما دانست. حضور فرهادی در طراحی روایت به‌راحتی قابل تشخیص است و بخت‌آور همسرش هم مانند فیلم «دایره زنگی» در کارگردانی یک سریال کمدی بسیار موفق عمل کرده است. «پشت کنکوری‌ها»‌ یکی از آثار کمدی جدی و قابل توجه دهه هشتاد بود که فضای جوانانه بسیار گرم و دوست‌داشتنی می‌ساخت و سعی می‌کرد یک سریال جوانانه باشد که به مسئله جوانان می‌پردازد. 

خانه به دوش

سال پخش: ۱۳۸۳

کارگردان: رضا عطاران

بازیگران: حمید لولایی، مریم امیرجلالی، رضا عطاران، علی صادقی، خشایار راد، بهنوش بختیاری، آناهیتا همتی

خلاصه داستان: ماشاءالله  فرد بی‌پول و فقیری است که مشکلات مالی او را در وضعیت سختی قرار داده‌است، او برای اینکه مشکل مالی خود را حل کند و بتواند تنها از راه حلال پول در بیاورد، با آقای بیات که با او به‌طور اتفاقی آشنا شده همکاری می‌کند و پولی را برای سفر به مالزی به او می‌دهد؛ اما آقای بیات کلاه‌بردار از آب درمی‌آید ….

ویژگی خاطره انگیز: مسیر رضا عطاران در سریال‌سازی با ساخت «خانه به‌دوش» جدی شد. او یک کمدی واقعگرایانه و رئالیستی ساخت که جنس کمدی‌اش یادآور سریال‌های کمدی ایتالیایی بود. او به‌دنبال واقعی کردن موقعیت‌های سورئال و اغراق‌آمیز نمایشی بود. تماشاگر با صحنه‌هایی در سریال مواجهه بود که از فرط فانتزی و سورئال بود باورنکردنی بودند.
اما عطاران در بستر بافتاری بسیار رئالیستی آن‌ها را به تصویر می‌کشید. این همان مدل کمدی است که در سینمای ایتالیا به‌وفور تکرار شده. از فیلم‌های ماریو مونیچلی گرفته تا پیترو جرمی. یکی از این فیلم‌های کمدی که در ایران هم بسیار دیده شده و از جمله مهم‌ترین منابع الهام رضا عطاران هم هست، فیلم «فریب خورده و رها شده» می‌باشد.
خانه به دوش به عنوان اولین کار رضا عطاران نشان می‌داد که او چقدر ذوق شوخی‌پردازی خاصی دارد و خصوصا در هجو موقعیت‌های واقعگرایانه، که در کمدی‌های ایرانی کمتر به سراغش می‌رفتند، چقدر خلاقانه عمل می‌کند.

او یک فرشته بود

سال پخش: ۱۳۸۴

کارگردان: علیرضا افخمی 

بازیگران: حسن جوهرچی، بهاره افشاری، مریم کاویانی، ثریا قاسمی، مرتضی ضرابی، رضا توکلی

خلاصه داستان: بهزاد پس از سرکوفت به برادرش دچار تصادفی می شود که در نتیجه آن زنی را به خانه نزد خانواده اش می آورد. اما این زن با اسم فرشته، درحقیقت ابلیس است که سعی در تخریب زندگی او دارد. فرشته موجب می‌شود که بهزاد و همسرش رعنا تا پای طلاق بروند و حتی به بهزاد پیشنهاد ازدواج می‌دهد، اما پس از مدتی بهزاد با توجه به رهنمودهای روحانی محل و سخنان فرزندانش متوجه می‌شود که فرشته، شیطان است و پسرش را در حالی که فرشته قصد کشتن او را دارد، نجات می‌دهد...

ویژگی خاطره انگیز: خب «او یک فرشته بود» یکی از اولین سریال‌های تلویزیونی بود که سعی داشت موضوعی ماورایی را با مایه‌هایی از وحشت ترکیب کند. از این نظر سریال بسیار خاص و به یادماندنی به‌حساب می‌آید چراکه تا پیش از آن مخاطب تلویزیون کمتر با سریال ایرانی ماورایی روبه رو شده بود که ابلیس را به خانه یک خانواده ایرانی بیاورد و آن‌ها را درگیر ماجراهایی نفرینی و شیطانی کند. 

