مکونیوم یا اولین مدفوع نوزاد چیست؟ عوارض عدم دفع مکونیوم

مکونیوم یا اولین مدفوع نوزاد چیست؟ عوارض عدم دفع مکونیوم

مجموعه: دانستنيهاي نوزادان

همه چیز در مورد مکونیوم یا اولین مدفوع نوزاد 

مکونیوم چیست؟

مکونیوم یا اولین مدفوع نوزاد ، همانطور که از نامش پیداس اولین ماده ای است که نوزاد آن را دفع می کند. دفع این ماده برای نوزادانی که موقع به دنیا آمده اند ، معمولا 24 ساعت پس از تولد انجام می شود. 

این ماده که مکونیوم نام دارد ، محتویات مجرای گوارشی نوزاد است. درواقع مجرای گوارش جنین ابتدا تو پر است و در مراحل بعدی از رشد و تکامل ، بر اثر آنزیم هایی که ترشح می شود ، این لوله تو خالی می شود و محتویات به جا مانده از آن که باید دفع شود ، مکونیم نام دارد.

ویژگی ها و محتویات مکونیوم

مکونیوم ماده ای سبز رنگ تیره است که بسیاری از افراد معتقدند کاملا استریل است. علت آن هم این است که مکونیم حاصل متابولیسم و سوخت و ساز بدن نیست.

علاوه بر این مکونیم بوی خاصی ندارد و پاک کردن ان از بدن و لباس کودک بسیار سخت انجام می شود به طوری که راه کاری هایی را از پیش انجام می دهند ، مانند چرب کردن با روغن.

مکونیوم حاوی سلول های مرده لوله گوارش ، سلول های پست و موی نوزاد که پس از ریزش در مایع آمنیوتیک وارد بدن جنین می شود و همچنین نمک ها و اسید های صفراوی است. 

درواقع پس از ماه پنجم ، جنین ماده آمنیوتیک را می خورد و همان را از طریق ادرار و مدفوع ، دفع می کند.

به دلیل اینکه بافت جفت ، نقش رساندن مواد غذایی جنین و دفع مواد زائد را دارد ، جنین هرآنچه که می خورد با هرآنچه دفع می کند یکسان است.

دفع اولین مدفوع در نوزاد که مکونیوم نام دارد ، برای همه نوزادان امری ضروری است به طوری که اگر این ماده دفع نشود می تواند بیماری هایی را برای نوزاد در پی داشته باشد. به همین دلیل می توان گفت دفع مکونیوم یکی از مراحل رشد نوزاد به حساب می آید.

تغیر رنگ مدفوع از سبز به قهوه ای 

همانطور که می دانید اولین مدفوع نوزاد سبز رنگ است و پس از تولد رنگ مدفوع به قهوه ای تغییر می کند. این تغیر رنگ در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ، قهوه ای روشن تر می باشد و نوزادنی که از شیر خشک تغذیه می کنند ، مدفوعی به رنگ قهوه ای تیره با قوام بیشتر خواهند داشت.

پس از اینکه نوزاد متولد می شود، باکتری هایی که در فضا وجود دارند وارد بدن نوزاد می شوند و در لوله گوارش او قرار می گیرند. این باکتری ها ماده غذایی وارد شده را تجزیه کرده و به آن رنگ زرد تا قهوه ای با بویی متفاوت خواهند داد.

توجه داشته باشید ، مدفوع نوزاد می تواند رنگ های متفاوتی نیز داشته باشد. درواقع عواملی مانند قطره ها و دارو ها و رژیم غذایی در رنگ مدفوع نیز تاثیر دارند.

زمان دفع مکونیوم نوازد

مکونیوم در 98 درصد نوزادانی که به موقع متولد شده باشند 24 ساعت پس از تولد دفع خواهد شد. در کودکانی که زایمان زودرس داشته اند ، مکونیوم باید طی 24 ساعت دوم دفع شود و در صورتی که این ماده دفع نشود می تواند عوارضی مانند زردی شدید در نوزاد داشته باشد.

عدم دفع مکونیوم تا حدودی نگران کننده است به همین دلیل پزشکان علت این موضوع را باید سریعا متوجه شوند به همین خاطر در ابتدای کار انسداد های لوله گوارش را مانند مسدود بودن مقعد را بررسی می کنند.

