گزارش اختصاصی/ چرا اینستاگرام اعتیادآور است؟

سرویس ترجمه بهداشت‌نیوز، شاید اگر یک دهه پیش می‌گفتیم که «محافل کوچک» مکانی صمیمانه و لذت‌بخش برای خیلی از ماست همان دورهمی‌های دوستانه یا همسایگی در ذهن تصور می‌شد. این تصور برای آن زمان کاملا بدیهی و طبیعی بوده است. اما این روزها، صحبت از محفلی کوچک صحبت از شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام است؛ حلقه‌ای کوچک که مرحله‌ای مهم در زندگی برخی از افراد به شمار می‌آید.

این محافل کوچک توجه تعداد زیادی از افراد را به خود جلب کرده است. اینکه یک تابلوی هنری را خریداری کرده‌ام و یا از دانشگاه به سراغ فروشگاه آدیداس رفتم تا خرید کنم، شاید کارهایی ساده و روزمره در زندگی من باشد اما با انعکاس آن در اینستاگرام آن را به داستانی تبدیل می‌کنم که می‌تواند برای سایرین جالب و جذاب باشد.

دردنیایی که عبارت «از ماجراهای زندگی من خبر داری؟» رایج است، این سوال مطرح می‌شود که: این داستان‌های اینستاگرامی چرا تاثیراتی بر زندگی واقعی ما دارند؟ اینستاگرام در اوت سال ۲۰۱۶ راه‌اندازی شد. طبق برآورد یک شرکت تحلیلی بازاریابی، اینستاگرام یک سال پس از راه اندازی، به ۱۵۰ میلیون کاربر در Stories رسید. این رقم در سه ماهه پایانی سال ۲۰۱۷ دو برابر شده و به ۳۰۰ میلیون نفر افزایش یافت.

اکنون که در سال ۲۰۲۱ هستیم، بیش از ۵۰۰ میلیون نفر روزانه با داستان‌های اینستاگرام ارتباط برقرار کرده و آن را می‌بینند. خیلی از ما درگیر این محافل کوچک شده‌ایم، یک دنیای دیجیتالی عجیب و غریب که در آن احساسات واقعی انسان‌ها، با تبلیغات از پیش طراحی‌شده محاسبه می‌گردد.

علاوه بر ویژگی‌های اعتیادآور شبکه‌های اجتماعی که اکثر افراد از آن آگاه هستند، Instagram Stories  به سطوح جدیدی از ایجاد اجبار در ذهن دامن می‌زند. این بخش‌های سریع  و کوتاه، ما را درگیر کرده و با هر داستان و روایتی که توجه ها را به خود جلب می‌کند ، مقدار وابستگی و پیگیری را در بیننده بیشتر و بیشتر می‌کند. بله، وقتی ساعت‌ها به طور مستقیم پای تماشای فیلم‌های کنسرت یا تئاتر با کیفیت پایین دوران دبیرستان می نشینید که یکی از دوستان شما بارگذاری کرده، این یعنی شما گیر افتاده‌اید.

در اینستاگرام نیز شبیه به Netflix ما مجبوریم بیش از حد معمول، تماشا کنیم. اینکه داستان ها وروایت‌ها در اینستاگرام کوتاه و سریع هستند،  تماشای یکی پس از دیگری آنها را جذاب‌تر می‌کند. دکتر آنتونینو، روانشناس و مشاور در این زمینه معتقد است: محتواهای موجود در شبکه‌های اجتماعی مانند یک پستانک برای مغز ما عمل می‌کند به گونه‌ای که به طور خاص ما از مسئولیت‌هایمان در واقعیت دور می‌سازد.

آنتونینو می گوید: ممکن است شرکت‌ها متوجه نشوند که آنها یک چرخه معیوب ایجاد کرده‌اند که در آن مانند اعتیاد به مواد مخدر، کاربر در نهایت یا توسط ماده سواستفاده شده، نابود می‌شود یا کاملاً علیه جبهه می‌گیرد. آیا این همان چیزی است که شرکتهای فناوری با استفاده از طراحی ‌های دقیق و از پیش تعیین شده خود می خواهند به آن برسند؟

اراده برای گذر از اعتیاد
این مساله به مراتب عمیق‌تر از طرای ساختاری اینستاگرام است. اینکه استوری‌های آن کوتاه و کوچک‌تر از آن است که فرصتی را بسوزاند یکی از فریب‌های بزرگ آن محسوب می‌شود. شبکه‌های اجتماعی واقعیت و حقیقت را کمرنگ می‌کنند و این مساله در داستان‌های اینستاگرام نسبت به سایر شبکه‌های اجتماعی بیشتر است. در اینستاگرام احساسات بیشتر از هر جای دیگری دخیل است.

نظرسنجی انجام‌شده توسط فیس‌بوک نشان میدهد بسیاری از مردم از اینکه داستان‌های آنها بعد از ۲۴ ساعت حذف می‌شود احساس رضایت می‌کنند و همین ویژگی‌ آنها بیشتر ترغیب به ارائه ابعاد مختلف زندگی خود در این شبکه اجتماعی می‌کند. بسیاری از ما در پاسخ به این داستان‌ها، با کسانی «دوست اینترنتی» شده ‌ایم که حتی یک بار هم در واقعیت با یکدیگر ملاقات نداشته ایم.

تعادل لازمه زندگی سالم است. اگر در بند فریب‌هایی که برایمان ساخته شده باقی بمانیم نباید نتیجه‌ای جز افسوس گذشته را انتظار داشته باشیم. حتی اگر دسترسی به شبکه‌هایی نظیر اینستاگرام برایمان به آسانی خوردن آب است، این خود ما هستیم که باید راه نجات را برای خود جستجو کرده و آن را بپیماییم.

منبع: HealthLine/ آوریل ۲۰۲۱
مترجم: لیلا فرجی