فشار همسالان و تاثیرات مثبت و منفی آن ها بر یکدیگر

فشار همسالان و تاثیرات مثبت و منفی آن ها بر یکدیگر


منبع: آرگا

158

1400/5/6

16:10


با بزرگ شدن فرزندان یکی از دغدغه هایی که برای خانواده ها ایجاد می شود، فشار همسالان فرزندانشان است. و به دنبال راهکارهایی برای کنترل دقیق تر و مناسب تر روی دوستان و همسالان فرزندان خود هستند. در این مطلب با این مشکل اجتماعی بیشتر آشنا شده و راهکارهایی برای برخورد با آن را فرا می گیرید.

فشار همسالان به مجموع رفتار و پیشنهادهای ارائه شده از سوی دوستان به افراد، بخصوص نوجوانان و جوانان گفته می شود که دو شکل منفی و مثبت دارد. این امر خانواده ها را نگران کرده و به دنبال راهکارهایی برای کنترل مناسبتر و دقیق تر روابط اجتماعی فرزندان خود هستند. این مطلب به موضوع تاثیر همسالان می پردازد.

فشار همسالان و راهکارهای برخورد با آن

تاثیر همسالان یکی از مشکلات نگران کننده برای خانواده ها می باشد و از این رو همواره دوستان فرزند خود را تحت نظر دارند یا حتی برخی موارد دیدگاه منفی نسبت به آن ها دارند. فشار همسالان بر روی افراد از هر جنس، نژاد و سنی تاثیر می گذارد و از آنجا که امروزه تاثیر این عامل به شدت گسترش یافته و رسانه های اجتماعی هم فرصتی برای نوجوانان و بزرگسالان ایجاد کرده اند که موارد جدیدی را امتحان کنند، خانواده ها بیشتر نگران تاثیرپذیری فرزندان از سوی دوستان و همسالانشان هستند.

تاثیر همسالان می تواند اثرات مثبت و مخصوصا منفی بسیاری روی افراد بگذارد از این رو ضرورت دارد والدین و خانواده ها در این زمینه اطلاعات و آگاهی کافی کسب کنند تا در جهت سلامت روان نوجوان یا جوان خود گام مهمی بردارند. در ادامه این مطلب به مفهوم تاثیر همسالان، انواع آن و راهکارهای مقابله با این موضوع پرداخته می شود. همراه ما باشید.

مفهوم تاثیر همسالان

در حقیقت مفهوم فشار یا تاثیر همسالان به مجموعه رفتارها و پیشنهادهایی برمی گردد که افراد (بخصوص نوجوان و جوان) از سوی دوستانشان دریافت می کنند که ممکن است مثبت یا منفی باشد. این موضوع در نوع مثبت باعث ایجاد رفتار مثبت در فرد شده و در نوع منفی رفتار و عادت منفی را به دنبال دارد.

به این ترتیب خانواده ها در مورد تاثیر همسالان حساس تر و نگران تر می شوند از این رو سعی می کنند کنترل بیشتری روی دوستان فرزند خود داشته باشند و حتی در اکثر موارد با دید منفی به آن ها نگاه می کنند.

می توان گفت همه افراد در طول زندگی حداقل یک بار تحت فشار همسالان خود قرار گرفته اند و در زندگی اجتماعی دوری کامل از مواجه با این موضوع غیرقابل اجتناب است. مثلا تصمیم گرفته اید به کتابخانه بروید ولی گروهی از دوستان پیشنهاد می دهند امروز به جای رفتن به کتابخانه، گریزی به سینما بزنید و اندکی تفریح داشته باشید و شما در تصمیم گیری مردد شده اید.

در حقیقت با بزرگتر شدن افراد چالش های بیشتری در مورد تاثیر همسالان ایجاد می شود. در حقیقت این موضوع باورهای مذهبی تا باورهای اخلاقی را می تواند در بر بگیرد. مثلا نماز خواندن یا نخواندن، دوستی با جنس مخالف، تحصیل یا درس نخواندن، و هزاران فشار دیگر این چنینی.

