تحقیق درباره قالب شعری ترجیع بند: یکی از قالب‌های شعری کهن، قالب شعری ترجیع بند است که در این نوشتار از بخش تحقیق ماگرتا می‌خواهیم مطالبی درباره آن بیان کنیم با ما همراه شوید.
مطلب پیشنهادی: تحقیق در مورد قالب شعری قصیده
قالب شعر ترجیع بند چیست؟
ترجیع بند یکی از قالب‌های شعری است این نوع شعر از چند بند یا چند قسمت تشکیل شده که هر بند وزن و قافیه مخصوص به خود را دارد و برای اتصال این بندها به هم از یک بیت تکراری که دارای قافیه جداگانه است استفاده می‌شود. در حقیقت هر بنر ترجیع بند خود یک غزل است برای درک بهتر این قالب شعری به شکل زیر توجه کنید:
ــــــــــــــ 🌑 ــــــــــــــ 🌑
ـــــــــــــــــ ــــــــــــــ 🌑
ـــــــــــــــــ ــــــــــــــ 🌑
ــــــــــــــــ ــــــــــــــــ🌱
ــــــــــــــــ ــــــــــــــــ🌱
ــــــــــــــ 🌙 ــــــــــــــ 🌙
ـــــــــــــــــ ـــــــــــــــ 🌙
ــــــــــــــــ ــــــــــــــــ 🌙
موضوع شعر ترجیع بند بیشتر عارفانه، عاشقانه، وصف زیبایی‌های طبیعی می‌باشد در واقع شاعر با بیان لطیف مصراع‌های آخر غزل را به گونه‌ای می‌سراید که خواننده بتواند بیت‌های تکراری را بخواند. از معروف‌ترین ترجیع بند سرایان می‌توان به سعدی، هاتف اصفهانی، فرخی سیستانی، وحش بافقی اشاره کرد.
مضامین قالب شعری ترجیع بند
- ترجیعات سبک عراقی: دیدگاه‌های عاشقانه و عارفانه است و از ماندگارترین و معروف‌ترین ترجیع بند سعدی و ترجیع بند عراقی را می‌توان مثال زد.
- ترجیعات سبک هندی: ترجیع بندهای عارفانه و طولانی هستند و از شاخص‌ترین این نوع ترجیع بند در اشعار بیدل دهلوی وجود دارد.
- ترجیعات سبک خراسانی: مدح و ستایش و وصف طبیعت
نمونه شعر ترجیع بند
قسمتی از ترجیع بند سعدی:
ای سرو بلند قامت دوست / وه وه که شمایلت چه نیکوست
در پای لطافت تو میراد / هر سرو سهی که بر لب جوست
بسیار ملامتم بکردند / کاندر پی او مرو که بدخوست
ای سخت‌دلان سست‌پیمان / این شرط وفا بود که بی‌دوست
بنشینم و صبر پیش گیرم / دنباله کار خویش گیرم
در عهد تو ای نگار دلبند / بس عهد که بشکنند و سوگند
دیگر نرود به هیچ مطلوب / خاطر که گرفت با تو پیوند
افتادم و مصلحت چنین بود / بی بند نگیرد آدمی پند
مستوجب این و بیش از اینم / باشد که چو مردم خردمند
بنشینم و صبر پیش گیرم / دنباله کار خویش گیرم
امروز جفا نمی‌کند کس / در شهر مگر تو می‌کنی بس
در دام تو عاشقان گرفتار / در بند تو دوستان محبس
جان در قدمت کنم ولیکن / ترسم ننهی تو پای بر خس
ای صاحب حسن در وفا کوش/ کاین حسن وفا نکرد با کس
آخر به زکات تندرستی / فریاد دل شکستگان رس
من‌بعد مکن چنان کز این پیش / ورنه به خدا که من از این پس
بنشینم و صبر پیش گیرم / دنباله کار خویش گیرم
قسمتی از ترجیع بند هاتف اصفهانی:
ای فدای تو هم دل و هم جان / وی نثار رهت هم این و هم آن
دل فدای تو، چون تویی دلبر / جان نثار تو، چون تویی جانان
دل رهاندن زدست تو مشکل / جان فشاندن به پای تو آسان
راه وصل تو، راه پرآسیب/ درد عشق تو، درد بی‌درمان
ساقی آتش‌پرست آتش دست / ریخت در ساغر آتش سوزان
چون کشیدم نه عقل ماند و نه هوش / سوخت هم کفر از آن و هم ایمان
مست افتادم و در آن مستی / به زبانی که شرح آن نتوان
این سخن می‌شنیدم از اعضا / همه حتی الورید و الشریان
که یکی هست و هیچ نیست جز او / وحده لا اله الا هو
همچنین بخوانید:
تحقیق در مورد قالب شعری رباعی
و
تحقیق درباره عنصری بلخی
☑️ به پایان تحقیق درباره قالب شعری ترجیع بند رسیدیم، اگر دیدگاهی در این رابطه داشتید حتما آن را از بخش نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
