علایم کمبود ویتامین d3 و آشنایی با عوارض آن

وجود مقدار کافی از ویتامین d در بدن، به دلایل مختلفی بسیار اهمیت دارد، زیرا این ویتامین باعث سلامت استخوان ها، دندان ها و … در بدن می شود و علاوه بر این بدن را در برابر سرطان، دیابت نوع یک و ام اس حفاظت می نماید، از این رو کمبود ویتامین d3 عوارض مختلفی در بدن به دنبال خواهد داشت.

کمبود ویتامین d3 و علائم آن

ویتامین d یکی از مواد ضروری و حیاتی برای اغلب ارگان های بدن می باشد، مصرف مواد غذایی و منابع غذایی حاوی این ویتامین تا حدی این ماده مغذی را برای بدن فراهم می آورند، اما مقدار زیادی از آن به وسیله تابش مستقیم نور خورشید تامین می گردد. بدن پس از دریافت ویتامین d3 و دریافت دیگر ویتامین ها باید آن را به شکل فعال تبدیل نماید.  اگر بدن افراد قادر به جذب ویتامین و یا تبدیل نمودن آن به شکل فعال در کبد یا کلیه ها نباشد، در نتیجه بدن دچار کمبود ویتامین خواهد شد.

سطح پایین ویتامین d3 در بدن باعث مشکلات متعددی خواهد شد، به ویژه مشکلاتی برای عضلات و استخوان ها، به منظور مقدار ویتامین d در بدن باید در طول سال آزمایش خون انجام شود. میزان این ویتامین در مقیاس نانو مول در لیتر اندازه گیری می گردد. در ادامه مطلب برای آشنایی با عوارض و علائم ناشی از کمبود ویتامین d3 همراه ما باشید.

ویتامین d و d3

ویتامین d نوعی ویتامین محلول در چربی است و بدن وقتی آن را تولید می نماید که در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار گیرد. این ویتامین در میزان کمی از مواد غذایی به خصوص مواد غذایی غنی شده یافت می گردد. وقتی که ویتامین d وارد بدن می گردد، هنوز غیر فعال است. بدن برای استفاده از ویتامین وارد شده باید آن را به شکل فعالش تبدیل یعنی ۲۵-هیدروکسی ویتامین d یا کلسی دیول تبدیل نماید.

ویتامین d3 از لحاظ شیمیایی در دسته استروئیدهای دارای حلقه کربنی بار قرار دارد، ولی به شکل کلی ویتامین d3 را نوع طبیعی از ویتامین d می دانند که از باقی انواع ویتامین d به شکل زیستی قابل دسترس تر می باشد. ویتامین d3 به شکل طبیعی از ۷-دی هیدروکلسترول که در لایه اپیدرم پوست یافت می شود به دست می آید و وقتی که بدن در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید قرار گیرد، نوعی واکنش چرخه الکترونی برانگیخته می گردد و در نهایت آن ۷-دی هیدروکلسترول به ویتامین d3 تبدیل می گردد.

میزان طبیعی ویتامین d در خون

همانطور که گفته شد ویتامین d3، مقداری طبیعی از ویتامین d می باشد. برخی از نتایج آزمایش ها سرم ویتامین d به شکل زیر توصیف می گردد:

• مقدار ۱۲۵ nmol/l یا بیشتر از آن، خیلی زیاد و احتمالا خطرناک می باشد.
• مقدار بین ۵۰ تا ۱۲۵ nmol/l، کاملا طبیعی است.
• مقدار بین ۳۰ تا ۴۹ nmol/l، در معرض خطر است.
• مقدار ۳۰ nmol/l یا کمتر از آن در معرض خطر کمبود ویتامین می باشد.

