سلامت نیوز:آمارها نشان می‌دهد ذخایر سدها در کل کشور افت 30درصدی داشته است اما این عدد به استناد آمار سازمان آب و برق خوزستان در این استان جنوبی به 83درصد می‌رسد. چند روز پیش مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان اعلام کرد حجم آب مخازن سدهای استان حدود ۵۵۰میلیون مترمکعب است که نسبت به سال گذشته ۸۳درصد کاهش یافت. به‌گفته فرهاد ایزدجو، ورودی آب به سدهای خوزستان نسبت به متوسط درازمدت تقریبا ۵۳درصد کاهش یافته که این کاهش در سدهای کرخه و مارون شدیدتر بوده است.
سدها و کشاورزی
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،خوزستان با تولید سالانه ۱۷.۵میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی در رتبه نخست تولیدات کشاورزی را در کشور است و قطب تولید محصولات کشاورزی محسوب می‌شود. سدها نقش مهمی در این تولید دارند به‌طوری که در زمستان کمبود آب مورد نیاز کشاورزی (آب مورد نیاز مازاد بر باران) و در تابستان علاوه بر تولید برق، کل آب مورد نیاز کشت تابستانه را تامین میکنند. در زمستان میزان زیادی از آب مورد نیاز کشاورزی با آب سبز یعنی باران تامین می‌شود و اگر فاصله بین بارندگی‌ها زیاد باشد برای جلوگیری از تنش آبی در زمین‌ها، آب مورد نیاز با برداشت از رودخانه‌ها یا به‌عبارتی رهاسازی ذخیره سدها جبران می‌شود.
اما در شرایطی مانند امسال که بارندگی بسیار پایین‌تر از حدمعمول است و از سوی دیگر سدها هم در پایین‌ترین سطح مخازن خود قرار دارند، نمی‌توان کشت پاییزه و زمستانه را محقق کرد. زمین‌های کشاورزی بین 15آبان تا 15آذر (زمان تقویمی کشت زمستانه در همه مناطق) باید به زیرکشت محصول بروند در غیراین صورت، کشاورزی با ریسک زیادی همراه خواهد بود. آب به زمین‌ها نمی‌رسد، در نتیجه زمان کشت عقب می‌افتد و عقب افتادن زمان کشت باعث کاهش باروری زمین و کاهش باردهی محصول می‌شود.
با این تبعات اما به‌دلیل کاهش بی‌سابقه ذخایر سدها، امسال از کشاورزان خوزستانی خواسته شده که کشت را به تعویق بیندازند. علاوه بر این، براساس مصوبه ستاد خشکسالی خوزستان، امسال به‌دلیل کمبود آب، کشت پاییزی در 4حوضه آبی کارون، مارون، دز و کرخه محدود شده است. با وجود این در بالادست رودخانه‌ها ازجمله شوشتر، دزفول و بهبهان کشاورزان بی‌توجه به هشدارها کشت پاییزه را شروع کرده‌اند که این کار موجب اختلال در تامین حقابه پایین‌دست شده است. کشت زمستانه خوزستان حدود یک میلیون و 100هزار هکتار است که این رقم در تابستان به 250تا 300هزار هکتار می‌رسد. پیش‌بینی جهادکشاورزی خوزستان برای کشت پاییز و زمستان امسال 800هزار هکتار کشت بوده است اما به این نهاد پیشنهاد شد که به کشت در 500هزار هکتار بسنده کند.
حجم مفید آب سدهای خوزستان: 4درصد
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه بارش‌های اخیر تأثیری بر کاهش تنش آبی خوزستان نداشته است، گفت: فقط 4درصد از حجم مفید مخازن سدهای این استان دارای آب است. فرهاد ایزدجو افزود: هر چند بارش‌های روزهای اخیر در برخی نقاط استان مناسب و موجب تامین آب برای زمین‌های کشاورزی شد، اما از نظر منابع آب، تنش آبی در استان همچنان پابرجاست.
