شیر سویا بهتر است یا شیر گاو ؟

چه تفاوتی میان شیر سویا با شیر گاو است؟

برخی افراد به این تصور که این شیر با شیر گاو مخلوط شده یا با این عقیده که این شیر نسبت به شیرهای لبنی خواص و ارزش یکسانی دارد آن را جایگزین شیر معمولی می‌کنند و حتی به کودکان و نوزادان خود هم می‌خورانند، اما پرسش اینجاست که چه تفاوتی میان شیر سویا با شیر گاو است؟

عصاره لوبیای سویا : لوبیای سویا گیاهی است که در اصل بوی علفی می‌دهد و مزه بدی دارد. اما فناوری روز توانسته عامل بدبویی و طعم بد سویا را حذف و آن را برای مصارف خانگی و صنعتی آماده کند.اولین دلیل استفاده از سویا پروتئین بالای آن است که موجب شده از آن فرآورده‌هایی چون آرد، شیر، پروتئین بافت‌دار و روغن سویا تهیه شود. در ایران شیر سویا به روش‌های مختلفی تولید می‌شود.

ابتدا دانه‌های سویا را تمیز و سپس خیس می‌کنند و بر اثر خیساندن تا حدی قندهای نامطلوب سویا که بسیار نفاخ هستند، خارج می‌شود. در مرحله بعد دانه‌ها را خرد و به وسیله بخار آنزیم‌زدایی می‌کنند.هدف از این کار غیرفعال‌کردن مواد نامطلوبی است که مانع جذب پروتئین‌های موجود در سویا می‌شوند. در این فرآیند حرارتی تا حدودی بوی علفی سویا کم شده و در مرحله آخر از طریق سانتریفیوژ، شیر یا عصاره سویا از فیبر آن جدا می‌شود.

این فرآورده حاصله از سویا یک محصول کاملا گیاهی است و با شیرگاو مخلوط نمی‌شود و تنها شباهت آن با شیر لبنی در رنگ شیری آن است. این شیر از نظر طعم و مزه و خواص تغذیه‌ای شباهت چندانی به شیرگاو ندارد و طعم آن مشابه طعم غلات است.

تفاوت شیر سویا با شیر گاو چیست؟

شیرسویا محلولی پروتئینی و حاوی چربی، کربوهیدرات و ویتامین‌هایی چون B1،B6، E و همچنین لسیتین و فیبر است. این شیرحدودا یک‌چهارم کلسیم شیر گاو را دارد و معمولا تولیدکنندگان به آن کلسیم می‌افزایند.

شیر سویا اگر چه در مقایسه با شیر گاو کلسیم پایین‌تری دارد، ولی حاوی فاکتورهایی است که به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند؛ بنابراین بهتر است به ویژه خانم‌ها از قبل دوران یائسگی برای پیشگیری از پوکی استخوان، هم از مواد کلسیم‌دار مثل شیر و هم از مواد جاذب کلسیم چون شیر سویا استفاده کنند.

شیرسویا به جهت داشتن پروتئین بالا، پروتئینی شبیه گوشت دارد و حاوی تعدادی از اسید آمینه‌های ضروریست، اما در مقایسه، شیر گاو پروتئین با کیفیت‌تری دارد و نباید شیر سویا را جایگزین آن کرد.

چربی این نوشیدنی در مقایسه با شیر معمولی به جهت اسیدهای چرب غیراشباع از افزایش کلسترول جلوگیری و از ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی می‌کاهد.

این شیر برخلاف شیرگاو لاکتوز ندارد و برای افرادی که دچار عارضه عدم‌ تحمل قند لاکتوز هستند مناسب است. البته بد نیست بدانید که وجود برخی قندها در سویا موجب می‌شود این شیر کمی ‌نفاخ باشد.

خواص اصلی شیرسویا مربوط به گروهی از ایزوفلاونوییدها و فیتواستروژن‌هایی است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و شبه‌هورمونی دارند.

