آیات و احادیث درباره مسخره کردن دیگران

آیات و احادیث درباره مسخره کردن دیگران

مجموعه: احادیث و سخنان بزرگان

احادیث در خصوص مسخره کردن دیگران

آیات و احادیث درباره تمسخر:

مسخره کردن دیگران در قرآن بسیار مورد نکوهش و مذمت قرار گرفته شده تا آنجا که خداوند برای چنین شخصی کلمه (ویل) به کار می برد که در لغت عرب کنایه از عذابی سخت برای کسی است که چنین کاری را مرتکب شود و به هر حال کنایه از وعده عذاب است.

در بعضی از آیات قرآن درباره مسخره کردن دیگران آمده است که به تعدادی از آن ها اشاره کرده ایم.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ ۖ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ ۚ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ.

ای اهل ایمان، مؤمنان هرگز نباید قومی قوم دیگر را مسخره و استهزا کنند، شاید آن قوم که مسخره می‌کنند از خود آنان بهتر باشند. و نیز بین زنان با ایمان قومی دیگری را سخریّه نکنند که بسا آن قوم از خود آن زنان بهتر باشند، و هرگز عیبجویی (از همدینان) خود مکنید و به نام و لقب‌های زشت یکدیگر را مخوانید که پس از ایمان به خدا نام فسق (بر مؤمن نهادن) بسیار زشت است و هر که توبه نکند چنین کسان بسیار ظالم و ستمکارند. (آیه 11 سوره حجرات)

«وَاِذا رَأيْتَ الّذينَ يَخُوضُونَ في اياتِنا فَاَعرِضْ عَنْهُمْ حتّي يَخُوضُوا في غَيْره» (آیه 68 سوره انعام)

در اين آيه قرآن صراحتاٌ امر به ترک همنشينی با كساني را دارد كه آيات خداوند را به تمسخر می گيرند.

«يا ايّها الّذينَ امَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذينَ اتَخَذُوا دينَكُم هزواً ولَعباً...اولياءَ» (آیه 57 سوره مائده )

در اين آيه نيز قرآن صراحتاٌ به مؤمنين دستور داده كه از دوستی با كسانی كه آيات خدا و دينش را به استهزاء و بازی می گيرند بپرهيزند.

کسی که مومنی را مورد تمسخر قرار دهد، به خاطر ارج و عزت مومن نزد خداوند همانند این است که ذات باری تعالی را مورد طعن قرار داده باشد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يا بنَ مَسعودٍ ، إنّهُم لَيَعِيبُونَ على مَن يَقتَدِي بِسُنَّتي فرائضَ اللّه ِ ، قالَ اللّه ُ تعالى : «فَاتَّخَذْتُمُوهم سِخرِيّا حتّى أَنْسَوكُم ذِكْرِي و كُنتُمْ مِنْهُمْ تَضْحَكُونَ * إِنّي جَزَيْتُهُمُ اليَوْمَ بِما صَبَرُوا»

اى پسر مسعود! آنان بر كسانى كه با پيروى از سنّت من، فرايض خدا را به جاى مى آوردند، خرده مى گيرند. خداوند متعال فرموده است: «و آنها را مسخره كرديد تا ياد مرا از خاطرتان بردند و به آنها مى خنديديد. امروز من پاداش صبر آنان را مى دهم». (بحار الأنوار : ۷۷/۱۰۲/۱)

رسول اللَّه صلی الله علیه و آله فرمودند :

«مَنْ عَیرَ مُؤْمِناً بِشَی ءٍ لَمْ یمُتْ حَتّی یرْکبَهُ» 

هرکس مؤمنی را به چیزی طعن زند، نمی میرد تا همان را مرتکب شود. و به بدترین مرگها از دنیا میرود. (بحار الانوار- جلد 73- صفحه 384)

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرمایند :

إنّ المُستَهزِئينَ يُفتَحُ لأحَدِهِم بابُ الجَنَّةِ ، فيُقالُ : هَلُمَّ : فَيَجِيءُ بِكَرْبِهِ و غَمِّهِ ، فإذا جاءَ اُغلِقَ دُونَهُ، ثُمّ يُفتَحُ لَهُ بابٌ آخَرُ··· فما يَزالُ كذلكَ حتّى أنَّ الرَّجُلَ لَيُفتَحُ لَهُ البابُ فيقالُ لَهُ: هَلُمَّ هَلُمَّ، فما يَأتِيهِ .