وی ادامه داد: در پی فعالیت سامانه بارشی از تاریخ ۲۹ آبان تا اول آذر، دبی رودخانههای مارون، کارون و دز در اثر فعال شدن مسیل‌ها و حوضه میانی افزایش یافت و بیشترین بارش ثبت شده در استان در این بازه زمانی در شهرستان شوشتر بود که طی 3روز به ۸۳میلیمتر بارش رسید. ایزدجو با بیان اینکه در حوضه کارون با بارش مناسب در شهرستان‌های شوشتر و گتوند، حوضه میانی شور دشت بزرگ در پایین دست سد گتوند علیا فعال شد، گفت: در اثر این اتفاق دبی رودخانه کارون در مقطع اهواز به بیش از ۴۰۰مترمکعب بر ثانیه رسید.
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان افزود: همچنین در حوضه دز نیز بارش‌های مناسبی در شهرستان دزفول اتفاق افتاد که علاوه بر افزایش دبی رودخانه دز موجب کاهش نیاز آبی بخش کشاورزی در پایین دست شد و در حوضه مارون، بارش‌های مناسبی به‌ویژه در پایین‌دست سد اتفاق افتاد که دبی ورودی لحظه‌ای به سد رامشیر را به ۱۶۰مترمکعب بر ثانیه رساند. وی با تأکید بر اینکه این بارش بر میزان ذخیره مخازن سدها تأثیری نداشته است، ادامه داد: بارش‌های اتفاق افتاده اخیر کاهش نیاز کشاورزی و تامین آب اول برخی از کشت‌های منطقه به‌ویژه در حوضه مارون و جراحی شد، اما آورد آب مناسبی به سدها اتفاق نیفتاده و حجم قابل توجهی در مخازن سدها ذخیره نشده است.
سدها و تولید برق
حدود 9درصد تولید برق کشور برعهده نیروگاه‌های برقابی است که از این میان، سهم خوزستان حدود 10هزار مگاوات برق در یک سال است، اما سال گذشته آبی که مهر امسال به پایان رسید خوزستان به‌دلیل کمبود آب فقط توانست حدود 50درصد تعهد خود را تولید کند. نیروگاه‌های خوزستان توان تولید 7700مگاوات برق را دارند، اما رقم تولید آنها به 3500مگاوات رسید. با توجه به تراز منفی اغلب سدهای خوزستان و کاهش قابل توجه بارندگی‌ها به‌نظر می‌رسد این استان در ماه‌های پیش‌رو نیز برای تولید برق با مشکل مواجه شود.
تجربه سال گذشته خوزستان نشان داد برای تامین برق پایدار در کشور نباید روی نیروگاه‌های برقابی حساب باز کرد و باید هرچه سریع‌تر به سمت تولید برق با روش‌های دیگر چون برق اتمی و بادی رفت. کارشناسان معتقدند طبق یافته‌های انجام شده باید برنامه‌ریزی در همه زمینه‌های وابسته ازجمله تولید برق را روی حداقل بارش و آورد آبی انجام داد.
به اعتقاد آنها، اگر بعد از این برنامه‌ریزی‌ها بارندگی و آورد آبی بیشتر از حداقل بود، این آب سهم حقابه‌های زیست‌محیطی می‌شود، تالاب‌ها سیراب و آبخوان‌ها را پر و از فرونشست بیشتر جلوگیری می‌کند و در این شرایط می‌توان امیدوار بود کشورمان در مسیر غلبه بر تغییر اقلیم و فرونشست و گرمایش قرار گرفته است. در خوزستان هم با سهم قابل توجه تولید محصول کشاورزی و برق اما حوضه‌های آبریز شرایط خوبی ندارند و گرچه پیش‌بینی‌ها از بارندگی‌های در حد نرمال در آذرماه خبر می‌دهد، اما این بارندگی‌ها هم درصورت وقوع فقط می‌توانند ذخیره سدها را تا حدودی به شرایط عادی برگردانند.
