گجت نیوز: علت تولید ماشین های بی کیفیت ایرانی چیست؟ آیا راهی برای کیفیت محصولات داخلی وجود دارد یا خیر؟ جزئیات را در ادامه بخوانید.
صنعت خودروسازی سال‌هاست که وارد مرحله تازه‌ای شده و اگر از مسئولان ذی‌ربط پرسیده شود اوضاع بازار خودرو چگونه است پاسخ می‌دهند همه چیز تحت کنترل است و تحریم‌ها هیچ اثری روی این صنعت نداشته؛ اما آیا واقعا چنین است؟ به نظر نمی‌رسد حال کیفی محصولات تولید داخل چندان خوب باشد!
چرایی تولید ماشین های بی کیفیت ایرانی
یکی از مهم‌ترین مسائل حال حاضر برای شرکت‌هایی نظیر ایران خودرو و سایپا، کیفیت و کمیت است و آنچه حتی از تیراژ بالای خودرو مهم‌تر به نظر می‌رسد، کیفیت تولیدات است. از زمانی که کشورمان اسیر تحریم‌های آمریکا و دولت‌های اروپایی شده، از مقامات بالارده جمهوری اسلامی عباراتی نظیر «تحریم‌ها بی‌اثر هستند» یا «تحریم‌ها صنایع مختلف را قدرتمند می‌کنند» شنیده می‌شود.
بیان عبارات مثبت بالا به نوعی وظیفه تمام مسئولان و مقامات کشور است و اگر این جملات را نگویند کار خود را به درستی انجام نداده‌اند! اما آیا این موضوع حقیقت دارد؟ یکی از مهم‌ترین صنایعی که با تحریم‌های سنگین آمریکا ضربه خورد، صنعت خودرو بود. خروج شرکت‌های خارجی از کشور و نیمه ماندن همکاری‌های بین شرکت‌های خودروساز تأثیر منفی روی بازار خودرو گذاشته است.
کمبود قطعات و دانش فنی طراحی و ساخت محصولات با کیفیت همزمان با اعمال تحریم‌ها از کشور چالش‌های بسیاری برای صنعت خودرو به وجود آورد. سوال مهم این است که تحریم‌ها دقیقاً چه تأثیری روی صنعت خودرو گذاشته است؟
تأثیر تحریم‌ها روی صنعت خودرو
نخستین مشکل و چالش عمده برای صنعت خودروسازی ایران همزمان با اعمال تحریم‌ها، نداشتن نقدینگی و عدم انتقال پول و در پی آن کمبود قطعات و متریال بود. ضربه‌ای که ایران از تحریم‌ها خورد به قدری شدید و سنگین بود که بسیاری از چینی‌های قدرتمند بازار، ایران را ترک کردند.
دو خودروساز مهم ایرانی، ایران خودرو و سایپا طی سال‌های تحریم به هر قیمتی که شده سعی کردند مبحث تولید را ادامه دهند و مسئولان وزارت صمت و سایر نهادهای وابسته پیشرفت‌های آنها را به عنوان دستاورد تحریم مطرح کردند. در واقع عده‌ای معتقدند که تحریم‌ها نه تنها محدودیت ایجاد نکرده، بلکه باعث رشد و توسعه صنعت خودروسازی شده است.
علت ایرادهای فنی خودروهای تولید داخل چیست؟
در این قسمت قرار است مثالی بزنیم در خصوص کیفیت تولیدات برخی شرکت‌های خودروساز داخلی. در یکی از کارخانه‌های خودرویی روند کنترل کیفیت مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج به این صورت بوده که رویکرد جدید این خودروساز باعث شده کیفیت به طور کلی بهبود یابد، ولی یک مشکل مهم دیگر وجود دارد.