دَرِ بهشت به روى يكى از مسخره كنندگان باز مى گردد و به او گفته مى شود : بيا. او با غم و اندوه جلو مى رود و چون نزديك شد، در به رويش بسته مى شود. سپس در ديگرى به رويش گشوده مى گردد··· اين كار مرتّبا تكرار مى شود تا جايى كه در به رويش باز مى گردد و گفته مى شود: بيا، بيا؛ اما او ديگر جلو نمى رود. (كنز العمّال : ۸۳۲۸)

حضرت محمد صلی الله علیه و آله فرمودند :

«قال اللَّهُ تبارک و تعالی: مَنْ اهانَ لی وَلِیاً فَقَدْ ارْصَدَ لُمحارَبَتی»

هرکس یکی از دوستان مرا اهانت کند، در کمین جنگ با من نشسته است. و صد البته جایگاه چنین شخصی جز آتش، چیزی نخواهد بود. بلی روزی تمسخر او این چنین تجسم پیدا خواهد کرد. (وسايل الشيعه- جلد 8- صفحه 588)

پیامبر اکرم (ص) فرمودند :

إنّ المستهزئین بالنّاس یفتح لأحدهم باب من الجنّة فیقال هلمّ هلمّ فیجی ء بکربه و غمّه فاذا أتاه اغلق دونه ثمّ یفتح له باب اخر فیقال هلمّ هلمّ فیجی ء بکربه و غمّه فاذا أتاه اغلق دونه فما یزال کذلک حتّی إنّ الرّجل لیفتح له الباب فیقال له هلمّ هلمّ فلا یأتیه؛

در روز قیامت کسانی را که در دنیا مردم را مسخره می کردند می آورند و دری از بهشت به روی آنان می گشایند و به آنها می گویند بیایید بیایید. آنها با آن همه سختی و ناراحتی به پیش می آیند و همین که نزدیک در می رسند در به روی آنها بسته می شود. سپس در دیگری به روی آنها باز می شود و گفته می شود شتاب کنید شتاب کنید. این بار نیز آنها با ناراحتی حرکت می کنند و همین که نزدیک این در می روند آن نیز بسته می شود و همین طور این کار تکرار می شود تا جایی که نا امید می شوند و سر انجام دیگر به سوی هیچ دری نمی روند. در اینجا مؤمنان که ساکنان بهشت اند به آنها نظاره می کنند به آنان می خندند.

امام سجاد علیه ‏السلام : وَ الذُّنُوبُ الّتى تُنزِلُ النِّقَمَ عِصیانُ العارِفِ بِالبَغىِ وَ التَطاوُلُ عَلَى النّاسِ وَ الاِستِهزاءُ بِهِم وَ السُّخریَّةُ مِنهُم؛ (معانى الاخبار ،ص۲۷۰)

گناهانى كه باعث نزول عذاب مى‏شوند، عبارت‏اند از: ستم كردن شخص از روى آگاهى، تجاوز به حقوق مردم، و دست انداختن و مسخره كردن آنان.

امام صادق عليه السلام فرمودند :

لا يَطمَعَنَّ المُستَهزِئُ بالناسِ في صِدقِ المَوَدَّةِ

كسى كه مردم را مسخره مى كند، نبايد به دوستى خالصانه آنها چشم اميد بندد. (بحار الأنوار : ۷۵/۱۴۴/۹)

امام صادق علیه السّلام می فرمایند :  

هیچ انسانی رو در رو به مؤمنی طعن نزند و او را مسخره نکند، جز اینکه به بدترین مرگ ها هلاک شود و پس از مرگ درخواست بازگشت به خیر کند (یعنی تمنا کند او را به دنیا باز گردانند تا جبران مافات نماید.)

امام باقر عليه السلام درباره آيه «و چون با مؤمنان رو برو شوند...» فرمود :

إنّهُم كُهّانُهُم قالوا إنّا مَعَكُم أي عَلى دِينِكُم «إِنّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤونَ» أي نَستَهزِئُ بِأصحابِ محمّدٍ صلى الله عليه و آله و نَسخَرُ بهِم في قَولِنا: آمَنّا ! .

كاهنان آنها وقتى با مؤمنان روبرو مى شدند، مى گفتند : ما با شما هستيم؛ يعنى، دين شما را داريم . «ما مسخره كننده ايم و بس» يعنى، ما با گفتن جمله «ايمان آورديم» اصحاب محمّد صلى الله عليه و آله را مسخره مى كنيم . (مجمع البيان : ۱/۱۴۰)

حدیثی از امام باقر علیه السلام :

إِنَّ اللّه  عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُداعِبَ فِى الجَماعَةِ بِلا رَفَثٍ؛

خداوند عزوجل دوست دارد كسى را كه در میان جمع شوخى كند به شرط آن كه ناسزا نگوید.

امام هادی (ع) :

أَلهَزلُ فُکاهَةُ السُّفَهاءِ وَ صَناعَةُ الجُهّالِ

مسخره کردن (و بذله گویی) دیگران، تفریح سفیهان و کار جاهلان است. (بحارالانوار، ج. ۷۵، ص. ۳۶۹)

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته