علل ، تشخیص و درمان مسمومیت با سرب در کودکان

علل ، تشخیص و درمان مسمومیت با سرب در کودکان

مجموعه: بچه های سالم

مسمومیت سرب: سرب چگونه وارد بدن کودک می‌شود؟

مسمومیت با سرب در کودکان

ایجاد مسمومیت با سرب زمانی رخ می دهد که بدن در طول ماه ها یا سال ها در معرض این عنصر قرار گیرد. میزان سرب در بدن حتی در مقادیر کم نیز باعث ایجاد مسمومیت و آسیب به بدن می شود. این مسمومیت برای کودکان زیر 6 سال خطرناک تر می باشد و بر روی رشد ذهنی آنها تأثیر گذار است و در موارد شدیدتر می تواند منجر به مرگ شود. مسمومیت با سرب اگر چه قابل درمان است اما آسیب های ایجاد شده در نتیجه ی آن قابل جبران نیست.

مسمومیت با سرب چگونه ایجاد می شود؟

اگر فردی در مجاورت با این ماده قرار بگیرد و بر حسب اتفاق آن را بخورد و یا هوای آلوده به این عنصر را تنفس کند دچار مسمومیت می شود. این ماده بی رنگ و بدون طعم می باشد و از این رو فرد نمی تواند آن را حس کند. این فلز به طور طبیعی در پوسته زمین وجود دارد و علت گسترش و انتشار آن در جاهای مختلف، فعالیت هایی مانند معدن کاری، سوزاندن سوخت های فسیلی و ... می باشد. این عنصر در رنگ، بنزین، باتری ها، لحیم کاری، لوله ها، سفال، آسفالت و در برخی از مواد آرایشی وجود دارد.

منابع حاوی سرب کدامند؟

 سرب در منابع مختلفی مانند آب، هوا، خاک آلوده به سرب، باتری های اتومبیل، رنگ های حاوی سرب، گرد و غبار آلوده به سرب، ساختمان های قدیمی و ... وجود دارد که ممکن است کودکان را در معرض خطر مسمومیت قرار دهد. به طور کلی منابع این ماده سمی شامل موارد زیر می باشد:

رنگ: رنگ ها حاوی سرب هستند و از این رو بیشترین مسمومیت با این ماده در کودکان به علت خوردن تراشه های رنگی می باشد.

لوله های آب: لوله هایی که از جنس این فلز و یا لوله های مسی لحیم شده با این فلز ساخته می شوند می تواند ذرات این ماده سمی را وارد آب آشامیدنی کند.

کنسرو وارداتی: برخی از قوطی های فلزی مخصوص مواد غذایی با سرب لحیم کاری می شوند که استفاده از آنها در ایالات متحده آمریکا ممنوع اعلام شده است اما با این حال هنوز در برخی از کشور ها از این ماده در قوطی های کنسرو استفاده می شود.

خاک و گرد و غبار: برخی از خاک ها مانند خاک های دیوار های خانه های قدیمی حاوی این ماده سمی هستند. همچنین ذرات سرب حاصل از بنزین و یا رنگ آمیزی سرب می تواند تا سال ها بر روی خاک باقی بماند. خاک های آلوده به این ماده هنوز هم یک مشکل جدی در برخی از مناطق شهری و بزرگراه ها می باشد.

گرد و غباری که در خانه ها وجود دارد و از خارج وارد منزل می شوند ممکن است حاوی مقداری از این ماده سمی باشد.

سفال: در ظروفی که از سفال تهیه می شوند اگر چه خود خاک فاقد این عنصر سمی باشد اما لعاب های موجود در برخی از آنها و همچنین در سرامیک ها، آجر ها و ظروف چینی ممکن است حاوی سرب باشند که از این طریق وارد غذا شوند.

اسباب بازی ها: در برخی از اسباب بازی های وارداتی ممکن است مقداری سرب وجود داشته باشد.

برخی از فعالیت ها: افرادی که در مشاغلی مانند تعمیرات اتومبیل، معدن کاری، لوله کشی، باتری سازی، نقاشی و ... مشغول فعالیت هستند به احتمال خیلی زیاد در معرض این ماده سمی هستند. این افراد ممکن است ذرات حاصل از این فعالیت ها را که بر روی لباس آنها چسبیده است با خود به منزل بیاورند. برخی از مشاغل مانند ساخت و ساز شیشه و جواهرات نیز ممکن است با لحیم کاری با سرب سر و کار داشته باشند.

کدام افراد در معرض خطر بیشتری هستند؟

• افرادی که در مجاورت با این ماده سمی ممکن است بیشترین آسیب را ببینند شامل نوزادان و کودکان خردسال می باشد زیرا آنها عادت دارند همه چیز را در دهان خود بگذارند و یا رنگ های کار شده بر روی دیوار ها و چوب را کنده و بخورند. یکی از دلایلی که این افراد در معرض خطر بیشتری هستند این است که بدن آنها سرب را راحت تر جذب می کند.

• همچنین افرادی که در خانه های قدیمی زندگی می کنند، به علت استفاده از نقاشی های سرب در این ساختمان ها و بقایای این رنگ ها در معرض خطر مسمومیت با این ماده هستند. افرادی که خانه های جدید می سازند و یا نوسازی می کنند در معرض خطر بیشتری می باشند.

• زنان باردار نیز در صورت مجاورت با این ماده سمی باید بسیار مراقب باشند زیرا بر جنین آنها اثر گذاشته و ممکن است به آن آسیب برساند.

