بیماری مزمن کلیه و علامت های هشدار دهنده آن
بیماری هاي کلیوی سالانه جان هزاران نفر را میگیرند در حالیکه اگر در زندگی شخصی مان کمی به نکات سلامت توجه کنیم سالم میمانیم. کلیه ها دو اندام لوبیایی شکل هستند که در دو طرف ستون فقرات ودر انتهای قسمت میانی کمر قراردارند. کلیه ها پالایش مواد زائد خون از خون را انجام میدهند که اینکار با استفاده از میلیونها پالایشگر کوچک به نام نفرون انجام می شود و مواد زائد از طریق ادرار دفع میشوند.
زمانی که نفرون ها آسیب دیده باشند، یا بدتر ازآن، یک کلیه بطور کامل دچار نارسایی شود، مواد زائد در خون جمع شده و ازبدن دفع نمیشوند که به بروز بیماری سمی منجر می شود.بیماری مزمن کلیه شرایطی است که اغلب سالها پیش از اینکه آسیب پیامدهایی جدی برای بدن به همراه داشته باشد، شکل میگیرد. در ادامه با برخی علائم که میتوانند نشان دهنده ابتلا به این بیماری باشند بیشتر آشنا میشویم.
درد
بیماری مزمن کلیه در برخی بیماران موجب پادرد، به ویژه در قسمت بالایی پشت یا جاییکه پاها به کمر متصل میشوند «در همان سمتی که کلیه نارسا قرار دارد»، خواهد شد. کیست هاي حاوی مایع یا سنگ هاي کلیه نیز میتوانند از بیماری کلیه ناشی شده و موجب درد بیشتر یا اسپاسم هایي شوند که شکل گرفته و از بین میروند.
دشواری در تنفس
به واسطه مایع اضافه یا تورم در پاها، که بر حفره سینه فشار وارد کرده و تنفس را دشوار می سازد، تنگی نفس میتواند نشانه اي از مشکلات کلیوی باشد. آنمی یا کاهش گلبول هاي قرمز خون که سرشار از اکسیژن هستند نیز موجب کمبود اکسیژن هنگام حرکت «بعنوان مثال، بالا رفتن از پله ها» می شود.
طعم فلزی در دهان
اورمیا «Uremia»، شرایطی که موجب تجمع مواد زائد در جریان خون به واسطه عملکرد نامناسب کلیه ها می شود، اغلب به شکلگیری طعم فلزی در دهان منجر می شود که با کاهش وزن ناشی از کاهش شدید اشتها همراهی می شود.
عوارض پوستی
راش ها و تحریک پوست اغلب به واسطه کلیه هاي ناسالم رخ میدهند زیرا این اندام ها به ناگاه در دفع مواد زائد از جریان خون ناکارآمد عمل می کنند. افزایش مواد زائد در بدن میتواند خودرا در قالب راش هاي پوستی، آکنه و خارش پوست نشان دهد.
لرز
آنمی یا کم خونی اغلب موجب کاهش دمای داخلی بدن خواهد شد که شکلگیری لرز، به ویژه در اندام هاي انتهایی مانند پاها، دستها، گوش ها، و بینی، حتی هنگامیکه فرد در اتاقی گرم حضور دارد رابه همراه دارد.
حالت تهوع
کاهش اشتها میتواند به واسطه حالت تهوع شدید و حتی استفراغ ناشی از افزایش مواد زائد در بدن، و ناتوانی در نگه داشتن غذا در معده «گوارش ضعیف» رخ دهد.
تورم
اگر کلیه ها در دفع مایع اضافه درون بدن ناکارآمد عمل کنند، این شرایط به تجمع مایع و تورم در پاها یا دستها منجر می شود.
خستگی
کلیه هاي سالم بطور طبیعی سطوح مفید از یک هورمون به نام اریتروپویتین «EPO» را ترشح می کنند که تولید گلبول هاي قرمز حامل اکسیژن به عضلات و مغز را تشویق میکند. اما کلیه هاي ناسالم سطوح کمتری از این هورمون را ترشح می کنند یا بطور کامل در اینکار ناتوان خواهند بود که به احساس خستگی و کم خونی منجر می شود.
سبکی سر
دشواری در تمرکز اغلب در نتیجه کم خونی شکل میگیرد زیرا مغز به میزان کافی اکسیژن دریافت نمیکند. سرگیجه، عدم توجه، حافظه ضعیف، غش کردن، و دشواری در تمرکز اغلب نتیجه این شرایط خواهند بود.