این دو ترکیب می‌توانند در پیشگیری از بیماری‌های مزمن چون سرطان پستان و پروستات و همچنین کاهش عوارض یائسگی چون گرگرفتگی، تعریق شبانه، بی‌خوابی و سردرد موثر باشند. اما اگر از سویا و فرآورده‌های آن به مقدار خیلی زیاد استفاده کنید، خود می‌توانند عامل بروز سرطان شوند.

در واقع مقدار مازاد فیتواستروژن‌ها در بدن می‌توانند رشد سرطان‌های مرتبط با هورمون را تحریک کنند به همین دلیل متخصصان تغذیه مصرف زیاد سویا به ویژه مکمل آن را بدون مشورت با پزشک مربوطه توصیه نمی‌کنند.

حساسیت به شیر سویا

شاید در اینجا این پرسش مطرح شود، چرا عده‌ای از افراد با خوردن شیر سویا دچار حساسیت می‌شوند؟

عدم تحمل سویا حالتی است که در آن دستگاه گوارش فرد نمی‌تواند پروتئین شیر سویا یا غذاهایی را که در تهیه آنها از سویا استفاده شده هضم کند. این مشکل در کودکان و نوزادان بسیار شایع است و نشانه‌های آن در نوزادان مبتلا که مادرانشان از غذاهای حاوی سویا استفاده کرده باشند، پدید می‌آید.

شایع‌ترین علائم در نوزادان و کودکان، استفراغ، گریه مکرر و اسهال آبکی و در بزرگسالان سردرد، گیجی، منگی، تعرق زیاد، تحریک‌پذیری، تپش قلب و گاهی تنگی‌نفس است.

خطرناک‌ترین علامت این بیماری شوک حساسیتی آنافیلاکسی است که با افت فشارخون، ضربان سریع قلب ،تب و از دست‌دادن هوشیاری بروز می‌کند. این اختلال، درمان دارویی و قطعی ندارد و فقط باید از غذاهای حاوی سویا پرهیز کرد.

هنگام خرید شیر سویا انواع ساده و بدون طعم آن را انتخاب کنید. طعم و رنگ‌هایی که به این نوشیدنی افزوده می‌شود، اگر طبیعی باشد مشکلی ندارد. اما اگر شیمیایی و سنتزی باشند، مصرف مستمر آن می‌تواند در درازمدت عوارضی را برای مصرف‌کننده ایجاد کند.

نکته دیگر شکری است که به منظور ایجاد طعم مطلوب به شیر‌های طعم‌دار افزوده می‌شود. متاسفانه شیرینی زیاده از حد این محصولات در افراد ـ خصوصا کودکان ـ احتمال چاقی و زمینه‌های ابتلا به دیابت را فراهم می‌کند.

خواص شیر سویا

1. کاهش فشار خون با مصرف شیر سویا

شیر سویا با پایین آوردن فشار خون، سیستولیک و دیاستولیک هایپرتنشن را درمان می کند. نوشیدن شیر سویا به صورت روزانه بدن را وادار به دفع ادرار فلاووئید خاص می کند که سبب کاهش فشار خون می شود.

شیر سویا با کاهش فشار خون برای بیماران دیابتی با مشکلات کلیوی مفید است. سویا مقادیر قابل توجهی پلی فنل دارد که زیست پذیری اکسید نیتریک را افزایش می دهد و این گونه روی سطح فشار خون تاثیر می گذارد.

2. درمان دیابت نوع ۲

شیر سویا با کلسیم بالا و چربی کمی که دارد از بهترین انتخاب های غیر لبنی برای وعده غذایی دیابتی ها است. شیر سویا با پایین آوردن کلسترول و پیشگیری از مشکلات قلبی عروقی به بهبود بیماری دیابت نیز کمک می کند. تاثیر آن روی سطح لیپیدها نشان داد در درمان دیابت مفید است. به یاد داشته باشید شیر سویا را به صورت متعادل استفاده کنید چون پروتئین و کربوهیدرات اضافی رژیم را به هم می زند.