مسمومیت با سرب در کودکان دارای چه علائمی است؟

مسمومیت با این ماده سمی دارای علائمی متفاوتی است. این علائم ممکن است بر روی بخش های مختلف بدن تأثیر بگذارد. تشخیص این مسمومیت در ابتدا کار دشواری است و تا زمانی که میزان زیادی از این ماده سمی در بدن وارد نشود علائمی بروز نمی کند.

به طور کلی علائم مسمومیت با سرب در کودکان شامل موارد زیر است:

تشنج، استفراغ، یبوست، درد در ناحیه شکم، کاهش وزن، تأخیر در رشد، تحریک پذیری، احساس ضعف و خستگی، مشکل در یادگیری، کم اشتهایی، اختلالات شنوایی و همچنین خوردن موادی مانند تراشه های رنگی.

نوزادانی که در معرض این نوع مسمومیت قرار می گیرند ممکن است زودتر از زمان موعد متولد شوند و یا وزن کمتری نسبت به وزن طبیعی داشته و رشد آنها نیز کمتر از میزان طبیعی باشد.

مسمومیت با سرب در بزرگسالان با علائم زیر همراه می باشد:

سردرد، دل درد، افزایش فشار خون، اختلالات روانی، درد مفاصل و عضلات، اختلال در یادگیری و عدم تمرکز، سقط جنین و زایمان زودرس.

نحوه تشخیص مسمومیت با سرب در کودکان

یکی از راه های تشخیص این مشکل با استفاده از آزمایش خون می باشد. میزان mcg/dL5  سرب در خون کودکان نشان دهنده سطح غیر طبیعی سرب است و علامت مسمومیت می باشد.

آزمایش های جانبی که برای تشخیص این مشکل وجود دارد شامل اشعه ایکس و یا آزمایش خون برای بررسی میزان سلول های ذخیره کننده آهن در خون است.

عوارض مسمومیت با سرب در کودکان

در صورت قرار گرفتن در مجاورت این ماده سمی حتی در مقادیر نا چیز، به مرور عوارضی در کودکان ظاهر می شود که شامل موارد زیر است:

آسیب مغزی: آسیب مغزی بزرگترین خطری است که می تواند بر اثر مسمومیت با این ماده ایجاد شود و یک آسیب جدی و جبران ناپذیر است.

آسیب به کلیه ها و سیستم عصبی: اگر کودکان و حتی بزرگسالان در مجاورت سطوح بالاتری از این ماده قرار گیرند ممکن است دچار آسیب های کلیوی و یا سیستم عصبی شوند.

تشنج، اغماء و مرگ: قرار گرفتن در مجاورت سطوح بسیار بالای سرب ممکن است باعث تشنج، اغماء و در نهایت مرگ شود.

راه های پیشگیری از مسمومیت با سرب در کودکان 

راه هایی که برای پیشگیری از مسمومیت با این ماده خطرناک وجود دارد بسیار ساده می باشد و با رعایت آنها می توان از بروز مشکلات جدی و جبران ناپذیر پیش گیری کرد. این راه ها شامل موارد زیر است:

• دست های کودکان را بعد از بازی در بیرون از فضای منزل و قبل از غذا خوردن به خوبی بشویید. زیرا آنها در هنگام بازی با وسایل و اشیایی سر و کار دارند که آلوده به گرد و غبار و خاک بوده که یکی از راه های انتقال این ماده به بدن آنها می باشد. 

• اسباب بازی کودکان را مرتب بشویید و از بازی کردن آنها در خاک و محیط آلوده به گرد و غبار جلوگیری کنید.

• کف خانه را مرتب با یک پارچه تمیز و مرطوب پاک کنید.

• مبلمان، در و پنجره و سایر قسمت ها و وسایل خانه را که در معرض گرد و غبار هستند مرتب تمیز کنید.

• کفش ها را در جایی بیرون از محل زندگی در آورید و از آوردن آنها به داخل خودداری کنید زیرا ته کفش ها ممکن است آلوده به خاک حاوی سرب باشد.

• اگر در خانه های قدیمی زندگی می کنید که از سیستم لوله کشی قدیمی و اتصالات سربی استفاده شده است، برای تهیه آب آشامیدنی بهتر است چند لحظه شیر آب را باز بگذارید و سپس آن را استفاده کنید و یا اگر برای آشپزی می خواهید از آن آب استفاده کنید بهتر است آب سرد را باز کنید.

• استفاده از یک رژیم غذایی مناسب و وعده های غذایی منظم و تغذیه مناسب می تواند از جذب سرب در بدن کودکان جلوگیری کند. توصیه می شود به کودکان به مقداری کافی مواد غذایی حاوی ویتامین c و کلسیم و آهن بدهید تا از جذب این ماده سمی در بدن آنها جلوگیری شود.

راه های درمان مسمومیت با سرب در کودکان 

بهترین راه از بین بردن منابع حاوی سرب می باشد. اما در صورتی که این مسمومیت شدید تر باشد راه های درمان آن شامل موارد زیر است:

شلی تراپی: در این روش داروی متصل به سرب از راه دهان مصرف و از طریق ادرار دفع می شود. این روش معمولا برای کودکانی که سطح سرب در خون آنها 45 میکروگرم در لیتر است استفاده می شود. 

شلات تراپی: این روش برای کودکانی که قادر به تحمل داروی مورد استفاده در شلی تراپی نیستند مورد استفاده قرار می گیرد و یک نوع داروی تزریقی است. این روش درمانی ممکن است باعث ایجاد عوارضی مانند اختلال عملکرد کلیه و یا حالت تهوع، شکم درد و واکنش های آلرژیک شود.

گردآوری:بخش کودکان بیتوته