مهمترین اعمال شب قدر که مستحب است انجام دهیم

شب های قدر از برترین شب های سال می باشد که در ماه رمضان واقع شده است و به شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم اطلاق می شود. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: از خداوند دور باد و نفرین بر کسی که به شب قدر برسد و زنده باشد اما آمرزیده نشود. با این حدیث ارزشمندی شب قدر به روشنی مشخص می شود. در این مطلب می توانید با اعمال شب قدر آشنا شوید.

اعمال شب قدر و فضیلت آن

انس بن مالک  از پیامبر نقل کرده که:ماه رمضان به شما روی آورده است و در این ماه شبی است که برتر از هزار ماه است و هر کس از فیض شب قدر محروم گردد، از تمام خیرات بی نصیب مانده است و محروم نمی ماند از برکات شب قدر، مگر کسی که خویشتن را محروم کرده است.

امام صادق نیز درباره به وجود آمدن شب قدر فرموده اند: اگر خداوند کارهای مومنان را چند برابر نکند به سر حد کمال نمی رسند اما از راه لطف، کارهای نیکوی آن ها را چند برابر می فرماید تا کاستی هایشان جبران شود.

حضرت محمد(ص) پیرامون شب قدر نقل کرده است: کسی که شب قدر را زنده داری کند تا شب قدر آینده عذاب دوزخ از او دور گردد.

همچنین امام موسی بن جعفر(ع) درباره غسل کردن در شب قدر می فرماید: کسی که در شب قدر غسل کرده و تا سپیده صبح شب زنده داری کند، گناهانش آمرزیده می شود.

از اعمال شبهای قدر، خواندن دعاهایی مانند جوشن کبیر، دعای افتتاح و ابوحمزه ثمالی است. انسان با خواندن این دعاها از خداوند طلب خیر و برکت و بخشش کرده و نور امید در دلش می درخشد.

در برخی از روایات نیز آمده که دور شدن از عذاب دوزخ، نتیجه کار خود بندگان است و سرنوشت هر انسانی در شب قدر به دست خودش رقم می خورد.

شب قدر شبی است که در همه سال، شبی به خوبی و فضیلت آن یافت نمی شود. اعمال شبهای قدر، از عمل در طول هزار ماه بهتر است. تقدیر امور سال در این شب صورت می گیرد. فرشتگان در این شب از آسمان فرود می آیند و به محضر امام زمان (عج) می رسند و آن چه را برای هر فرد مقدر شده بر آن حضرت عرضه می دارند.

اعمال مشترک در شبهای پرفضیلت قدر

غسل شب قدر: این غسل عملی برای شبهای قدر می باشد که باید در هنگام غروب آفتاب انجام شود. یعنی نماز شام با این غسل خوانده شود.

دو رکعت نماز به نیت شب قدر: خواندن دو رکعت نماز به نیت شب قدر عملی دیگر برای شبهای قدر است. در هر رکعت بعد از سوره «حمد» هفت مرتبه «توحید» خوانده می شود و بعد از اتمام نماز، هفتاد مرتبه استغفر الله و اتوب الیه گفته می شود. از جا برنخیزد تا خدا او و پدر و مادرش را بیامرزد.

قرآن را باز کند و در مقابل خود بگیرد و بگوید:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ أَسْمَاؤُکَ الْحُسْنَى وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ النَّارِ.

خدایا از تو در خواست می کنم که به حق کتاب نازل شده ات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگ ترت و نام های نیکوترت و آنچه بیم انگیز است و امیدبخش. اینکه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهی.

سپس طلب حاجت می کنی:

اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ

خدایا به حق این قرآن و به حق کسی که آن را بر او فرستادی و به حق مومنی که او را در قرآن ستودی و به حق خود بر آنان، پس احدی شناساتر از تو به حق تو نیست.

سپس ده مرتبه می گوید:

بِکَ یَا اللَّهُ(به ذاتت اى خدا)….،و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ (به حق محمّد)….،و ده مرتبه بِعَلِیٍّ  (به حق على)،و ده مرتبه بِفَاطِمَهَ (به حق فاطمه)….،و ده مرتبه بِالْحَسَنِ (به حق حسن)…،و ده مرتبهبِالْحُسَیْنِ (به حق حسین‏)…..،و ده مرتبه  بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (به حق على بن الحسین)….،و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (به حق محمّد بن على)…..،و ده مرتبه  بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (به حق جعفر بن محمّد )……،و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ  (به حق موسى بن جعفر)…..،و ده مرتبهبِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى (به حق على بن موسى)…..،و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (به حق محمد بن على)…..، ده مرتبه  بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ (به حق على بن محمّد )….،و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ(به حق حسین بن على)…..،و ده مرتبه  بِالْحُجَّهِ (به حق حجّت).

و از خدا طلب حاجت می کنی.

یکی دیگر از اعمال شبهای قدر، خواندن زیارات عاشوراست. در روایت آمده: که در شب قدر، منادی از آسمان هفتم از پشت عرش ندا سر می دهد که خدا هر که را به زیارت مزار امام حسین(ع) آمده آمرزید.

شب زنده داری در این شب ها نیز از اعمال شب قدر است. همان گونه که روایت شده هر که شب قدر را احیا بدارد، گناهانش آمرزیده می شود، هر چند به شماره ستارگان آسمان و سنگینی کوه ها و پیمانه دریاها باشد.