حضور حسن جوهرچی و بهاره افشاری هم در گیرایی سریال نقش موثری داشت.

صاحبدلان

سال پخش: ۱۳۸۵

کارگردان: محمدحسین لطیفی

بازیگران: حسین محجوب، محمد کاسبی، باران کوثری، پوریا پورسرخ، برزو ارجمند، اردلان شجاع کاوه، مهرانه مهین ترابی

خلاصه داستان: «صاحبدلان» ، زندگی پیرمردی صحاف به نام سید خلیل صحاف‌زاده را روایت می‌کند که با ورود قرآنی برای صحافی به خانه‌اش خودش و نوه‌اش، دینا وارد ماجراهایی می‌شوند که از داستان پیامبران در قرآن الهام گرفته شده‌است.

ویژگی خاطره انگیز: یک اقتباس هوشمندانه و شجاعانه از داستان پیامبران در قرآن که برای مخاطب هم کششی ویژه ایجاد کند، مهم‌ترین و خاطره‌انگیزترین نکته درباره سریال محمد حسین لطیفی است که در دل داستان جدی خود، لحظات طنزآمیز جالبی هم کاشته است تا سریال برای مخاطب تلویزیون جذاب‌تر هم بشود.

خود لطیفی در جریان برگزاری یکی از جلسات نقد و بررسی این سریال در پاسخ به این سوال که كار كردن با داستان قرآني چگونه بود، با اشاره به این نکته كه كار كارگرداني مثل كار بند‌بازي است كه براي هر بار روي بند قرار گرفتن، احساس نگراني دارد ،گفت: «اين احساس نگراني در هر كار با كارگردان وجود دارد و در خصوص صاحبدلان احساس مي‌كردم خود حضرت حق، صاحب كار است و او با ماست و به ما كمك مي‌كند و لذا كار كردن با چنين مضموني براي من شعف داشت.»

میوه ممنوعه

سال پخش: ۱۳۸۶

کارگردان: حسن فتحی

بازیگران: علی نصیریان، هانیه توسلی، امیر جعفری، گوهر خیراندیش، طناز طباطبایی، هرمز هدایت، عمار تفتی

خلاصه داستان: «میوه ممنوعه» داستان فردی متدین است به نام حاج یونس،  بازرگانی که به اصول دینی اعتقاد دارد و اهل حرام و حلال است اما اتفاقاتی در زندگی‌اش پیش می‌آید که او را با دختر جوانی به نام هستی آشنا می‌کند و این بدل به بزرگترین امتحان زندگی حاج یونس می‌شود.

ویژگی خاطره انگیز: این مجموعه را شاید بتوان بنا به توصیف کارگردانش حسن فتحی روایت آدم‌های خاکستری دانست. آدم‌هایی که این بار در قلب یک داستان به محک آزمایش گذاشته می‌شوند تا درجه ایمان هر کدام برای خودشان رقم بخورد. این داستان آدمهایی است که ما اعتقاداتشان را تائید می‌کنیم ولی همین آدم‌ها در مقطعی از زندگی دچار سردرگمی شده‌اند. خاطره انگیزترین نکته این سریال همان داستان حاج یونس و هستی است. عشقی ممنوعه و دردسرساز که ثمراتش برای هر دو نفر گران تمام می‌شود. از نظر ساخت و تعریف داستان هم «میوه ممنوعه»‌ یکی از بهترین سریال‌های حسن فتحی به‌شمار می‌آید. 

همچنین موسیقی متن این مجموعه تلویزیونی با آهنگ‌سازی و صدای احسان خواجه امیری با استقبال زیادی در بین مخاطبان همراه شد.

