مجموعه شعر کوتاه «قورباغه مایوس» منتشر شد | پژوهشی که از پیشینه هایکو در شعر فارسی می‌گوید

96

1400/8/30

02:06


مهدی قنبری معتقد است در اشعار کلاسیک فارسی به‌ویژه در شعرهای کسایی مروزی و شاعران سبک هندی ابیات فراوانی وجود دارد که از نظر ویژگی‌های درونی، هایکوهایی ناب و بسیار زیبا هستند و فقط از نظر شکل بیرونی با هایکو، متفاوتند.

مجموعه شعر کوتاه «قورباغه مایوس» منتشر شد | پژوهشی که از پیشینه هایکو در شعر فارسی می‌گوید

گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: مهدی قنبری، شاعر با این توضیح که مجموعه شعر کوتاه «قورباغه مایوس» به‌تازگی توسط انتشارات فصل پنجم منتشر شده به هنرآنلاین گفت: این کتاب سروده‌های هشت سال اخیر مرا در برمی‌گیرد، حاوی ۴۲ شعر است و دو فصل با عناوین «شعرهای سپید کوتاه» و «هایکو» دارد. محتوای اشعار اجتماعی، یاس، بیهودگی، تنهایی و ادبیات سیاه است.

او با بیان این که علاقه ویژه‌ای به ژانر کوتاه دارد، اظهارداشت: بیشتر سروده‌هایم در قالب هایکو است و کتاب «آدامس گمشده» را در سال ۹۲ در این سبک منتشر کرده‌ام. هایکو یک ژانر مهم در شعر و برخاسته از ژاپن است. از دهه ۶۰-۷۰ وارد ادبیات ایران شده و شاعران اندکی هم مجموعه هایکو منتشر کرده‌اند اما این شاعران به جد در حال رشد و ترقی در این حوزه هستند. شکل ظاهری هایکو سه سطری است و در ادبیات ژاپن براساس هجا به این شکل می‌گویند: (سطر نخست) پنج هجا، (سطر دوم) هفت هجا و (سطر سوم) پنج هجا، که جمعا ۱۷ هجا می‌شود. اما این هجابندی و به‌طور کلی هجا، در زبان ژاپنی بسیار بیشتر از زبان‌های دیگر حایز اهمیت است. شکل بیرونی هایکو در زبان‌های غیر ژاپنی به این صورت است: سطر کوتاه، سطر کمی بلندتر و سطر کوتاه. مضمون هایکو بیشتر طبیعت است. زمانی که هایکو زندگی شهری را به تصویر می‌کشد و به آن می‌پردازد به «سن‌ریو» نزدیک می‌شود. سن‌ریو را شاید بتوان هایکوی شهری نامید که در آن بیش از عناصر طبیعت به عناصر زندگی انسان شهری می‌پردازند.

قنبری با این توضیح که پتانسیل رشد و پیشرفت گونه‌های مختلف شعر کوتاه بیش از دوره‌ها و دهه‌های قبل وجود دارد، افزود: انسان معاصر، در زندگی شلوغ شهری دچار محدودیت در زمان است دیگر کمتر کسی فرصت و حوصله خواندن اشعار چند صفحه‌ای دارد. در مورد شعر سپید کوتاه، بعضی افراد خط‌‌کشی کرده و مرز شعر سپید کوتاه از دیگر اشعار سپید را در این می‌دانند که شعر سپید کوتاه حداکثر در پنج سطر سروده می‌شود و اگر بیش از این مقدار باشد، دیگر شعر کوتاه محسوب نمی‌شود.

او با بیان این که از میان قالب‌های مختلفی که در چند دهه اخیر در شعر کوتاه به وجود آمده هایکو بیشترین اقبال و رشد چشمگیرتری نسبت به قالب‌های دیگر داشته است، تصریح‌کرد: جامعه ادبی ما، اگر مشخصات درونی و بیرونی هایکو را به خوبی بشناسد درمی‌یابد که در ژانر کوتاه‌سرایی، هایکو هیچ کم نداشته و در حقیقت نیازی به ساخت و پرداخت انواعی چون سه‌گانی، طرح و... نیست. برخی شاعران و منتقدان بر این نظر هستند که چرا ما باید به هایکو که یک قالب ژاپنی است و متعلق به ادبیات فارسی نیست رو بیاوریم و به هایکوسرایی بپردازیم؟ که جواب واضح و شفافی وجود دارد؛ اولا درست است که خاستگاه هایکو ژاپن است اما هایکو امروزه به‌عنوان کوتاه‌ترین قالب شعری بین‌المللی مطرح است و پیش از این در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی وارد شده است. ثانیا شاعر هایکوسرای ایرانی، فقط قالب را تغییر داده است؛ به این معنی که در اشعار کلاسیک فارسی به‌ویژه در شعرهای کسایی مروزی و شاعران سبک هندی فراوان ابیاتی وجود دارد که از نظر ویژگی‌های درونی، هایکوهایی ناب و بسیار زیبا هستند و فقط از نظر شکل بیرونی با هایکو، متفاوتند. در حال انجام تحقیقی در این زمینه هستم که با تکیه بر اشعار کسایی مروزی شاعر قرن چهارم است و در آینده نزدیک این تحقیق را منتشر خواهم کرد تا پیشینه درخشان و طولانی هایکو در شعر فارسی بیش از پیش مشخص شود. خوش‌بختانه در حوزه هایکوی فارسی، کتاب‌های سیروس نوذری و نوشته‌ها و مقالات متعدد مسیح طالبیان وجود دارند که حاصل تلاش مجدانه در راه هایکو است.

به‌گفته قنبری، هایکو نخستین بار توسط احمد شاملو و همچنین ع.پاشایی به ایرانیان معرفی شده و شاملو در تعریف هایکو گفته است: «هایکو عصاره شعر است».

او که کتاب «گزیده هایکو فارسی» را نیز در انتشارات مهرودل در دست چاپ دارد، ادامه‌داد: این اثر حاوی گزیده‌ای از اشعار هایکو، سروده‌های شاعرانی ایرانی است. خود شاعران کوتاه معرفی شدند و تقریبا دو نمونه شعر هایکو از آن‌ها ارائه شده است. این کتاب را با هدف شناخت بیشتر علاقه‌مندان به این سبک شعری گردآوری کرده‌ام تا با نمونه‌های ایرانی آن آشنا شوند. در مقدمه‌ای مفصل هم به تعریف هایکو، مبدا آن و چقدر در کشور ما شناخته شده پرداخته‌ام. 

قنبری همچنین تصمیم دارد کتابی پژوهشی را با عنوان «چند تکنیک هایکوسرایی» منتشر کند.

مطالب مشابه


نظرات


تصویری


ویدئو