بیماریهای مقاربتی یا Sexually transmitted diseases (به اختصار STD) به بیماری‌هایی اتلاق می‌شود که از طریق برقراری رابطه جنسی منتقل می‌شوند. علاوه بر این گاهی برخی از مادران مبتلا به بیماری مقاربتی می‌توانند بیماری خود را به فرزندشان منتقل کنند. این بیماری‌ها انواع مختلفی دارند و اکثراً علائم مشخصی بروز نمی‌دهند.
عامل بیماریهای مقاربتی ممکن است باکتری، انگل و یا ویروس باشد که از طریق مایعات بدن مثل خون از افراد ناقل به دیگران منتقل می‌شوند. متأسفانه سطح اطلاعات و آگاهی مردم راجع به این بیماری‌ها بسیار پایین است. در این مقاله راجع به این دسته از بیماری‌ها و علائمشان بیشتر توضیح می‌دهیم، اگر به سلامتی خود اهمیت می‌دهید این مقاله را تا انتها بخوانید. همچنین اگر مایل به انجام آزمایش‌های مقاربتی یا STD در خانه هستید، کلیک کنید.
فهرست مطالب
بیماری مقاربتی چیست؟
بیماریهای مقاربتی (STD) که به‌عنوان عفونت‌های مقاربتی (STIs) نیز شناخته می‌شوند، بسیار شایع هستند. هرساله میلیون‌ها نفر به بیماریهای مقاربتی مختلف مبتلا می‌شوند. بیماریهای مقاربتی از طریق رابطه جنسی واژینال، دهانی و مقعدی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. همچنین این بیماری‌ها ممکن است از طریق تماس فیزیکی هم منتقل شوند که البته زیاد شایع نیست.
بیماریهای مقاربتی همیشه با علائم همراه نیستند یا ممکن است فقط علائمی خفیف ایجاد کنند؛ بنابراین ممکن است عفونت داشته باشید و آن را ندانید. به همین دلیل است که در صورت داشتن رابطه جنسی، انجام آزمایش بیماریهای مقاربتی اهمیت دارد. البته اگر آزمایش STD شما مثبت شد، نیازی نیست نگران باشید زیرا این بیماری‌ها قابل‌کنترل و درمان هستند.
انواع بیماریهای مقاربتی و علائم آن
هر کدام از انواع بیماریهای مقاربتی علائم مخصوص به خود را دارند. برخی هم ممکن است هیچ علامت واضحی نداشته باشند و با دیگر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند. در اینجا به تفکیک به معرفی این بیماری‌ها و علائم بیماریهای مقاربتی می‌پردازیم.
واژینوز باکتریال
واژینوز باکتریال یک بیماری شایع، قابل‌درمان و واژینال است که زنان را در معرض خطر ابتلا به دیگر بیماریهای مقاربتی قرار می‌دهد. بسیاری از زنان مبتلا به واژینوز باکتریال هیچ علامتی ندارند. برخی احساس خارش یا سوزش دارند که ممکن است شبیه عفونت مخمری باشد. سایر علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- خروج ترشحات با بوی ماهی، مخصوصاً بعد از رابطه جنسی
- خروج ترشحات خاکستری از واژن
- سوزش هنگام ادرار کردن
بیماری مقاربتی کلامیدیا
کلامیدیا یک عفونت باکتریایی است که هم مردان و هم زنان را درگیر می‌کند. اگر در زنان درمان نشود، می‌تواند باعث بیماری التهابی لگن (PID) به دنبال آن مشکلات باروری شود. کلامیدیا می‌تواند واژن، آلت تناسلی یا راست‌روده را آلوده کند. برخی افراد مبتلا به کلامیدیا هیچ علامتی ندارند. بااین‌حال برخی علائم این بیماری به‌صورت زیر است:
- ادرار دردناک
- سوزش حین یا بعد از رابطه جنسی
- ترشحات غیرمعمول از واژن، آلت تناسلی یا رکتوم
- خونریزی غیرمعمول
- متورم شدن بیضه‌ها
بیماری مقاربتی سوزاک
این بیماری مانند کلامیدیا می‌تواند هم مردان و هم زنان را مبتلا کند و باعث ایجاد بیماری التهابی لگن در زنان شود. سوزاک یک عفونت باکتریایی است که از طریق تماس جنسی گسترش می‌یابد. افراد مبتلا به سوزاک اغلب هیچ علامتی ندارند. بااین‌حال افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- ترشح غیرمعمول از واژن یا آلت تناسلی
- درد هنگام ادرار کردن
- درد در معده
- خونریزی بین قاعدگی
سوزاک همچنین می‌تواند سایر نواحی بدن را تحت تأثیر قرار دهد و علائم زیر را ایجاد کند:
- درد و خارش در چشم
- گلودرد یا غدد متورم در گردن
- تورم، گرما یا قرمزی در مفاصل
بیماری مقاربتی هپاتیت
هپاتیت چیست؟ بیماری هپاتیت یک ویروس است که بر کبد تأثیر می‌گذارد. سه نوع هپاتیت وجود دارد، هپاتیت A و هپاتیت B از راه جنسی منتقل می‌شوند و بسیار مسری هستند. اغلب هپاتیت‌های A و B علائمی ایجاد نمی‌کنند و واکسیناسیون می‌تواند از ابتلا به آنها پیشگیری کند. نوع سوم ویروس هپاتیت، هپاتیت C است که شیوع کمتری دارد و می‌تواند از طریق برقراری رابطه جنسی منتقل شود.