تغییرات در ادرار
کلیه ها ادرار تولید می کنند، از این رو زمانی که دچار نارسایی میشوند، ممکن است تغییراتی در ادرار رخ دهند و بیماران نیازمند استفاده فوری از دستشويي باشند، برای دفع ادرار بطور مکرر شبها از خواب بیدار شوند، ادرار ممکن است از نظر حجم افزایش داشته و با فشار بیشتری تخلیه شود، ادرار ممکن است حالت کف آلود داشته باشد و یا در آن خون دیده شود.
مشکلات خواب
مشکلات خواب یکیدیگر از نشانه هایي است که بنظر میرسد دست در دست بیماری مزمن کلیه دارد. آن ها بین 45 تا 80 درصد از بیماران مبتلا به این بیماری را تحت تاثیر قرار میدهند، به ویژه آنهایی که در مراحل پیشرفته بیماری قراردارند.
شایع ترین مشکلات خواب شامل اختلالاتی مانند بیخوابی، سندرم پای بیقرار، و آپنه خواب میشوند. همچنین، احتمال تجربه حرکات یا انقباض هاي اندامی که میتوانند به خواب رفتن و خواب باقی ماندن را چالش برانگیز کنند، وجوددارد. کمبود استراحت میتواند موجب فقدان پایدار انرژی شود و با گذشت زمان شاید حتی زمینه ساز ابتلا به اختلالات افسردگی شود.
انقباض و گرفتگی هاي عضلانی
افزون بر مشکلات خواب، افرادی که در مرحله پیشرفته بیماری مزمن کلیه قراردارند انقباض و گرفتگی هاي عضلانی که بیشتر در پاها شایع هستند را نیز تجربه می کنند. دلایل مختلفی برای این گرفتگی هاي عضلانی وجود دارند که ازآن جمله میتوان به گردش خون ضعیف در نتیجه انتقال اکسیژن کمتر به عضلات اشاره کرد.
گرفتگی هاي عضلانی میتوانند در افرادی که سطوح برخی مواد مغذی مانند کلسیم و منیزیم در بدن انها کم است، یا به واسطه استفراغ مکرر یا اسهال با دست رفتن مایع و الکترولیت مواجه هستند نیز شکل بگیرند. آسیب عصبی – که به واسطه عملکرد ضعیف کلیه ها و تجمع سموم در بدن رخ می دهد – نیز ممکن است دلیل گرفتگی هاي عضلانی باشد.
مشکلات سلامت جنسی
یکیدیگر از نشانه هاي بیماری مزمن کلیه تغییرات در سلامت جنسی فرد است. به گفته بنیاد کلیه کانادا، بیش از نیمی از افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه برخی مشکلات در عملکرد جنسی را تجربه می کنند. برای زنان این شرایط میتواند به صورت کاهش میل جنسی و خشکی واژن نمایان شود، در شرایطی که برای مردان مشکلات رایج شامل کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و مشکلات مربوط به انزال میشوند.
سلامت جنسی به دلایل مختلفی، از جمله خستگی و افسردگی میتواند تحت تاثیر بیماری مزمن کلیه قرار بگیرد. برخی داروها نیز میتوانند بر میل جنسی یا توانایی فرد در برقراری رابطه موثر باشند و همچنین برخی بیماری ها مانند دیابت و بیماری عروقی که گاهی اوقات با بیماری مزمن کلیه همراه هستند نیز دراین زمینه نقش دارند.
فشار خون بالا
فشار خون بالا یکی از نشانه هاي شایع بیماری مزمن کلیه است. این یک نوع خاص از فشار خون بالا است که به نام پرفشاری خون کلیوی یا پرفشاری خون عروق کلیه شناخته می شود. پرفشاری خون کلیوی به واسطه باریک شدن شریان هایي که خون رابه کلیه ها میرسانند رخ می دهد.
کاهش جریان خون به کلیه ها موجب می شود تا آن ها فکر کنند بدن دچار کم آبی شده است ودر واکنش هورمون هایي برای تحریک بدن به حفظ سدیم و آب ترشح می کنند که به افزایش فشار خون منجر می شود. پرفشاری خون کلیوی بطور معمول با داروهای فشار خون درمان می شود.