در ضمن عموما افراد بر این باور هستند که شخص با تبعیت از رفتار یا پیشنهادهای همسالان خود حس بهتری پیدا می کند ولی در واقعیت اینطور نبوده و تسلیم خواسته هایی شدن که با ارزش و علایق فرد در تضاد باشد حس ناخوشایندی در وی ایجاد خواهد کرد چراکه ارزش های شخصی او زیر پا گذاشته شده است.

به طور کلی فشار همسالان روی افراد تاثیر مستقیم داشته و به صورتی است که او تشویق به انجام کاری می شود که با نگرش، ارزش یا رفتارهای او در تضاد بوده و قصد دارد خود را مطابق با رفتارهای گروه دوستان دنبال کند. با این وجود فرد به عضو شدن یا دنبال عضویت در گروهی بودن نیاز ندارد که تحت تاثیر همسالان باشد.

تاثیر همسالان در کودکان و نوجوانان

در تحقیقاتی که پژوهشگران بر روی کودکان و بزرگسالان انجام داده اند و در مورد تاثیر همسالان برای کودکان بیشتر به موضوعات مشترک برای مطالعه و توانایی آن ها جهت مستقل تصمیم گرفتن پرداخته شده و برای نوجوانان موضوعاتی مانند مقاربت جنسی، سوء مصرف مواد و … بیشتر مورد تحقیق قرار گرفته است.

در مورد کودکان تقلید نقش زیادی داشته و کودکان همواره به جستجوی رفتار و نگرش های پیرامون خود هستند تا از آن ها استفاده کنند به بیان دیگر کودکان بیشتر تحت تاثیر افرادی مانند والدین، افراد خانواده و … قرار می گیرند.

و هرچه فرزندان بزرگتر می شوند در مرحله نوجوانی و جوانی که روابط اجتماعی گسترده تر می شود تاثیر همسالان نیز بیشتر می شود. به عبارتی با چالش های بیشتر و بزرگتری برای تصمیم گیری روبرو می شوند.

تصمیم گیری فردی همواره سخت است و این امر با اضافه شدن فشار همسالان شدت پیدا می کند. می توان گفت نوجوانی دوره ای است که فرد بیشتر مستعد فشارهای همسالان و رفتارهای دوره بلوغ دوستان خود خواهد بود. البته این موضوع می تواند در سنین بالاتر نیز هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد.

تاثیر همسالان به طور معمول با ریسک پذیری در نوجوان همراه می باشد چرا که این فعالیت ها معمولا در مشارکت همسالان روی می دهد. بیان شده که وابستگی به دوستانی که دارای رفتار پر خطر هستند به نوعی پیش بینی کننده رفتار خود نوجوان در آینده خواهد بود.

وقتی فرد توسط همسالان نسبت به رفتار مثبت تحت فشار گذاشته می شود مانند کسب رتبه برتر در ورزش یا دانشگاه می تواند تاثیرات مثبتی داشته باشد. در ضمن اهمیت همسالان با ورود به بزرگسالی کمتر می شود.

جنسیت نیز بر میزان فشار همسالان در نوجوانان اثر واضحی داشته و دختران برای مطابقت با گروه دوستانشان فشارهای قابل توجهی دارند مانند الگوی گفتاری یا انتخاب لباس. در ضمن پسران و دختران بیان می کنند در مناطق مختلف محل زندگی آن ها فشارهای مختلفی وجود داد که شاید بازتاب مجموعه ای متفاوت از اولویت و ارزش ها برای هر جنس خاص هر منطقه است.

انواع فشار از سوی گروه های همسال

انواع تاثیر رفتاری یا پیشنهادات مثبت و منفی از سوی گروه دوستی یا همسالان به تاثیر کلامی و تاثیر غیر کلامی تقسیم بندی می شود. در نوع کلامی کاملا واضح بوده و به راحتی بیان می شود. در ضمن شکل قوی تری نیز دارد چراکه توجه دیگران جلب شده و فرد زیر فشار قرار می گیرد.