بزنگاه

کارگردان: رضا عطاران

بازیگران: رضا عطاران، حمید لولایی، علی صادقی، مرجانه گلچین، رضا نیکخواه، سوسن پرور، محمود بهرامی، هنگامه حمیدزاده، نیکی نصیریان

خلاصه داستان:  مردی معتاد به نام نادر که به همراه دخترش درسا در کرج زندگی می‌کند و از همسرش مریمطلاق گرفته است، پس از فوت پدرش اوس احمد با برادرش صابر و خواهرش بهجت  و شوهرخواهرش توفیق بر سر تقسیم ارث و میراث پدری که یک خانه و یک نانوایی است به اختلاف برمی‌خورند.

ویژگی خاطره انگیز: اوج کار رضا عطاران و بهترین کمدی رئالیستی این‌چنینی ساخته شده در صدا و سیما. عطاران در «بزنگاه» ‌به اوج سبک کمدی واقعگرایانه‌ای که همواره در پی آن بود رسید و بعد از «بزنگاه» هم دیگر این مدل سریال را تکرار نکرد. انگار که اوج کار خود عطاران هم بوده باشد و کارگردان بعد از آن جرات نکند دوباره سراغ چنین سریال‌هایی برود، نکند که نتواند قله را بار دیگر فتح کند.
ده اپیزود اول «بزنگاه» با فیلمنامه‌ای انضمامی که به سنت‌های خانوادگی ایرانی که در حین عزاداری و بعد از آن پیش می‌آید، می‌پردازد و شوخی می‌کند. یعنی مدلی که ایرانی‌ها غمگساری می‌کنند تا جوری که حواشان به ارث و میراث متوفی هست تا همه چیزهای مادی‌گرایانه‌ای که حرص و طمع در دل انسان می‌اندازد و اعضای یک خانواده را از هم دور می‌کند.

از سوی دیگر بازی خودش در نقش برادر معتاد خانواده هم به‌یادماندنی و یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌هایش است. ساخت چنین کاراکتری به‌نوعی شوخی و دست‌انداختن خودش است. او همیشه در سریال‌هایش نقش‌ آدم‌های درب و داغان را به خود می‌دهد و در «بزنگاه» این خودتخریبی جلوی دوربین به اوج بامزگی خود می‌رسد.

«بزنگاه»‌ بعد از موفقیت چشمگیر ده قسمت اول با سانسورهای زیادی مواجه شد و بسیاری از صحنه‌هایش را کوتاه کردند یا درآوردند.
 

زیرخاکی

سال پخش: ۱۳۹۸

کارگردان: جلیل سامان

بازیگران: پژمان جمشیدی، ژاله صامتی، هادی حجازی فر، گوهر خیراندیش، نادر فلاح، امید روحانی، اصغر نقی زاده، ایرج سنجری، رایان سرلک، سیما تیرانداز

خلاصه داستان:  زیرخاکی داستان مردی است که به دنبال پیدا کردن زیرخاکی است و در این حین درگیر ماجراهایی می‌شود که با انقلاب اسلامی گره می‌خورد.

ویژگی خاطره انگیز: آخرین سریالی که در ماه مبارک رمضان در سال‌های اخیر پخش شده و بسیار مورد توجه قرار گرفت. هرچند از پخش آن خیلی نمی‌گذرد اما «زیرخاکی»‌ حتما با گذشت چندسال به یکی از نوستالژیک‌های ماه رمضان بدل خواهد شد.  

«زیرخاکی» با بازگشتن به دهه شصت و تعریف داستانی که با وقایع هیجان‌انگیز انقلاب گره می‌خورد، اثری متفاوت را به آنتن صدا و سیما افزود. بازی پژمان جمشیدی در این سریال بهتر از هر نقش‌آفرینی دیگر او در تلویزیون است و ژاله صامتی هم مانند همیشه بسیار خوب از پس ایفای نقش برآمده. همراهی این دو بازیگر و شیمی خوبشان بسیار دلچسب است و پسربچه بامزه‌شان هم بر بار کمیک فیلم می‌افزاید.

خبر مرتبط:

معرفی سریال های ماه رمضان 1400