صورت وضعیت چیست؟ انواع آن کدامند؟
به گزارش دلگرم : صورت‌وضعیت (Project Status Report) سندی است که میزان کار انجام‌شده یا خدمات ارائه‌شده را در یک مقطع زمانی مشخص تعیین می‌کند و مبلغی را که باید بابت آنها پرداخت شود نشان می‌دهد. در مهندسی عمران به آن متره و برآورد (Quantity surveying and Estimating) نیز می‌گویند.
صورت وضعیت موقت در حین انجام کار و صورت وضعیت قطعی در پایان کار تنظیم می‌شود. این اسناد در انتهای هر دورۀ کاری و معمولاً به صورت ماهانه توسط پیمانکار تهیه می‌شوند و برای آگاهی‌رسانی و پرداخت هزینه‌ها به کارفرما ارسال می‌گردند.
برای تعریف صورت وضعیت و ایجاد شناخت کلی نسبت به این موضوع به مفاد شرایط عمومی پیمان مراجعه می کنیم. طبق بند "الف" ماده (37) شرایط عمومی پیمان، در آخر هر ماه، پیمانکار وضعیت کارهای انجام شده از شروع کار تا آن تاریخ را که طبق نقشه های اجرایی، دستور کارها و صورت جلسه است، اندازه گیری می نماید و مقدار مصالح و تجهیزات پای کار را تعیین می کند سپس بر اساس فهرست بهای منظم به پیمان، مبلغ صورت وضعیت را محاسبه کرده و آن را تسلیم مهندس ناظر می نماید.
مهندس مشاور صورت وضعیت پیمانکار را از نظر تطبیق با اسناد و مدارک پیمان، کنترل کرده و در صورت لزوم با تعیین دلیل اصلاح می نماید.بنابراین می توان گفت که هدف پیمانکاران از تهیه صورت وضعیت، ارائه گزارش مالی از عملکرد عملیات اجرایی انجام شده بر مبنای قرارداد فی مابین، به کارفرمای خود برای مشخص شدن میزان کارکرد ریالی در پروژه و به طبع آن، درخواست پرداخت این مبلغ در وجه پیمانکار می باشد.
این گزارش توسط پیمانکار تهیه و تنظیم می گردد و بعد از بررسی و تایید دستگاه نظارت و مهندسین مشاور، جهت تصویب و پرداخت به کارفرما ارسال می گردد.کارفرما نیز پس از بررسی و تطابق کلی کار انجام شده با مبلغ ادعایی پیمانکار هزینه های کار انجام شده را به حساب پیمانکار واریز می نماید.
شایان ذکر است که طبق ماده (37) شرایط عمومی پیمان، صورت وضعیت ها در آخر هر ماه توسط پیمانکاران تهیه و ارسال می گردد ولی این شرایط می تواند طبق شرایط خصوص پیمان ( در هر پیمان، علاوه بر شرایط عمومی پیمان، دفترچه ای به نام شرایط خصوصی پیمان تهیه می شود که برای هر پیمان مختص به همان پیمان بوده و در آن شرایط خاص حاکم بر هر پروژه از قبیل مشخصات فنی اختصاصی پروژه، روش های پرداخت، شرایط تعدیل قمت ها، پیش پرداخت و غیره مشخص می شود)
و یا طبق توافقات فی مابین در طول اجرای پروژه ها، تغییر یافته و بازه های زمانی ارسال صورت وضعیت ها کاهش و یا افزایش یابد.البته از این نکته غافل نباشیم که به دلیل وجود تعدیل در اکثر پروژه ها ، ارسال صورت وضعیت ها به صورت منظم و ماهانه از بروز مشکلات محاسباتی جلوگیری خواهد شد.
بصورت کلی یک صورت وضعیت استاندارد از بخش های زیر تشکیل می گردد که عبارتند از :
1- خلاصه مالی کل : که شامل مبلغ کل کارهای انجام شده می باشد و در دو ستون ادعایی پیمانکار که با رنگ مشکی و مشاور که با رنگ قرمز می باشد قید شده است .
2- کارهای فاکتوری : یعنی آن قسمت از احجامی که بصورت فاکتوری مصالح لازم جهت انجام عملیات خریداری شده اند .