عملکرد ویتامین d و d3 در بدن

ویتامین ها بسیار ضروری برای بدن می باشند، ویتامین d3 نیز کارکردهای مهمی در بدن دارد که شامل موارد زیر می شود:

• حفظ سلامت استخوانی با فعال کردن جذب کلسیم
• بالا بردن سلامت عضلانی
• تنظیم نمون سیستم ایمنی بدن
• کمک به رشد سلولی
• کاهش التهاب که از بیماری هایی مثل روماتیسن مفصلی و پسوریازیس پیشگیری می نماید
• تنظیم کننده فشار خون و حفظ سلامت قلب و عروق

علائم و عوارض کمبود ویتامین d

ویتامین d3 شکلی طبیعی از ویتامین d می باشد، از این رو علائم کمبود مشابه دارند. در ادامه با علائم کمبود ویتامین d3 آشنا می شویم:

• درد و ضعف ماهیچه ها:

ماهیچه ها همواره برای عملکردی درست نیاز به مقداری معینی از ویتامین d دارند، کمبود این ویتامین می تواند باعث درد در ماهیچه و ضعیف شدن آن شود. این همان حالتی است که اغلب اوقات افراد وقتی به عفونت های ویروسی مثل آنفولانزا مبتلا می شوند، تجربه می کنند. شدت این نوع درد معمولا از ملایم تا شدید تغییر می کند. در صورتی که کمبود ویتامین d جبران نگردد در طی زمان بدتر خواهد شد.

• درد عضلات:

در اکثر اوقات درد عضلات را به سختی می توانید تشخیص دهید. بعضی از شواهد نشان می دهند که کمبود ویتامین d و d3 در بدن می تواند دلیل احتمالی درد عضلانی در کودکان و بزرگترها باشد. با توجه به تحقیق انجام شده ۷۱ درصد از افرادی که درد مزمن دارند دچار کمبود ویتامین d هستند. گیرنده ی ویتامین d در سلول های عصبی به اسم گیرنده ی درد، که درد را درک و حس می کند، وجود داشته است. با توجه به یک تحقیق انجام شده بر روی موش ها، کمبود این ویتامین به خاطر تحریک گیرنده های درد در عضلات باعث درد و حساسیت می گردد.

• سردرد و سرگیجه:

سردرد و سرگیجه با عنوان یکی از نشانه های فشار خون بالا رایج می باشد و اغلب افرادی که کمبود ویتامین d یا d3 دارند از فشار خون بالا شاکی هستند، از فشار خون بالا به عنوان یکی از قاتلان خاموش نام برده می شود، زیرا این مشکل عامل خطری برای سکته قلبی و مغزی می باشد، اما در برخی از اشخاص هیچ گونه علائم هشدار هنده ای دیده نمی شود و افراد متوجه فشار خون بالای خود نمی شوند. در صورتی که دچار سردرد و سرگیجه هستید و احتمال می دهید که فشار خونتان بالا باشد باید سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

• عفونت های مکرر:

در صورتی که شخص مکررا به عفونت های ادراری یا مشکلات تنفسی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا دچار شود، این احتمال در نظر گرفته می شود که سیستم ایمنی بدن این افراد به اندازه ی کافی قوی نیست، یکی از انواع دلایل ضعف سیستم ایمنی بدن کمبود ویتامین d3 در بدن می باشد که این ویتامین در سلول های ایمنی بدن با غلظت بالا وجود دارد و برای عملکرد مناسب سلول ها بسیار ضروری می باشد. در یک مطالعه انجام شده مشخص شد که احتمال ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا در کودکانی که دچار کمبود ویتامین d هستند بسیار بیشتر از دیگران است.

• مشکلات گوارشی:

اگر فرد دچار وضعیت پزشکی خاص مثل بیماری سلیاک یا بیماری التهاب روده باشد و یا مشکلاتی در معده، سوزش معده و یا یبوست داشته باشد، ویتامین d می تواند باعث کاهش سرعت عبور مواد غذایی در بدن او خواهد شد. علاوه بر این به یاد داشته باشید که در بین بیماری های گوارشی مثل سلیاک و دیگر مشکلات سلامت، رابطه ای قطعی وجود خواهد داشت.

• عرق کردن بیش از اندازه:

یکی دیگر از علائم و نشانه های کمبود ویتامین d در بدن عرق کردن زیاد می باشد. در صورتی که فرد دچار عرق کردن زیاد شود و دلیل واضحی مانند تب، گرما یا تمرینات ورزشی برای عرق کردن وجود نداشته باشد، باید این موضوع را با پزشک در میان بگذارد. تا کنون علت اینکه چرا کمبود ویتامین d باعث تعریق زیاد می شود مشخص نیست اما این موضوع در تحقیقات پزشکی کاملا اثبات شده و قطعی می باشد.

