تاریخچه و تفاوت‌های خط تولید و خط مونتاژ در صنعت خودروسازی

فرایند پیوسته تولید یک محصول را در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها خط تولید می‌گویند. خط تولید که شامل مراحل فرآوری، پالایش و مونتاژ یک محصول می‌شود، ممکن است از مرحله تولید قطعات اولیه یا حتی آماده‌سازی مواد اولیه برای تولید آن قطعات آغاز شود. راه‌اندازی خطوط تولید در صنعت خودروسازی آن چیزی بود که منجر به تولید انبوه خودرو و پایین آمدن قیمت تمام شده تولید آن‌ها بود. در واقع آغاز تولید خودروها در خطوط تولید باعث شد تا تملک یک سواری، از جنبه لوکس و اشرافی خارج شده و به شکلی عمومی درآید و اقشار مختلف جامعه بتوانند از داشتن یک خودروی سواری بهره‌مند شوند و اتومبیل خود را با قیمتی در حد توان‌شان تهیه کنند.

اولین خطوط تولید

آنچه از تاریخچه خودروسازی به ما رسیده می‌گوید که اولین خودروهای تاریخ توسط کالسکه‌سازان ساخته می‌شد. به این ترتیب که کالسکه‌سازان موتور خودرو را از تولید کننده تهیه می‌کردند و با ایجاد تغییرات در بدنه کالسکه خودرو را بر اساس سلیقه و خواست سفارش دهنده تولید می‌کردند.

بعدتر این سازندگان و صنعتگران به این نتیجه رسیدند که استانداردهایی برای بدنه خودروها تعریف کنند تا به تولیدشان سرعت ببخشند. بنابراین در ازای تولید قطعه و بدنه برای هر خودرو، قطعات مشترک و قالب‌هایی برای بدنه خودروها تولید کردند و سپس مونتاژ این بدنه و قطعات را به کارگران آموزش دیده خود سپردند. می‌توان گفت این ابتدایی‌ترین خط تولید خودرو پیش از انقلاب صنعتی بوده است.

توسعه خطوط تولید ابتدایی

همزمان با انقلاب صنعتی در اروپا و آمریکا، هنری فورد این ایده اولیه و خام خط تولید را که حتی در تولید محصولات دیگر غیر از خودرو در کشورهایی مانند چین هم جریان داشت، پرورش داد و خط تولید فورد را با کارایی بیشتر افتتاح کرد.

 در این خط تولید ایستگاه‌های مختلفی وجود داشت و برای هر ایستگاه وظیفه‌ای مشخص شده بود. یک کارگر در هر ایستگاه آن وظیفه را انجام می‌داد. به این ترتیب تولید انبوه خودرو برای اولین بار امکان‌پذیر شد.

فورد سری T اولین خودروی صنعت خودروسازی بود که به تولید انبوه در یک خط تولید رسید.

تفاوت خط تولید و خط مونتاژ

تفاوت خط تولید و خط مونتاژ این است که در خط تولید تمام فرایند تولید یک خودرو به صورت پیوسته و در یک مکان انجام می‌شود. اما در خط مونتاژ، عموماً قطعات در مراکز و خطوط دیگر تولید شده و در خط مونتاژ کنار هم سوار می‌شوند.

خط مونتاژ به مرور با پیشرفت صنعت خودروسازی به شکل فعلی درآمد. گاهی برخی کارخانه‌های خودروسازی تمام قطعات محصولات خود را در سایت‌های مختلف تولیدشان، اما به صورت شخصی تولید می‌کنند و در خطوط مونتاژشان سرهم. اما بسیاری تولیدکنندگان خودرو این روزها قطعات خود را از شرکت‌های مختلف تهیه می‌کنند. شرکت‌هایی که تولید قطعات را به سفارش خودروسازان انجام می‌دهند.

تحول دیگری که در خطوط مونتاژ و تولید پس از آنچه فورد ابداع کرد، صورت گرفت، اشتراک پلتفرم خودروها بود. این کار به خودروسازان امکان می‌داد که محصولات را با تنوع بیشتر بدون بالا رفتن هزینه تولید کنند. با این کار خودروهایی با عملکرد مشابه اما ظاهر متفاوت داریم. همچنین امروزه، حذف نیروهای انسانی از خطوط مونتاژ و تولید هرساله بیشتر می‌شود و نقش ربات‌ها در این فرایند پررنگ‌تر. مزیت روبات‌ها دقت عمل در تولید و باز هم هزینهٔ کمتر برای تولید کننده است. در بخش خرید و فروش خودرو دیوار می‌توان آگهی‌های زیادی پیدا کرد که مربوط به همین اتومبیل‌های مونتاژ شده در ایران است.

تفاوت روش‌های مونتاژ

امروزه مونتاژ خودرو به دو صورت CKD و SKD صورت می‌گیرد. در روش CKD که مخفف عبارت COMPLETE KNOCKED DOWN به معنی قطعات منفصل است. تمام قطعات خودرو از طرف کمپانی مرکزی به صورت یک پک کامل وارد محل مونتاژ شده و در آن‌جا روی هم سوار می‌شوند. این روش از سوی بعضی کمپانی‌ها برای فرار مالیاتی صورت می‌گیرد. گاهی هم هزینه مونتاژ در کشور مقصد کمتر از کشور مبدا است. بنابراین تولید کننده، مونتاژ محصول را به کشور مقصد منتقل می‌کند.

روش دیگر یعنی SKD مخفف SEMI KNOCKED DOWN به معنی قطعات نیمه کامل است. در این روش قطعات به صورت کامل‌تر و بزرگتر به خط مونتاژ منتقل می‌شوند. در این روش نیازی به خط مونتاژ خیلی پیچیده نیست. وقتی تولید برخی قطعات نیاز به مهارت و تخصص خاص دارد این روش مورد استفاده قرار می‌گیرد.