انزوای اجتماعی سالمندان

انزوای اجتماعی سالمندان

مجموعه: دوران سالمندی

انزوا در سالمندان

تاثیرات انزوای اجتماعی بر سلامتی

بررسی ها ، انزوای اجتماعی و تنهایی را با خطرات بسیاری در انواع شرایط جسمی و روانی مربوطه دانسته است: فشار خون بالا ، بیماری قلبی ، چاقی ، ضعف سیستم ایمنی ، اضطراب ، افسردگی ، بیماری آلزایمر و حتی مرگ.

کسانی که به علت فوت همسر یا شریک زندگی ، جدایی از دوستان یا خانواده ، بازنشستگی ، کم شدن تحرک و نبود رفت و آمد و دیدار اشخاص دیگر ، خود را به صورت غیر منتظره ای تنها می بینند ،در موضع خطر از لحاظ مبتلا شدن به انواع بیماری های روحی و جسمی قرار دارند .

بالعکس ، کسانی که با دیگران فعالیتهای پربار و معنادار و با هدف انجام می دهند دوست دارند که عمر بیشتری داشته باشند ، روحیه خود را تقویت کنند و هدفی برای خود داشته باشند. مطالعات نشان می دهد که این فعالیت ها به حفظ راحتی آنها کمک می کند و امکان دارد کارکرد شناختی آنها را بهتر کند.

دوست نداشتن سالمندان برای خارج شدن از خانه یکی از مسائلی است که آنان را گوشه‌گیر می‌کند همینطور خواب‌آلودگی، حس درد و گرفتگی عضلات و کم اشتهایی همه علل گوشه گیری آن‌هاست.

سالمندان دوست دارند با دیگران صحبت کنند، ولی اغلب کمتر کسی با علاقه به حرف های آنان گوش کرده و آنان را همراهی می‌کند.

فوت همسر را یک شوک که باعث انزوای شدید شخص سالمند می‌شود. در برخی موارد هم به علت سن بالای پدر و مادر یکی از فرزندان فوت می‌کند که شوکی خیلی بزرگ است و انزوای بیشتر سالمند را به دنبال دارد.

افسردگی باعث خیلی از بیماری‌ها می‌شود و نه فقط سبب می‌شود شخص از زندگی لذت نبرد، بلکه سلامتی او را هم به خطر می‌اندازد.

مطالعات نشان داده‌اند که دقت به تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت مانند سرمایه اجتماعی و مشارکت اجتماعی هم نقش بسیار زیادی در افزایش سلامت روان سالمندان دارد.

نوع برخورد با سالمند و مشارکت دادن او در خانواده و یا جامعه موضوعی مهم برای سالمند به حساب می آید. یکی از علامت های طردشدگی سالمندان گذاشتن آنها در آسایشگاه‌هاست.

کلا دلایلی مانند کاهش میزان اعتقاد به سنت‌ها و ارزشمند بودن سالمندی، تغییر ساز و کارهای انتقال دانش و تجربیات، کاهش مشارکت سالمندان در تولید اقتصادی، هسته‌ای شدن خانواده‌ها، کاهش کارکردهای خانواده‌های جدید، اشتغال زنان، افزایش شکاف میان نسل‌ها، ارزشمند شدن جوانی و ظواهر فیزیکی و جسمی اشخاص و تغییر در معماری و فضای زندگی خانه های مسکونی، در کاهش اهمیت و ارزش سالمندان و پیدایش شرایط نامناسب زندگی برای آنها و به نوعی طرد شدن آنها از جامعه اثرگذار بوده است.

گاه تنها به علت نبود جزئی توانایی سالمندان و یا بیماری‌هایی که در این دوران به سراغ آنها می‌آید، با ناملایمتی و نامهربانی با آنها برخورد می‌شود و یا از جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند دور می‌شوند و زمان مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی از آنها گرفته می‌شود. به رغم اینکه در بیشتر موارد پیدایش بیماری و کاهش توانایی باعث انزوای شخص سالمند می‌شود، بعضی وقتها سالمندان توانایی انجام برخی از کارهای اجتماعی را دارند اما اشخاص جامعه آنها را از حضور در اجتماع  یا مشارکت اجتماعی دور می‌سازند.

عوامل گوناگونی می توانند در افزایش انزوا در سالمندان نقش داشته باشند.از جمله:

- از دست دادن عزیزان

- تنها زندگی کردن

- فقر

- اختلالات جسمی و حرکتی

- شرایط سلامت روان

تغییر شرایط مهم در زندگی مثل بازنشستگی از کار ، باطل شدن گواهینامه رانندگی ، انتقال به یک مرکز مراقبت از سالمندان، تحمل فوت یکی از عزیزان می تواند ضربه دشواری به انسان بزند. در نتیجه این اتفاقات تعاملات اجتماعی کمتر شده و سبب حس انزوا و تنهایی می شود.

