قطعا گذرتان به کرمان خورده است و قطعا اگر از دیدنی های کرمان بازدید کرده باشید به ارگ بم معروف نیز سر زده اید، شاید به این دلیل است که ارگ تاریخی بم از شهرت و قدمت بالایی برخوردار است، اما ارگ راین که ارگی شبیه به آن است چطور؟ شاید برایتان جالب باشد بدانید این بنا دارای رتبه ی دوم در فهرست سازه های خشتی بزرگ دنیا است که البته ملقب به خواهر کوچکتر ارگ بم نیز می باشد. در ادامه مطلب بیشتر به معرفی این ارگ خواهیم پرداخت.
ارگ راین در پردیس کویر ایران
شهر راین که به «پردیس کویر ایران» نیز مشهور است از جمله شهرهای کویری پرجاذبه کشورمان محسوب می شود که محل قرارگیری آن در شاه راه ارتباطی شرق به غرب و در زمان های دور مرکز تجارت و معاملات اجناس بوده که قدمت بالایی را به خود اختصاص داده است.
در بدو ورود به شهر راین شاهد قلعه باستانی به نام ارگ راین می باشید که زمانی اقامتگاه و ماوای مناسبی برای اهالی این شهر بوده است. این قلعه از لحاظ معماری شباهت زیادی به ارگ بم دارد.
جغرافیای قلعه ی راین
محل قرارگیری ارگ راین را می توان بر روی یک تپه به بلندی ۲.۵۰۰ متر از سطح دریا در دامنه کوههای «هزار» شهر راین و مشرف بر مناطق اطراف حداقل تا شعاع ۷ کیلومتری دانست.
همچنین این قلعه در ۱۰۵ کیلومتری سمت جنوب غربی شهر راین و در کرمان جا خوش کرده است که برای دستیابی به آن می توانید ابتدا به استان کرمان، سپس شهر راین و جنوب غربی این شهر، خیابان امام و در نهایت خیابان بیمارستان بروید. این سازه تاریخی موفق شد در ۱۳۴۵ با شماره ثبت ۱۲۸۶۷ در لیست میراث ملی ایران ثبت گردد.
تاریخچه و دلیل نامگذاری قلعه راین
این ارگ را متعلق به زمان ساسانیان می دادند که طبق برخی منبع های در دسترس متعلق به زمان حکومت یزدگرد سوم می باشد. برخی دیگر نیز آن را به اسم ارگ میرزا حسین خان می نامند زیرا در هنگام «نادرشاه افشار» از جمله قلعه های پادشاهی وی بوده است.
و اما در رابطه با علت نامگذاری این سازه می توان گفت که منبع این اسم از شهر راین می باشد که در آن واقع شده است. دو نظریه برای اسم راین وجود دارد: ۱- برگرفته از اسم رایین یکی از سردارهای ساسانی ۲ – ترکیبی از دو کلمه «راه» و «این» می باشد.
معماری این قلعه
این قلعه دارای شکلی چهار ضلعی است که با تعدادی برج محاصره شده است، این قلعه با حصاری مرتفع بالغ بر ۱۰ متر و گودال هایی پوشیده شده است که تا مقدار زیادی داخل شدن بیگانگان و دشمن ها را غیر ممکن می نماید. فقط یک ورودی از بخش شرقی دارد که آن هم با استفاده از یک سردر عظیم به فضای داخلی مرتبط شده است. در بخش ورودی منزلگاه چاقوسازان، آهنگران و سازندگان وسایل فلزی مشاهده می شود.
این سردر (ورودی) متشکل از ۲ طبقه و گذرگاه ورودی در طبقه یک و اتاقک چهار ضلعی (مربع) در قسمت فوقانی درب ورودی می باشد که درب وردی آن به چهار ضلع است. در کف این اتاق طاق گذرگاه ورودی هم به شمار می رود، ۲ شکاف ۳۰ * ۴۰ سانتی متری وجود دارد که به وسیله ی آن رفت و آمد افراد زیر نظر گرفته شده و نیز شرایط ریختن مواد مذاب بر روی هجوم آورندگان و تیراندازی را نیز فراهم می نمود.