عوارض عدم دفع مکونیوم

همانطور که گفتیم مکونیوم حداکثر تا 48 ساعت باید دفع شود. در صورتی که این اتفاق نیوفتد ، پزشک نوزاد را بر اساس عارضه های ایلئوس مکونیوم ، هیرشپرونگ ، پلاگ مکونیوم و سندروم آسپیراسیون مکونیوم چک می کند.

ایلئوس مکونیوم

این عارضه دواقع زمانی ایجاد می شود که مکونیوم در قسمت ابتدایی روده کوچک گیر کرده و روی هم انباشته می شود. در این صورت روده کوچک دچار اتساع یا گشاد شدن می شود که در ادامه آن شکم نوزاد باد می کند.

این بیماری از طریق سنوگرافی شکم باد کرده نوازاد و رادیوگرافی قابل تشخیص خواهد بود و به تشخیص پزشک ممکن است برای درمان نیاز به جراحی باشد.

پلاگ مکونیومی 

اگر مکونیوم در قسمت روده بزرگ گیر کند به طوری که امکان دفع آن وجود نداشته باشد همانند بیماری ایلئوس دچار باد شدن شکم خواهد شد. این نوزادان از خوردن شیر امتناع کرده و استفراغ هایی حاوی صفرا نیز هستند.

بیماری هیرشپرونگ

هپرشپرونگ درواقع بیماری است که در آن دفع مدفوع به درستی انجام نمی شود و در هفته های اول نوزاد قابل تشخیص است. درواقع علت این حادثه نقص در شبکه عصبی دیواره روده بزرگ است که ضعف در عملکرد روده را در پی دارد.

پزشک برای انکه این بیماری را تشخیص دهد از رادیوگرافی و سونوگرافی استفاده می کند و باری اینکه این عارضه را قطعی بداند نمونه برداری از بافت دایواره روده بزرگ را نیز تجویز می کند.

علت این عارضه ژنتیک می باشد.

سندروم آسپیراسیون مکونیوم

همانطور که گفتیم پس از ماه پنجم جنین ماده آمنیوتیک رحم را می خورد و آن را دفع می کند. حال اگر نوزاد دیر تر از حالت طبیعی به دنیا آید ، ممکن است در رحم مکونیوم را دفع کرده و بر اساس دم ، این ماده را وارد نای خود کند.

ورود ماده مکونیوم به نای باعث مسدود شدن آن می شود به طوری که نوزاد پس از تولد نمی تواند به درستی نفس بکشد و در اصطلاح دچار زجر تنفسی خواهد شد.

زجر تنفسی (زجر جنینی) بسیار خطرناک است به طوری که می تواند جان نوزاد را تحدید کند.

همچنین بهتر است بدانید در صورتی که زایمان کودک باعث استراس شدید جنین شود ، ممکن است مکونیوم دفع شود و در این حالت نیز با عمل دم وارد دستگاه تنفسی جنین شود.

چند نکته مهم از مکونیوم که باید بدانید!

مکونیوم یک ماده بسیار چسبنده است به طوری که حتی از بدن کودک نیز به راحتی پاک نمی شود و باید در شست و شو به خوبی احتیاط کرد.

به دلیل اینکه پوست نوزاد بسیار ظریف است در شستن مکونیوم باید کاملا احتیاط کرد تا پوست نوزاد زخم نشود.

قبل از اینکه اولین دفع نوزاد انجام شود ، می توان از روغن چرب کننده پوست نوزاد و یا روغن زیتون استفاده کرد.

برای شستن لباس اغشته به مکونیوم نیاز است از ماده های شوینده قوی تری استفاده کنید تا لکه های مکونیم به صورت کامل از بین بروند.

دفع مکونیوم نه تنها نگرانی ندارد بکله نشان دهنده سلامت گوارش نوزاد است.

تحقیقاتی که روی مکونیوم انجام می شود می تواند احتمال ابتلا به آلرژی در سال های آینده نوزاد را نشان دهد.

تحقیقات دانشمندان نشان می دهد نوزادانی که مکونیوم آن ها انواع کمتری از مولکول های مختلف را دارند ، خطر ابتلا به آلرژی در کودک تا یک سالگی بیشتر می شود.

گردآوری : بخش کودکان بیتوته