در سالن‌های ارزیابی و کنترل کیفیت یک درصد محصولات ورود پیدا می‌کنند و از این تعداد طبق آماری که به دستمان رسیده ۲.۷ ایراد در محصولات وجود دارد. این آمار در حالی است که متوسط تعداد ایراد در تمامی کارخانه‌های جهانی ۱.۵ است و ما تقریبا دو برابر ایراد در تولیدات داریم که آمار بالایی است.
علاوه بر این ایرادهای مختلف تقسیم به سه دسته ایراد در قطعات، ایراد در مهندسی و ایراد فرآیند مونتاژ می‌شود. در نمودار زیر می‌توان سهم قطعات در ایرادات این خودروساز را مشاهده کرد. به طور کلی مشکلات و ایرادهایی که در بخش مهندسی و تولید وجود دارد را می‌توان با روش‌هایی کاهش داد، اما ایراد در قطعات مشکل ریشه‌ای‌تری است که حکایت از بروز مشکل در زنجیره تأمین دارد.
تحریم‌ها چه تأثیری در کیفیت قطعات دارند؟
برای این که خودرو تولید شود نیاز به تولید و واردات قطعات داریم. مسئله مهم در تولید قطعات، تأمین متریال و مواد اولیه با کیفیت است و سپس واردات برخی قطعات خاص مطرح می‌شود که نیاز به داخلی‌سازی و امکان انتقال دانش و فناوری دارد. متاسفانه طی سالیان اخیر تحریم‌ها تأثیر منفی روی تأمین متریال گذاشته است و باعث شده نتوان قطعات مرغوب وارد کشور کرد.
مثلا فرض کنید فلان شرکت داخلی تا همین چند سال پیش برای تولید محصول خود از قطعه سازان اروپایی کمک می‌گرفته، ولی حالا همزمان با اعمال تحریم‌ها مجبور است با تأمین کنندگان چینی که قطعات بی‌کیفیت تولید می‌کنند همکاری کند. علاوه بر این‌ها واردات هم با مشکلات جدی مواجه شده و بازار جهانی خودروسازان ایرانی را به رسمیت نمی‌شناسند و عملا تنها دوست فرضی ما، چین است.
زنجیره تأمین قطعات و یک مسئله مهم
یکی از عجیب‌ترین اتفاقاتی که در حال حاضر در حال رخ دادن است، تولید خودرو با قطعاتی است که عموما آن قطعات را زیرمجموعه‌های همان خودروساز می‌سازند. برای مثال شرکت ایران خودرو و سایپا از قطعاتی استفاده می‌کنند که زیرمجموعه‌های خودشان تولید کرده‌اند. چنین اقدامی می‌تواند منجر به بی‌کیفیتی خودروها شود. به گفته یکی از کارشناسان:
ما سعی می‌کنیم تأمین کننده‌ای که قطعه‌اش دچار مشکل است را وادار به بهبود کیفیت کنیم یا قطعه ساز دیگری را در آن بخش برای ایجاد رقابت و بهبود کیفیت اضافه کنیم.
به هر حال طبیعی است که کیفیت تولیدات پایین باشد، چرا که خودروساز خودش اقدام به تولید قطعات می‌کند. مسئله مهم دیگر این که چرا سازمان بازرسی کیفیت و استاندارد ایران باید به خودروسازی که محصولاتش در هر ۵۰ کیلومتر ۲.۷ ایراد دارد مجوز دهد؟ سوال اینجاست که آیا تحریم‌ها هیچ آسیبی به محصولات داخلی نزده است؟
مبحث داخلی سازی در صنعت قطعه سازی و خودروسازی امری مفید و سودمند است، اما به شرطی که کیفیت آن قطعات به اندازه کیفیت نمونه‌های مشابه خارجی باشد و خروجی کار خوب باشد. با مشاهده ماشین های بی کیفیت ایرانی، به نظر می‌رسد عباراتی نظیر «تحریم‌ها بی‌اثر است» و نظیر این‌ها از سوی مسئولان شعاری بیش نیست.