- انزوای اجتماعی به علت کم شنوایی

- کم شنوایی سبب انزوا در سالمندان

- یک مشکل جدی با یک راه حل بالقوه ی ساده

پس از آرتروز ، فشار خون بالا و کاهش شنوایی مربوط به سن، سومین بیماری مزمن و شایع در بین اشخاص مسن است. مشکلات شنوایی باعث اختلال در ارتباطات می شود ، که به نوبه خود باعث انزوای اجتماعی شده و عواقب آن می تواند ویرانگر باشد.

مشکلات حافظه و زوال عقل

از دست دادن حافظه و دیگر اختلالات شناختی، حفظ روابط اجتماعی را سخت می کند. متأسفانه ، خیلی از سالمندان در معرض کاهش شناختی و بیماری های حافظه، معمولا فراموش شده و رها می شوند و هیچ فردی با آنها در ارتباط نیست تا نشان دهد که به آنها اهمیت می دهد. و با این وجود ، آنها به اندازه دیگران به ارتباط و رابطه انسانی شوق دارند.

اشخاص سالمند متاهل هم در معرض انزوای اجتماعی قرار دارند . علیرغم باورهای اشتباه شایع ، افراد مسن که ازدواج کرده و با همسر خود زندگی می کنند به اندازه اشخاص مجرد و تنها حس انزوای خود را نشان می دهند. زوجین اغلب زمانی که فرزندانشان ازدواج میکنند و خانه پدری خود را رها می کنند یا در زمانی که یکی از دوستان نزدیکشان از دنیا می رود، روال زندگی اجتماعی خود را عوض می کنند.

دیگر افراد خانواده هم می توانند از نظر اجتماعی منزوی شوند. مراقبت از پدر و مادر سالمند ، همسر یا عزیزان که در موقعیت خاصی هستند یک مسئولیت بزرگ است. این اشخاص که مسئولیت مراقبت از دیگر افراد خانواده را به عهده میگیرند ،معمولا بعد از مدتی می بینند که با انجام وظایف مراقبتی خود را از هر نوع تفریح و مسافرت یا حتی طی کردن زمان برای فرزندان خود باز مانده اند. این کار می تواند حس تنهایی و انزوای اجتماعی در خود شخص مراقب به وجود آورد.

تمرین خود مراقبتی

در طول هفته حداقل چند ساعت را برای خود زمان بگذارید. گرفتن یک مراقب در خانه می تواند به شما کمک کند تا از خیلی عواقب و عوارض مثل افسردگی و تجربه حالات بد روحی پیشگیری کنید.

درست مثل حس یک درد جسمی ، حس تنهایی و قطع ارتباط با دیگران هم علامتی است که باید اهمیت داده شود . با فراهم کردن محیطی پر از امنیت و آرامش در کنار یکدیگر از خود یا سالمند خود مواظبت کنیم. ولی چه اتفاقی می افتد که نتوانیم همنشینی پیدا کنیم و این تنهایی ادامه یابد؟

روش های مقابله با انزوا در سالمندان

در طول تحقیقی درباره انزوا در سالمندان معلوم شد استراتژی هایی که در کاهش یا جلوگیری از تنهایی و انزوای اجتماعی تاثیر گذار هستند ، به خاطر فعالیت درگروه اند . شامل فعالیت های مانند آموزش به گروه هایی خاص از اشخاص مسن تر (مثلا زنان سالمند، بیوه ها ، زنان سرپرستان خانواده) و به سالمندان مسن فرصت توسعه و انجام فعالیت های مربوط به استراتژی یا برنامه را می دهد.

حس تنهائی به طور جدی بر سلامت جسمی و روانی اثر می گذارد تحقیقات اخیر نشان داده است که سالخوردگان گوشه گیر عمر طولانی ندارند و در قیاس با هم سن های اجتماعی خود ، بیشتر به بیماریهای طولانی مدت و همیشگی مبتلا می شوند. بدون داشتن قرار های ملاقات حضوری با افراد دیگر ، افراد سالمند منزوی هم در صورت بیماری یا جراحت کمتر تحت مراقبت پزشکی قرار می گیرند.

تنهایی همینطور با کاهش شناختی و افزایش خطر ابتلا به زوال عقل یا افسردگی و همینطور به وجود آوردن عادت های ناسالم و اعتیاد در ارتباط است.

چناچه فرد سالمندی را می شناسید كه زمان زیادی را تنها می گذراند ، با او در ارتباط منظم باشید و شیوه های هدفمندی را برای پر كردن زمان خود در نظر بگیرید. مثلا صحبت از کارهای روزمره، برنامه ریزی برای گردش یا پیکنیک در روزهای تعطیل و آخر هفته ،برقراری ارتباط میان سالمند منزوی و افراد دیگر مثل همسایه یا کسی که علاقه های مشترکی با او دارد میتوان بسیار موثر و کاربردی باشد.

گردآوری: بخش زناشویی بیتوته