3. افزایش سرعت کاهش وزن با مصرف شیر سویا

فیبر موجود در شیر سویا روی BMI، سطح کلسترول بد ( LDL ) و وزن بدن تاثیر می گذارد که همه این موارد در درمان چاقی، فشار خون و سطح اضافی لیپید موثر هستند. وقتی مصرف شیر سویا با رژیم کم چرب ترکیب می شود، پروتئین های سویا از وزن بدن کم می کنند اما اجازه نمی دهند که بافت عضلانی در افراد چاق از بین برود.

4. بهبود سلامت قلبی عروقی با مصرف شیر سویا

سویا از محصولاتی است که سطح کلسترول را در بدن پایین می آورد و از بیماری های مرتبط با قلب پیشگیری می کند. محصولات سویا مانند شیر سویا سطح لیپید پلاسما را بهبود می دهد و خطر بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد مخصوصا در آنها که کلسترول بالایی دارند.

سطح بالای چربی های غیر اشباع، ویتامین ها، فیبر، مواد معدنی و چربی های کم اشباع شده نیز به سالم نگه داشتن قلب کمک می کنند. بدن به واسطه واکنش پذیری عروق از جریان خون مراقبت می کند که در زمان مورد نیاز ساخت رگ های خونی را تغییر می دهد. شیر سویا این واکنش پذیری را بهبود می بخشد و قلب را قوی نگه می دارد.

5. پیشگیری از پوکی استخوان با شیر سویا

شیر سویا غنی شده با کلسیم پوکی استخوان را کاهش می دهد. حدود ۲۴۰ میلی لیتر از شیر سویا عادی حدود ۳۱ میلی گرم کلسیم دارد این در حالی است که انواع غنی شده آن با کلسیم دارای ۲۱۰ میلی گرم کلسیم است. قبل از خرید محصولات حتما اطلاعات روی برچسب آنها را مطالعه کنید.

6. مشکلات مربوط به پوست را درمان می کند

رژیمی که شامل محصولات سویا است احتمال به وجود آمدن آکنه را کاهش می دهد. سویا برای درمان مشکلات پوستی از جمله هیپرپیگمانتاسیون که موجب تیرگی پوست می شود، به کار می رود. محصولات سویا مزایای ضد پیری برای سلامت و پوست دارند. به تازگی مشخص شد ترکیبی از دانه های سویا در واقع عوامل ضد پیری بسیار قوی هستند. همچنین پژوهش ها نشان دادند شیر سویا تخمیر شده خواص ضد پیری دارد.

7. بهبود خوش حالتی مو با مصرف شیر سویا

نوشیدن شیر سویا تاثیری متوسط روی ظاهر و حالت گرفتن موها دارد. با این حال استفاده از شیر سویا غنی شده و یا محصولات موضعی که دارای سویا نیز هستند تاثیر بهتری دارد.

8. بهبود عدم تحمل لاکتوز

همانطور که قبلا هم اشاره کرده بودیم شیر سویا جایگزین بسیار مناسبی برای کسانی است که نمی توانند لاکتوز را تحمل کنند. شیر سویا مقدار قابل توجهی کلسیم در خود دارد و چربی آن نیز پایین است. اما اگر به شیر گاو حساسیت داشته باشید احتمال اینکه به شیر سویا نیز حساس باشید بالا است. بنابراین با احتیاط از آن استفاده کنید و ببینید مشکلی پیش می آید یا خیر.