هپاتیت تنها بیماری مقاربتی است که علائم به خصوصی در ناحیه تناسلی ایجاد نمی‌کند و بیشتر کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم هپاتیت ممکن است به‌صورت خود به خودی از بین بروند. علائم هپاتیت عبارت‌اند از:
- کاهش سطح انرژی
- درد معده غیرقابل توضیح یا درد در سمت راست بالای شکم
- درد مفاصل
- سردرد
- ادرار بسیار تیره
- حرکات روده نامنظم
- رنگ‌پریدگی
- زردی پوست یا چشم
بیماری مقاربتی تبخال تناسلی
تبخال تناسلی یک بیماری مقاربتی شایع است، اما اکثر افراد مبتلا به این عفونت نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. درحالی‌که هیچ درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد، داروهایی در دسترس هستند که می‌توانند از شیوع بیماری جلوگیری کرده یا علائم آن را کنترل کنند. علاوه بر این، این داروها می‌توانند احتمال انتقال عفونت به سایرین را کاهش دهند. علائم هرپس سیمپلکس عبارت‌اند از:
- درد یا احساس غیرعادی در اندام تناسلی
- بروز تاول‌های قرمز و متورم
- ایجاد تاول‌های بسیار دردناک در ناحیه تناسلی که درنهایت پوسته‌پوسته می‌شوند
- احساس بیماری و کمبود انرژی
HIV/AIDS
ویروس HIV یا ویروس نقص ایمنی انسانی، ویروسی است که گروهی از سلول‌های سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر HIV درمان نشود، خطر عوارض جدی یا حتی مرگ ناشی از عفونت‌های جزئی را افزایش می‌دهد. افراد مختلف ممکن است از طریق تماس با خون یا مایعات تناسلی مانند مایع منی و واژن به HIV مبتلا شوند.
علائم HIV
مدت کوتاهی پس از ابتلا به اچ‌آی‌وی، ۴۰ تا ۹۰ درصد افراد دچار علائمی شبیه آنفولانزا می‌شوند، ازجمله:
- ایجاد زخم‌های دردناک در دهان
- لرز
- کهیر
- عرق شبانه
- تب
- کاهش سطح انرژی بدن
- دردهای عضلانی
- تورم غدد لنفاوی
اگر HIV درمان نشود به مرحله نهفتگی وارد می‌شود. دوره نهفتگی ابتلا به ویروس HIV علائم قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند و درنهایت به مرحله ۳ HIV که به‌عنوان ایدز نیز شناخته می‌شود، تبدیل می‌شود. با پیشرفت بیماری، افراد در برابر بیماری آسیب‌پذیرتر می‌شوند و ممکن است عفونت‌های مکرر داشته باشند. علائم ایدز در مرحله ۳ عبارت‌اند از:
- ایجاد لکه‌های قهوه‌ای، صورتی یا قرمز روی پوست دهان، پلک‌ها یا بینی
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- عرق شبانه
- ابتلای مکرر به عفونت‌های قارچی و سایر عفونت‌ها
- اسهالی که یک هفته یا بیشتر طول بکشد
- ایجاد زخم در اندام تناسلی یا دهان
- خستگی مفرط
- تورم غدد لنفاوی
عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
HPV شایع‌ترین بیماری مقاربتی در ایالات متحده آمریکا بوده و شیوع آن در ایران هم در حال افزایش است. اکثر افراد مبتلا به بیماری HPV هیچ علامتی ندارند. این بیماری با واکسن قابل‌پیشگیری هستند.
HPV ویروسی است که باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها ازجمله سرطان دهانه رحم و سرطان گلو را افزایش دهد. بسیاری از افراد مبتلا به HPV هیچ علامتی ندارند. درواقع، انواع HPV که بیشتر باعث ایجاد سرطان می‌شوند، به‌ندرت علائم ایجاد می‌کنند. برخی از افراد دارای علائم ممکن است زگیل‌های کوچکی را در ناحیه تناسلی خود و اطراف آن ایجاد کنند.