• احساس افسردگی:

از دیگر علائم کمبود ویتامین d3 در بدن افسردگی می باشد. افسردگی دارای علائم مختلفی من جمله احساس ناراحتی، بی ارزش بودن یا افسردگی ساده می باشد، در این مورد موضوع خوشحال کننده این است که با جبران کمبود این ویتامین در بدن اغلب مشکلات عنوان شده از بین خواهند رفت و فرد به زندگی عادی خود باز می گردد.

• ریزش مو:

ریزش مو با کمبود ویتامین d رابطه ای قوی دارد. در صورتی که سطوح ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن برای مدتی کمتر از حد معمولی شود، مواد غذایی حیاتی مورد نیاز بدن به منظور طی شدن چرخه طبیعی رشد به فولیکول های مو نخواهند رسید. کم بودن ویتامین d باعث می شود تا موها شکننده و حساس شده و ریزش داشته باشند، زیرا بدن توانایی کامل نمودن چرخه ی رشد موها را ندارد.

ویتامین d و نور خورشید

اغلب افراد ویتامین d مورد نیاز بدن خود را از طریق نور خورشید تامین می نمایند. زمانیکه نور خورشید به پوست کاملا عریان بتابد، بدن برای خود ویتامین d تولید خواهد کرد. البته مقدار مورد نیز ویتامین بدن می تواند بیشتر از این مقدار ها باشد. افراد با پوست خوب می توانند در عرض ۵ تا ۱۰ دقیقه آفتاب گرفتن در یک روز آفتابی طی چند مرتبه در هفته ویتامین مورد نیاز خود را تامین نمایند. ولی در روزهای ابری، نور کم و در زمستان و در زمان استفاده از ضد آفتاب ها پوست ویتامین چندانی جذب نخواهد کرد. افراد مسن و اشخاصی که دارای پوستهای تیره هستند ویتامین زیادی با قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست نخواهند آورد و بنا به گفته کارشناسان باید به غذاها و مکمل ها برای تامین ویتامین مورد نیاز بدن خود اتکا نمایند.

تغذیه با ویتامین d

ویتامین d در منابع زیر یافت می شود:

• روغن ماهی و ماهی
• کبد
• زرده تخم مرغ
• کره
• مکمل های غذایی

البته باید بدانید که ویتامین d3 فقط در منابع حیوانی یافت می گردد.

اغلب مواردغذایی که وجود دارند دارای ویتامین d طبیعی نیستند، اما ماهی هایی مانند قزل آلا، اره ماهی و ماهی های خال مخالی می توانند در هر بار مصرف مقدار ویتامین d سالمی به بدن برسانند. دیگر ماهی های چرب مثل ماهی تن و ساردین هم مقداری از این ویتامین را دارا هستند که البته مقدار آن کم است.

مکمل های ویتامین d

مصرف مواد غذایی دارای ویتامین d بهترین روش برای دریافت این ویتامین می باشد، در صورتی که برای دریافت این ویتامین به کمک دیگری نیاز دارید، دو نوع مکمل در این مورد وجود دارند:

• مکمل d2 یا ارگوکالسیفرول، که در غذاها وجود دارد.
• مکمل d3 کولکالسیفرول، که از طریق نور خورشید تامین می گردد.

این دو مکمل به شکل متفاوت تولید می گردند، ولی هر دو می توانند سطح ویتامین d را در خون بالا ببرند. اغلب مولتی ویتامین ها ۴۰۰ واحد ویتامین d را دارا هستند. برای تهیه بهترین مکمل می توانید با پزشک خود مشورت کنید.

آزمایش سطح ویتامین d

به منظور آزمایش سطح ویتامین در بدن یک آزمایش خون ساده وجود دارد، به این آزمایش ۲۵-هیدروکسی ویتامین می گویند راهنماهای حال حاضر موسسه پزشکی سطح خون ۲۰ نانو گرم در هر میلی لیتر را با عنوان هدف سلامت استخوان و سلامت عمومی تعیین نموده است با این وجود برخی از پزشکان گفته اند که به منظور اینکه افراد از مزایای سلامت که ویتامین دی فراهم می نماید بهره مند شوند باید از این سطح فراتر رفته و مقدار را به ۳۰ برسانند.