تاثیر شیر سویا بر آقایان مصرف شیر سویا در مقادیر بالا ( بیش از یک مرتبه در روز ) خطر سرطان پروستات را در آقایان کاهش می دهد. نوشیدن ۴۰۰ میلی لیتر شیر سویا در روز سطح استرون در مردان را کاهش می دهد که می تواند خطر بروز دیابت نوع ۲ را کم کند. پژوهشی نشان داد مردانی که مقادیر بیشتر شیر سویا استفاده می کنند غلظت اسپرم کمتری دارند. با این حال هنوز اطلاعات قانع کننده ای درباره اینکه مصرف شیر سویا در مردان سبب کاهش کیفیت اسپرم می شود، وجود ندارد.

تاثیر شیر سویا بر خانم ها با اینکه پژوهش ها ضد و نقیض بسیاری روی این موضوع انجام گرفته است اما آخرین بررسی ها نشان می دهند شیر سویا در درمان سرطان پستان مفید است و مانعی بر سر راه درمان سرطان نیست. اما بیشتر پژوهش ها نتیجه گیری کردند که مصرف شیر سویا باید بیش از یک مرتبه در روز باشد تا بتواند تاثیر خود را بگذارد. همچنین گفته می شود شیر سویا برای سلامت شناختی در خانم های یائسه نیز مفید است.

با این حال درباره این موضوع نیز اطلاعات کافی نیست و بعضی می گویند اصلا چنین تاثیری وجود ندارد. چه مقدار شیر سویا می توانید بخورید؟ مصرف بیش از حد شیر سویا برای سلامت خوب نیست چون سبب واکنش التهابی می شود و چربی و کربوهیدرات اضافی به بدن می دهد. مقدار شیر سویا مورد نیاز بدن از هر شخص به شخص دیگری متفاوت است. همچنین واکنش بدن ها نیز با یکدیگر فرق دارد. برخی دو تا سه مرتبه مصرف شیر سویا را در روز و بعضی دیگر تنها یک مرتبه در روز توصیه می کنند.

بهترین کاری که انجام می دهید این است که به بدنتان گوش دهید. برای شروع روزی یک لیوان شیر سویا بنوشید و ببینید واکنش بدن مثبت است یا منفی. اگر دوست داشتید با یک متخصص تغذیه صحبت کنید و به مرور مقدار مصرف را بیشتر کنید. از آنجا که بیشتر محصولات سویا طعم دار یا مواد اضافه شده هستند به دنبال مواردی باشید که اطلاعات روی بسته شان درست باشد.

برای مثال محصولی بخورید که قندش کم باشد یا اصلا نداشته باشد و کلسیم بالایی داشته باشد. حواستان باشد شیر سویا راه حل جادویی برای تمام مشکلات سلامت نیست.

خواص شیر گاو

1. درمان پوکی استخوان با مصرف شیر گاو

پوکی استخوان یک بیماری است که در آن با کم شدن تراکم استخوان فرد در خطر شکستگی و آسیب دیدگی استخوان قرار می گیرد. یکی از خواص شیر گاو بهبود رشد استخوان و تراکم آن در گوساله جوان است. همچنین به نظر می رسد این ماده غذایی اثرات مشابهی هم روی انسان دارد. کلسیم بالا د محتوای پروتئین در شیر دو عامل اصلی برای تاثیر گذاری بهتر شیر روی استخوان هستند.

2. خواص شیر گاو و فشار خون

فشار خون بالا یک عامل خطرناک برای بیماران قلبی عروقی است. فراورده های لبنی به کاهش خطر ابتلا به فشار خون کمک می نمایند. تصور محققان این است که میزان کلسیم، پتاسیم و منیزیم موجود در شیر گاو سبب کاهش فشار خون می باشند. عوامل دیگری مانند پپتیدهایی که به هضم کازئین کمک می کنند هم به این تاثیرگذاری شیر کمک می نمایند.

همچنین بخوانید:

۱۰خاصیت باور نکردنی شیر گاومیش و تفاوت آن با شیر گاو

حساسیت به شیر و درمان های خانگی آن

کالری شیر : یک لیوان شیر کم چرب و پر چرب چقدر کالری دارد ؟