علائم دیگر
افزون بر علائمی که در بالا به انها اشاره شد، نشانه هاي دیگری نیز وجود دارند که میتوانند به بیماری مزمن کلیه اشاره داشته باشند. بعنوان مثال، بدن افراد مبتلا به این بیماری به اسانی کبود می شود. این شرایط میتواند به واسطه کم خونی رخ دهد یا بیماری موجب تضعیف بافت اطراف رگ هاي خونی ودر نتیجه تخریب آسانتر آن شود.
بی حسی در اندام هاي انتهایی مانند دستها و پاها نیز شایع است. این شرایط به واسطه آسیب عصبی در بدن رخ می دهد. سردرد یکیدیگر از نشانه هاي شایع بین افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه است و میتواند به واسطه پرفشاری خون، مشکلات خواب و کم خونی شکل بگیرد.
کلیهها بعنوان تصفیهخانه بدن نقش حیاتی در حفظ سلامت اندامها و بدن ایفا می کنند، ولی عوامل مختلفی باعث میشود آن ها وظیفه اصلی خودرا انجام نداده و مشکلات کلیوی متعددی ایجاد شود.در ایالات امریکا بیش از ۲۶ میلیون نفر با بیماری کلیوی زندگی میکنند که تعداد زیادی از آن ها از بیماری خود مطلع نیستند و بیماری انها پنهان است.
آمارها نشان می دهد بیش از ۹۰ درصد افرادی که علائم نارسایی کلیوی دارند، از بیماری خود بیخبرند در صورتی که مراجعه به دکتر درصورت مشاهده برخی علائم و آگاهی از وضع بدنی یکی از راههاي تسریع در روند درمان به شمار میرود.
– افزایش یا کاهش میزان دفع ادرار
– تیره شدن رنگ ادرار
– نیاز مداوم به دفع ادرار
افزایش یا کاهش تکرر ادرار، به ویژه هنگام شب
تکرر ادرار هنگام شب یکی از شایعترین و علایم اولیه بیماری مزمن کلیه است و اگر چه بی ضرر بنظر میرسد اما نباید به آن بی توجهی کرد. در حالیکه علایم دیگر بیماری اغلب در مرحله بعدی که کلیه ۸۰درصد از عملکرد خودرا از دست داده است، بروز میکند.
درد یا سختی هنگام دفع ادرار «سوزش ادرار»
عفونت باکتریایی، خود ایمنی «پاسخ ایمن به اجزای خودی بدن» عفونت مثانه، مشکلات کلیوی، عفونتهاي مجرای تناسلی، آندومتریوز و بیماریهاي آمیزشی از علت هاي سوزش و تکرر ادرار است.
بیماری هاي مقاربتی
ادرار کفی
دفع ادرار کفآلود از جمله نشانههاي دیگر بیماری کلیوی به شمار می رود. در واقع وجود حبابهاي فراوان در ادرار نشانه وجود پروتئین آلبومین در ادرار است که مشابه پروتئین موجود در تخم مرغ است.
وجود خون در ادرار
وجود خون در ادرار ممکن است به علل مختلف باشد. عفونت مجرای ادراری – سنگ مثانه یا کلیه- عفونت کلیه – سرطان پیشرفته کلیه، مثانه و یا پروستات – گلومرونفریت «التهاب سیستم تصفیه کردن کلیه ها» – آسیب کلیه «برخورد ضربه به کلیه ها در اثر تصادف و یا یک حرکت ورزشی» – کم خونی داسی شکل «کمبود ارثی هموگلوبین در گلبول قرمز خون» – ورزش شدید و سخت.
ورم
این مشکل به این دلیل رخ می دهد که کلیه ها وظیفه دفع ضایعات و مایعات اضافه ازبدن را دارد بنابر این زمانی که قادر به اینکار نیست، مایع اضافه در بدن محبوس می شود این علامت بعلت ناتوانی بدن در دفع آب اضافه و نمک است. بنابر این فرد، دچار ورم پا، قوزک، ورم صورت و سفتی دستها می شود.
خستگی بیش از حد، کم خونی و ضعف کلی
کلیه ها هورمونی به نام «اریتروپویتین» تولید میکند که به گلبول هاي قرمز در حمل اکسیژن کمک میکند. زمانی که این هورمون ها درست کار نکنند، میزان گلبول قرمز در خون بطور چشم گیری افت میکند. این امر به کم خونی منجر می شود که باعث بروز علایمی مانند ضعف کلی و خستگی مفرط می شود.
سرگیجه و کاهش تمرکز
کم خونی مربوط به بیماری کلیه، باعث کاهش اکسیژن در مغز و سرگیجه و مشکل در تمرکز می شود.