به طور مثال در مهمانی شرکت می کنید که مشروبات الکلی سرو می شود. یکی از دوستان به شما یک لیوان مشروب تعارف می کند و شما از پذیرفتن آن امتناع می کنید ولی او با صدای بلند به افراد حاضر در مهمانی اعلام می کند دوستمان بسیار پاستوریزه است برای او آب پرتقال بیاورید … .

در نوع دوم یا غیرکلامی حتی بدون اشاره کلامی هم امکان تحت تاثیر قرار گرفتن وجود دارد. قدرت بسیار زبان بدن در این مورد را نمی توان دست کم گرفت. چرا که فرد را معذب و تحت فشار می سازد. به طور مثال در جمع دوستان یکی از آن ها سیگاری را به سمت شما گرفته و می خواهد که با او سیگار بکشید. که با امتناع شما با حالت بی تفاوتی شانه هایش را بالا انداخته و از شما روی برمی گرداند و سکوت می کند.

فشارهای مثبت و منفی از سوی گروه همسال

در فشارهای مثبت از سوی گروه همسال، نوجوان به سمت کارهای مثبت مانند درس خواندن، نماز خواندن، ورزش و … تمایل پیدا کرده از این رو سبک زندگی سالمی را انتخاب و الگوی مناسبی را در پیش می گیرد. البته زیاده روی در این موضوع می تواند سبب شود مثلا فرد ورزش را بر دیگر اولویت های زندگی ترجیح داده و به نوعی دچار اعتیاد به ورزش گردد. مثلا کارهای درسی را به تعویق بیندازد تا به ورزش بپردازد. که در این صورت به تاثیر منفی تبدیل می شود. در ادامه به برخی فشارهای منفی از سوی گروه همسال اشاره می شود.

  • به شیوه ای خاص لباس پوشیدن
  • تقلب و کپی کردن
  • در مقابل دیگران قلدری کردن
  • عدم اطاعت از بزرگترها و قوانین خانواده
  • انجام ریسک و کارهای خطرناک
  • مصرف مواد مخدر و الکل
  • دوستی های خارج از عرف
  • دزدی
  • گول زدن و سوء استفاده از افراد در فضای مجازی

دلایل پذیرفتن رفتار یا پیشنهاد همسالان

برای پذیرفتن رفتار یا پیشنهادهای ارائه شده از سوی گروه همسال دلایل مختلفی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود.

  • نداشتن اعتماد به نفس
  • عدم استقلال در تصمیم گرفتن
  • تمایل به دوست داشته شدن از سوی همسالان و دیگران
  • ترس از طرد یا مسخره شدن
  • کنجکاوی برای امتحان یک مورد جدید و کسب تجربه ای نو
  • تحت تاثیر ایده دیگران

فشار همسالان بسیار قوی بوده چرا که احساساتی حس گناه، پشیمانی، حسرت و دیگر احساسات بد را در فرد ایجاد می کند. این فشار از نقطه ای فرد را تسلیم نموده که از آن ترس دارد. همه انسان ها موجودات اجتماعی بوده و به عضویت در گروه تمایل دارند. از تنهایی گریزانند و به دنبال دوست و تایید شدن هستند.

هر چه این نوع ترس و ضعف ها در انسان بیشتر باشد بالطبع زودتر تسلیم خواست دیگران می شود تا تنها نمانده و از سوی دیگران تایید شود. در ضمن هر چه فرد در موقعیت جدیدتری قرار بگیرد احتمال تن دادن به فشارهای گروه دوستی افزایش می یابد. مثلا به تازگی وارد محیط کار، دانشگاه، مدرسه و … بشود.

راهکارهای برخورد با فشارهای گروه دوستان

راهکارهای زیر می تواند در هر سنی به فرد کمک کند تا در مواجه با فشارهای گروه دوستان چگونه عمل کند. در ضمن یادگیری این راهکارها برای والدین لازم بوده تا به فرزندانشان آموزش دهند چطور پیش از گرفتار شدن در یک مشکل آن را حل و با آن مقابله کنند.