بیماری التهابی لگن (PID)
PID یا بیماری التهابی لگن می‌تواند منجر به عواقب جدی ازجمله ناباروری شود. این بیماری اغلب زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها از واژن به رحم، لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها منتشر می‌شوند.
بیماری مقاربتی سیفلیس
سیفلیس یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند از طریق تماس جنسی منتقل شود. در صورت عدم درمان، سیفلیس می‌تواند منجر به ایجاد عوارض جدی و حتی مرگ در افراد شود. این در صورتی است که در مراحل اولیه، سیفلیس با آنتی‌بیوتیک قابل‌درمان است. سیفلیس مراحل مختلفی دارد که هر کدام علائم مخصوص به خود را دارند. در مراحل اولیه سیفلیس، افراد ممکن است متوجه زخم‌هایی در محل ورود سیفلیس به بدن (که اغلب ناحیه تناسلی است) شوند. این زخم‌ها معمولاً به شکل زیر هستند:
- کوچک و گرد
- سخت
- بدون درد
در مرحله دوم سیفلیس، علائم عبارت‌اند از:
- بروز بثورات پوستی
- تورم غدد لنفاوی
- تب
پس از مرحله دوم، سیفلیس وارد یک دوره نهفتگی می‌شود و ممکن است علائمی ایجاد نکند. اگر سیفلیس وارد سومین خود شود که جدی‌ترین مرحله است، می‌تواند قلب و مغز را تحت تأثیر قرار دهد.
بیماری مقاربتی تریکومونیازیس
تریکومونیازیس یک بیماری مقاربتی است که توسط انگل تریکوموناس ایجاد می‌شود. اکثر افرادی که به تریکومونیازیس مبتلا هستند هیچ علامتی ندارند. علائم تریکومونیازیس عبارت‌اند از:
- درد در حین یا بعد از رابطه جنسی
- خروج ترشحات غیرمعمول از آلت تناسلی
- خروج ترشحات مایل به زرد یا سبز از واژن
- استشمام بوی ماهی از ناحیه تناسلی
- سوزش یا قرمز شدن اندام تناسلی
- درد، احساس سوزش در داخل واژن یا آلت تناسلی
شپش ناحیه تناسلی
شپش ناحیه تناسلی که به آن شپش خرچنگی نیز گفته می‌شود، حشرات کوچکی هستند که در موهای زبر مانند موهای ناحیه تناسلی زندگی می‌کنند. این شپش از خون فرد تغذیه می‌کند. این شپش‌ها از طریق تماس نزدیک‌بین افراد، یا تماس با لباس یا اشیایی که شپش یا تخم آن روی آنها وجود دارد، منتشر می‌شوند. علائم شپش ناحیه تناسلی عبارت‌اند از:
- خارش در ناحیه شرمگاهی، به‌خصوص در شب که شپش‌ها فعالیت بیشتری دارند
- پوست قرمز و متورم
- ایجاد لکه‌های سیاه در لباس زیر
- ایجاد لکه‌های خاکستری یا سفید در موهای ناحیه تناسلی
به گفته‌ی mayoclinic همه افرادی که از نظر جنسی فعال هستند در معرض بیماریهای مقاربتی قرار دارند اما عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهند:
- رابطه جنسی محافظت‌نشده
- داشتن چند شریک جنسی
- سابقه بیماریهای مقاربتی
- تجاوز جنسی (تجربه این شرایط بسیار ناگوار است اما باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا غربال‌گری، درمان و حمایت عاطفی را دریافت کنید)
- سو مصرف الکل و مواد مخدر
- تزریق مواد مخدر و استفاده از سوزن مشترک
- جوان بودن (نیمی از بیماریهای مقاربتی بین افراد ۱۵ تا ۲۴ سال رخ می‌دهد)
بیماریهای مقاربتی و ناباروری
برخی بیماریهای مقاربتی ازجمله کلامیدیا و سوزاک می‌توانند باعث PID و ناباروری شوند، اما هر دو قابل‌پیشگیری هستند. به‌این‌ترتیب توصیه می‌کنیم برای داشتن یک نوزاد سالم، از پزشک خود در مورد آزمایش‌های تشخیصی STD سوال کنید.
علائم بیماریهای مقاربتی دهانی
علائم بیماریهای مقاربتی دهانی عبارت‌اند از:
- ایجاد زخم در دهان که ممکن است بدون درد باشد
- ظهور ضایعاتی شبیه تبخال و تاول‌های قرمز در اطراف دهان
- گلودرد و مشکل در بلع
- قرمزی همراه با لکه‌های سفید شبیه گلودرد استرپتوکوکی (Streptococcal sore throat)
- تورم لوزه‌ها
- تورم غدد لنفاوی
برای بیماریهای مقاربتی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان بیماریهای مقاربتی و ارزیابی سلامتی خود ابتدا باید به یک پزشک عمومی مراجعه کنید و تست‌های تشخیصی مثل آزمایش خون را انجام دهید. در وهله بعدی برای تشخیص قطعی و شروع درمان می‌توانید به پزشکان متخصص مثل متخصص زنان یا اورولوژیست مراجعه کنید.