3-( تجهیز کارگاه ) : مبلغ تجهیز با توجه به پیشرفت عملیات تجهیز در هر صورت وضعیت پرداخت می گردد . لازم به ذکر است که مبلغ تجهیز کارگاه به صورت مقطوع پرداخت می گردد .
4- خلاصه مالی فهرست بهای هر رشته به تفکیک : ممکن است یک صورت وضعیت شامل چندین فهرست بها شود .
صورت وضعیت نویسی | انواع صورت وضعیت
انواع صورت وضعیتها:
مطابق آنچه که در شرایط عمومی پیمان دیده شده است صورت وضعیت ها را به دو دسته زیر تقسیم می‌نماید:
الف) صورت وضعیت موقت: صورت وضعیت موقت مدرکی است که توسط پیمانکار به طور ادواری در ضمن کار تنظیم شده و طی آن پول‌های مورد مطالبه عمومی براساس مجموع کارها، مصالح پای کار و هزینه تجهیز کارگاه در تاریخ مشخص درخواست می‌شود.
ب) صورت وضعیت قطعی: صورت مقادیر کارهای انجام شده و هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه که بعد از اتمام کار با دقت و همراه با مستندات لازم و بر مبنای اسناد و مدارک پیمان تهیه می‌شود و این صورت وضعیت به تنهایی قاطع است و مأخذ تسویه حساب قرار می‌گیرد.
ارکان و اجزای تشکیل دهنده صورت وضعیت ها:
۱ – متره: فرم ریزمتره
۲- خلاصه متره: در بردارنده خلاصه مقادیری محاسبه شده در فرم ریز متره می‌باشد.
۳- مالی: بهای هر یک از عملیات براساس بهای واحد استخراج شده از فهرست بهای منضم به پیمان و مقادیر درج شده در فرم خلاصه متره مطابق رابطه ذیل محاسبه می‌گردد:
- بهای واحد مقدار کار = بهای کل
- بهای واحد: از فهرست بهای منظم به پیمان استخراج می‌شود
- مقدار کار: از خلاصه متره استخراج می‌شود
۴- خلاصه مالی
۵- خلاصه مالی کل
۶- پیوست‌ها
نحوه نوشتن انواع صورت وضعیت
صورت وضعیت استاندارد باید دربردارنده تمام موارد زیر باشد:
۱. شناسنامه صورت وضعیت: منظور صفحه اول هر صورت وضعیت است که در آن اطلاعاتی از قبیل موضوع پیمان، تاریخ و مدت آن، مشخصات پیمانکار، مشاور، کارفرما و تمام مبانی قرارداد درج می‌شود. به این صفحه اصطلاحاً روکش صورت وضعیت نیز گفته می‌شود.
۲. مستندات: تمامی ابلاغیه‌های دریافتی از کارفرما، صورت‌جلسات و دستور کارها باید به عنوان مستند در صورت وضعیت درج شوند.
۳. ریز متره: تمام مقادیر طول، عرض و ارتفاع کار باید توسط مترور اندازه‌گیری شود و ریزبه‌ریز در این برگه بیاید.
۴. خلاصه متره: این برگه دربردارنده خلاصه‌ای از کارهای انجام گرفته و هزینه‌های آنها است که از جدول ریز متره استخراج می‌شود.
۵. ریز مالی: این فهرست عمدتاً برای ارائه صورت وضعیت قطعی تنظیم می‌شود و شامل توضیح تمام مبالغی می‌شود که از ابتدای پروژه هزینه شده است.
۶. خلاصه مالی کل: این سند بر اساس ریز مالی تدوین می‌شود و دربردارنده خلاصه‌ای از برآوردهای هزینه‌ای پروژه است و اصطلاحاً به آن روکش مالی هم گفته می‌شود. در برخی پروژه‌های عمرانی طولانی‌مدت مانند سدسازی یا راه‌سازی، خلاصه مالی فصلی نیز تدوین و ارائه می‌شود.
۷. فاکتورهای خرید: اقلام فاکتوری باید معتبر و قابل پیگیری باشند و جداگانه در مدارک بیایند.
