همشهری: ابعاد تازه کمبود دارو در کشور درحالی از سوی فعالان صنعت دارو افشا میشود که سیاستگذاران و متصدیان دولتی این حوزه همواره بر مقطعی یا موردی بودن آن تأکید دارند، اما علی فاطمی، نایبرئیس انجمن داروسازان ایران بهتازگی به چالشهای جدی کردن کمبودهای دارویی اشاره کرده و گفته است: «طی ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر هیچگاه به اندازه امروز کمبود دارویی نداشتهایم.»
البته محمدرضا شانهساز، رئیس سازمان غذا و دارو با طرح این موضوع که با کمبود دارو مواجه نیستیم، گفته است: «با وجود تمامی مشکلات ارزی و تحریمهای بیسابقه، کمبود اقلام دارویی نسبت به سالهای گذشته کاهش پیدا کرده و حتی کمتر شده است.»
موضوع گران شدن داروهای معمولی از افزایش 110درصدی قیمت ژلوفن در روزهای اخیر شروع و با واکنش گسترده کاربران شبکههای اجتماعی مواجه شد. کاربران اینکه قیمت این کپسول ژلهای دمدستی که درست یا نادرست بهعنوان دوای همه دردها و بهصورت بدون نسخه از داروخانهها تهیه میکردند بهصورت رسمی از ورقی 6هزار تومان به 13هزار تومان رسیده است را به تمسخر گرفته و برخی هم ادعا کرده بودند که برخی داروخانهها یک برگه ژلوفن را تا 20هزار تومان هم میفروشند.
فرامرز اختراعی، رئیس هیأتمدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بستهبندی دارویی درباره دلیل گرانی بیش از 100درصدی داروهای معمولی همیشه در دسترس میگوید: «این افزایش قیمتی که جامعه در این روزها در حوزه داروهای بدون نسخه (OTC) شاهد است ناشی از تصمیم ارزی ماهها قبل درباره این داروهاست که اثر خود را تازه نشان میدهد.»
اختراعی میافزاید: «براساس تغییر سیاستهای تخصیص ارز برای داروهای بدون نسخه، دیگر ارز ترجیحی یعنی همان ارز 4200 تومانی اختصاص داده نمیشود و واردات ارز مواد پایه و واسطه آنها با نرخ ارز نیمایی صورت میگیرد؛ بنابراین هزینه واردات مواد پایه داروهای بدون نسخه به حدود 5 برابر افزایش پیدا کرده است؛ درحالیکه قیمت ارز برای این داروها 5 برابر شده، اما افزایش قیمت دارو به اندازه 5 برابر نیست.
هر چند با افزایش 110درصدی در اقلام دارویی بدون نسخه مواجه هستیم، اما همین میزان افزایش قیمت هم افزایش مدیریتشده در جهت منافع مردم است. قیمتهای فعلی، کف افزایش قیمت است که با وجود آن تولیدکنندهها شاید کمی ضرر هم بدهند.»
او که حتی افزایش 110درصدی قیمت برخی داروهای بدون نسخه را مایه فشار به تولیدکنندگان دانسته و ادعا میکند تولیدکنندگان با حاشیه سود اندک یا حتی با ضرر در حال تولید داخلی این داروها هستند، گفت: «وزارت بهداشت، پس از حذف ارز 4200 تومانی برای داروهای بدون نسخه، درواقع تولید حدود 50قلم داروی بدون نسخه (OTC) را به داروسازان تحمیل کرده و میگوید در مقابل 6000قلم دارویی، حالا این چند ده قلم داروی بدون نسخه را هم با سود کمتر یا با ضرر تولید کنید.
عمدهترین مطلب مدنظر کمیسیون قیمتگذاری رعایت حقوق مردم است و در این جریان به تولیدکنندگان اجحاف میشود. البته ما هم از این قضیه خیلی ناراحت نیستیم؛ چون اعتقاد داریم دارو باید با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار گیرد، ولی این را هم باید درنظر داشت که اگر زیان تولید داروهای بدون نسخه، به میزانی بالاتر از آستانه تحمل تولیدکنندهها برسد، ممکن است اصلا قید تولیدشان را بزنند و در این صورت سیاستگذاران مجبور هستند برای جبران کسری این داروهای بدون نسخه دست به واردات بزنند. اگر قرار بود داروهای بدون نسخه تولید داخل نشود و عینا وارد شوند، قیمتشان بیش از 5برابر میشد.»
اختراعی در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود گذشت چندینماه از حذف ارز 4200تومانی برای داروهای بدون نسخه، تازه قیمتها افزایش یافته، توضیح داد: «چون ذخایر زیادی در انبارها و داروخانهها بوده است. قیمت این داروها از زمان قطع ارز ترجیحی بالا نرفته، تا اینکه ذخایر تمام و تولیدات جدید وارد بازار شدند؛ هر چند که برخی از این اقلام دارویی با تأخیر از سوی وزارت بهداشت افزایش قیمت پیدا کرد و چون ذخایر خیلی از شرکتهای تولیدکننده کم شد، حتی فرایند تولید آنها تا چند وقت متوقف شده بود.»
مهدی سلیمانجاهی، دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران از وضعیت قیمتگذاری داروهای بدون نسخه با توجه به شرایط حذف ارز ترجیحی برای آنها، عنوان کرد: «افزایش قیمت داروهای OTC (داروهای بدون نسخه) بین 20تا 110درصد است. شربتهای بدون نسخه را درخواست کردهایم که افزایش قیمت 25درصدی داشته باشند، اما متأسفانه بیمهها در برابر همین افزایش قیمت هم مقاومت میکنند و میگویند که افزایش قیمت بیش از 15درصدی را نمیپذیرند.»
اما بحث حفظ کیفیت داروهای بدون نسخه تولید داخل که براساس اظهارنظر فعالان صنعت دارویی در دوره جدید تولیدشان با حاشیه سود کم و حتی با ضرر در حال تولید است نیز دغدغهای جدید محسوب میشود. جلیل سعیدلو، دبیر انجمن داروسازان ایران در اینباره میگوید: «وقتی کارخانهها بتوانند اجازه داشته باشند خودشان در قیمتگذاری تأثیرگذار باشند، سعی میکنند مواداولیه را از منابع معتبرتر وارد کنند و کیفیت بالاتر برود.اما وقتی قیمت را دستوری کنند و تغییرات قیمت دارو کمتر از نرخ تورم باشد، یا تولید متوقف میشود یا باید از کیفیت دارو بزنیم. البته با سازوکارهای جدید که تولیدکنندهها هم میزان افزایش قیمت داروهای بدون نسخه را پذیرفتهاند، میتوان امیدوار بود که کیفیت این داروها کاهش پیدا نکند.»