درمان بیماری مقاربتی
درمان بیماریهای مقاربتی معمولاً بسته به عفونت شامل یکی از موارد زیر است:
آنتی‌بیوتیک‌ها
آنتی‌بیوتیک‌ها، اغلب در یک دوز، می‌توانند بسیاری از عفونت‌های باکتریایی و انگلی مقاربتی ازجمله سوزاک، سیفلیس، کلامیدیا و تریکومونیازیس را درمان کنند. پس از شروع درمان آنتی‌بیوتیکی، باید دوره درمانی خود را به اتمام برسانید و از قطع داروها خودداری کنید. اگر فکر می‌کنید که نمی‌توانید آنتی‌بیوتیک‌ها را طبق دستور مصرف کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است یک دوره درمانی کوتاه‌تر و ساده‌تر در دسترس باشد. تا هفت روز پس از اتمام درمان آنتی‌بیوتیکی و بهبود هرگونه زخم، از رابطه جنسی خودداری کنید. متخصصان همچنین پیشنهاد می‌کنند که زنان پس از گذشت سه ماه، دوباره آزمایش بدهند، زیرا احتمال عفونت مجدد در آنها زیاد است.
داروهای ضدویروسی
اگر تبخال یا HIV دارید، یک داروی ضدویروسی برای شما تجویز می‌شود. داروهای ضدویروسی می‌توانند عفونت HIV را برای سال‌ها تحت کنترل نگه دارند، بااین‌حال شما همچنان حامل ویروس هستید و می‌توانید آن را منتقل کنید، اگرچه خطر کمتر شده است. اگر به بیماری مقاربتی مبتلا شده‌اید، باید پس از اتمام دوره درمانی از پزشک خود بپرسید که چه مدت پس از درمان نیاز به آزمایش مجدد دارید.
آنتی‌بیوتیک برای بیماری مقاربتی
آنتی‌بیوتیک درمانی یکی از پایه‌های اصلی در درمان بیماریهای مقاربتی است. بسته به نوع عفونت، پزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد از آنتی‌بیوتیک‌های مختلف برای درمان شما استفاده کند. آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به روش‌های درمانی مختلفی تجویز شوند:
- تزریق آنتی‌بیوتیک‌ها
- مصرف یک دوره از قرص‌های آنتی‌بیوتیک
- استفاده از کرم و پماد موضعی در ناحیه عفونی
برای جلوگیری از ایجاد مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها، لازم است دوره آنتی‌بیوتیکی خود را در مدتی که تجویز شده است کامل کنید؛ بنابراین حتی اگر علائم شما برطرف شده بود، ضروری است که دوره آنتی‌بیوتیکی خود را طبق دستور پزشک کامل کنید. آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده برای بیماریهای مقاربتی بستگی به عفونت شما دارد. آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای بیماریهای مقاربتی باکتریایی مختلف تجویز می‌شوند عبارت‌اند از (این داروها هرگز نباید بدون دستور پزشک مصرف شوند):
- آزیترومایسین، داکسی سایکلین و اریترومایسین برای کلامیدیا
- سفتریاکسون، سفیکسیم، سیپروفلوکساسین و افلوکساسین برای سوزاک (در صورت حساسیت به سفتریاکسون، جمی فلوکساسین و آزیترومایسین را به جای آن تجویز می‌کنند)
- سفتریاکسون با داکسی سایکلین یا آزیترومایسین برای سوزاک و کلامیدیا
- پنی سیلین جی برای سیفلیس (در صورت آلرژی به پنی‌سیلین، از آنتی‌بیوتیک‌های آزیترومایسین، داکسی سایکلین، تتراسایکلین یا سفتریاکسون استفاده می‌شود)
سخن پایانی از هومکا
بیماریهای منتلقه از راه جنسی یا همان بیماریهای مقاربتی یکی از تهدیدات اصلی جامعه هستند که عدم اطلاع و درمان آنها منجر به افزایش افراد مبتلا می‌شود. در این مقاله راجع به انواع بیماریهای مقاربتی و علائم آنها توضیح دادیم. متأسفانه بسیاری از بیماریهای مقاربتی علامت خاصی ندارند و به همین دلیل بسیاری از افراد ناقل متوجه بیماری خود نیستند. شما می‌توانید سوالات خود در رابطه با علائم بیماریهای مقاربتی و نحوه درمان آنها را در بخش پرسش و پاسخ مستقیماً از پزشکان هومکا بپرسید. همچنین برای انجام آزمایش بیماری مقاربتی در منزل کلیک کنید.