بخش های مختلف قلعه
این قله از بخش های گوناگونی مانند سربازخانه، مسجد، بارانداز، مکتب خانه، بنای قرنطینه و انبار تشکیل شده که تعدادی برج دیده بانی مشرف بر پیرامون آن وجود دارند، به طوری که موجب شده اند تا این ارگ غیر قابل تسخیر گردد.
این ارگ متشکل از ۱۶ برج در کناره ها و بین دیوار داخلی و خارجی می باشد که ۱۵ تای آنها محیط درونی و خارجی را زیر نظر می گیرند و یکی از این برج ها به عنوان برج اصلی و مادر و با هدف آگاهی رسانی به کار گرفته می شد. نکته ی جالبی که در مورد این برج ها باید افزود این است که تمامی این پل ها دارای ۲ طبقه بوده و از دو طرف پله دارند. در تنه تمامی برج های این قلعه شکاف هایی برای دیده بانی و تعدادی تیرکش تدافعی ایجاد شده است.
همانطور که در بالاتر اشاره کردیم، این قلعه یک سازه خشتی است که البته در برخی پله ها از چوب نیز بهره گرفته شده است. در قلعه ی راین محله های بسیاری مانند محله تاجرها، کاسبان و شاغلان، زراعت کاران وجود دارد که بر همین اساس نیز به ۳ بخش تقسیم شده است. از بناهای این ارگ می توان به ۱۰۰ ها ساختمان گلی و خشتی، قلعه مرکزی بازار، معبر اصلی، کوچه های پیچ در پیچ و کم عرض، بارانداز ارگ، مکتب خانه، آتشکده، طویله، زورخانه همچنین قلعه و حصار ۸ ضلعی و اعیان نشین ارگ که اغلب شامل ۲ – ۳ طبقه هستند، اشاره داشت.
درست است که این قله دست نیافتنی و غیر قابل تسخیر تعبیه شده است، اما تدبیر سازندگان آن به گونه ای کامل بوده که فکر زمان نفوذ را نیز کرده بودند، به این صورت که مسیر پنهانی برای فرار تدارک دیده اند تا شرایط فرار و نجات اهالی ارگ وجود داشته باشد. این مسیر تعبیه شده در منزل حکمران واقع شده که دارای ۳ بخش ۱- منتهی به خارج از ارگ ۲ -منتهی به استراحتگاه تابستانی حکمران در بالای قلعه حکمران ۳ -منتهی به برج شماره ۸ و در نهایت منتهی به خارج از ارگ می باشد.
در مجاورت ارگ راین یک حمام و همینطور یک کاریز واقع بوده که پس از زمین لرزه خشک گردید، خارج از ارگ یک اتاق وجود دارد که در زمان قدیم مکان قرنطینه مریض ها و کسانی که برای نخستین دفعه داخل این بنا می شدند، بود. اما در حال حاضر اتاق شرح داده شده محل جای گیری یگان حفاظت ارگ می باشد.
ساعات بازدید و مراجعه
شرایط بازدید از این بنای تاریخی واقع در استان کرمان و شهر راین از ساعت ۹ صبح – ۶ بعد از ظهر فراهم است که می توانید در طی این ساعات مراجعه کرده و سفر تاریخی خود را پس از پرداخت ورودیه مقرر شده ای آغاز نمایید. همچنین پس از اتمام سفر خود می توانید سری هم به آبشار راین (زر رود) که در نزدیکی این بنا واقع شده است, بزنید.
از اینکه تا پایان مطلب همراه ما بودید، قدردان و متشکریم. آرگا امیدوار است این مطلب گردشگری مفید واقع شده و توانسته باشد توجه شما را به خود جلب نماید. همچنین برای آشنایی با ارگ تبریز پیشنهاد می کنیم کلیک نمایید.