یکی دیگر از اعمال مشترک شب های قدر، خواندن نمازهای صد رکعتی است. این نماز بسیار فضیلت دارد و بهتر است بعد از هر حمد ۱۰ مرتبه توحید بخواند.

خواندن این دعا:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْدا دَاخِرا لا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعا وَ لا ضَرّا وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَ

 

سُوءا أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَى نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّهِ حِیلَتِی فَصَلِّ عَلَى

 

مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ

 

فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ

 

الْفَقِیرُ الْمَهِینُ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِی نَاسِیا لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لا [غَافِلا] لِإِحْسَانِکَ

 

فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لا آیِسا مِنْ إِجَابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی فِی سَرَّاءَ [کُنْتُ‏] أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ

 

شِدَّهٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیَهٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ

خدایا! شام کردم در حالی که برای تو بنده کوچک و خواری هستم که برای خویش سود و زیانی را به دست ندارم و نمی توانم از خود پیشامد بدی را باز گردانم. به این امر بر خویش گواهی می دهم و در پیشگاهت به ناتوانی و کمی چاره ام اعتراف می کنم. خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و آنچه به من و همه مردان و زنان مومن، از آمرزش در این شب وعده دادی وفا کن و آنچه را به من عنایت فرموده ای کامل ساز که من بنده بیچاره، درمانده، ناتوان، تهیدست و خوار توام. خدایا مرا فراموش کننده ذکرت قرار مده. در آنچه سزاوار آنم فرمودی و نه فراموش کننده احسانت، در آن چه عطایم نمودی و نه ناامید از اجابتت، گرچه مدت زمانی طولانی گردد، چه در خوشی یا ناخوشی، یا سختی یا آسانی یا عافیت یا بلا،یا تنگدستی یا نعمت، همانا شنونده دعایی.

این دعا را کفعمی از حضرت سجاد روایت کرده که در شب های قدر در حال رکوع، سجود، قیام و قعود می خواندند. علامه مجلسی فرموده اند: بهترین اعمال شب قدر، درخواست آمرزش و دعاست. خواندن دعای پرفیض جوشن کبیر از اعمال شب قدر محسوب می شود.

دیگر اعمال سفارش شده در شبهای قدر

از شب قدر به عنوان شب نزول قرآن، شب نزول فرشتگان و آمرزش گناهان و شبی که در آن تقدیر یک سال آینده رقم می خورد یاد می شود. مطابق با سوره قدر در قرآن کریم در این شب فرشتگان و روح بر روی زمین فرود می آیند و بنا بر برخی از احادیث هر آنچه که از امور سال آینده مقدر خواهد شد را همچون زندگی، مرگ، شقاوت و سعادت انسان ها را نزد حضرت مهدی (عج) می برند و به ایشان ابلاغ می نمایند. چنانچه که در حدیثی حضرت محمد باقر علیه السلام در این رابطه می فرمایند:

«در این شب، فرشتگان به دور ما طواف می‌کنند و ما بدین‌گونه متوجه شب قدر می‌شویم».

بنا بر روایات دیگر شیعیان می توانند با اسناد بر آن ها حقانیت شیعه و ضرورت امامات را به اثبات برسانند و بر این موضوع صحه بگذارند که در هر عصری پیشوای معصومی باید وجود داشته باشد تا مقدرات توسط فرشتگان بر وی ابلاغ گردد.

علاوه بر غسل کردن و شب زنده داری و قرآن به سر گرفتن، خواندن نماز صد رکعتی و زیارت امام حسین (ع) اعمالی دیگری نیز به عنوان اعمال سفارش شده در شبهای قدر بیان شده است که به شرح زیر می باشند:

* به جای آرودن نماز دو رکعتی به نیت سلامتی حضرت مهدی ارواحناه فداه و دعا برای ظهور امام زمان (عج).

*  به جای آوردن نماز دو رکعتی به نیت شادی روح همه اموات و درگذشتگان و گفتن ۲۵ مرتبه ذکر:

“اللهم اغفرلی لجمیع المومنین و المومنات و المسلمین و المسلمات”

* به جای آوردن نماز دو رکعتی و هدیه به خاندان پیامبر گرامی اسلام (ص) و قرائت دعای توسل

*  به جای آوردن نماز دو رکعتی حضرت فاطمه (س) که پس از سوره حمد در رکعت اول ۱۰۰ مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از سوره حمد ۱۰۰ مرتبه سوره توحید قرائت می شود.

* تلاوت سوره قدر و دخان

* خواندن دعای جوشن کبیر

*  طلب عافیت همچنان که بنابر روایتی به خدمت پیامبر اکرم (ص) عرض شده است که:

اگر من شب قدر را درک کردم چه چیزی را از خداوند طلب کنم؟ که ایشان فرمودند: “عافیت و سلامتی را از خداوند بخواه”.

علامه مجلسی (ره) در رابطه با بهترین اعمال در شبهای قدر نیز بیان کرده اند که:

“بهترین اعمال در این شب‌ها طلب آمرزش و دعا از برای مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده‌ی ایشان است و اذکار و صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام آنچه مقدور شود اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد”.

در این مقاله شما را با اعمال مشترک شب های قدر آشنا ساختیم. برای اطلاع از اعمال مخصوص شب ۱۹ ماه رمضان، اعمال شب ۲۱ ماه رمضان و اعمال شب ۲۳ ماه رمضان کلیک نمایید.