۱. دور شدن از موقعیت

همه دوست دارند تا از سوی گروه همسال خود تایید شوند از این رو گفتن «نه» برایشان سخت است. به این ترتیب افزایش اعتماد به نفس در فرزندان موجب می شود کمتر در برابر فشارها تسلیم شده و خود را تحت تنش قرار دهد. اعتماد به نفس به او جرات داده از موقعیت دور شود. بنابراین اگر حس کردید با قرار گرفتن در موقعیت یا گروه دوستان احتمال دارد تحت فشار رفتاری یا کلامی دوستان باشید از آن موقعیت دور شوید یا از آن افراد دوری کنید.

۲. انتخاب دوستان مثبت و هم عقیده

بهتر است با افرادی دوست شوید که ذهنیت و باورهای مشابه شما دارد. به عبارتی باور و ارزش های شما را قبول دارد. این رو با قرار گرفتن در فشارهای گروه همسال و تمسخر آنها دوستتان با شما همراه شده و احساس تنهایی نخواهید کرد.

۳. تعیین حد و مرز برای نوجوان

نوجوان تمایلی به گفتن کلمه نه به دوستان خود ندارد و از خراب شدن روابط صمیمی خود هراس دارد. از این رو والدین وظیفه دارند برای فرند خود حد و مرزی را تعیین کرده تا او رفتار درست و غلط خود را بشناسد. به وی نه گفتن مودبانه را در چنینی شرایطی آموزش دهید و حتی در مواردی یادگیری نه گفتن قاطعانه نیز ضرورت دارد.

۴. کمک گرفتن از یک بزرگتر

اگر در برخورد با تاثیر همسالان نمی توانید موفق شوید با یک بزرگتر مشورت کنید یا از یک مشاور کمک بگیرید. مثلا در مسائل مرتبط با مدرسه از مشاور مدرسه کمک بگیرید.

۵. تصمیم گیری مستقل

این نکته را بیاموزید که پیش از انجام هر کاری به عاقبت آن فکر کرده و همه جوانب را بسنجید. با هر اشتباهی خودتان مسئول خواهید بود و حتی تاثیر منفی آن علاوه بر شما خانواده را نیز درگیر می کند. به این ترتیب در برابر پیشنهاد های منفی و مثبت دوستان و همسالان خود جوانب را سنجیده و با استقلال کامل بدون در نظر گرفتن فشارهای آن ها مطابق تصمیم خودتان عمل کنید. به نوعی مهارت تصمیم گیری را در خود تقویت کنید و والدین نیز سعی کنند در مواردی از تصمیم گرفتن به جای فرزندان اجتناب کنند تا آن ها مستقل تصمیم گرفتن و مسئولیت پذیر بودن را بیاموزند.

۶. آگاهی دادن والدین

والدین توجه داشته باشند که هرگز گمان نبرند با عدم صحبت در مورد مسائل و موارد ممنوعه با فرزند وی درگیر رفتارهای پرخطر در آینده نمی شود. در حقیقت برخی خانواده ها معتقدند صحبت از مسائلی مانند دوستی با جنس مخالف، مواد مخدر، رابطه جنسی و … حیا را بین والدین و فرزند از بین می برد ولی می توانید در چارچوبی درست با وی صحبت کرده و او را با اطلاعات مناسب و کاملی در موضوعات مختلف آشنا و آگاه نمایید.

۷. تحسین انتخاب های عاقلانه فرزند

به فرزند خود اعلام کنید که به انتخاب های عاقلانه او ایمان و اعتماد دارید و می دانید که او همیشه کار درست را انجام می دهد و مسئولیت پذیر است.

پس از مطالعه این مطلب در صورت تمایل با مطالعه مطالبی در رابطه با حریم شخصی کودکان و به طور کلی تر تربیت کودک می توانید نگرش های تربیتی خود نسبت به فرزند خود را کامل تر نمایید.

مطالب مشابه


نظرات


تصویری


ویدئو