بازیابی صفحات گمشده نجوم باستان از بازخوانی پالیمسست‌های کهن!

دانشمندان با استفاده از فناوری پیشرفته تصویربرداری چند طیفی توانستند صفحات گمشده نجوم باستان را از نو بازیابی کنند.

این متون با استفاده از روش‌های تصویربرداری چندطیفی کشف شده که برای بازیابی آن از نسخ خطی قرون وسطایی که ناخوانا بودند استفاده شد. مطالعه این متون کهن که در ژورنال تاریخ نجوم منتشر شده، نور جدیدی را بر ساحت نجوم باستانی افکنده است.

بیشتر بخوانید: محققان پرده از راز سیگنال فرازمینی WOW برداشتند! [+ عکس]

اهمیت بازیابی صفحات گمشده نجوم باستان

تکه‌کاغذ‌هایی‌که از کاتالوگ ستارگان که توسط ستاره‌شناس یونانی ابرخس در قرن دوم پیش از میلاد مسیح نوشته شده است، اخیراً توسط پژوهشگران مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)، دانشگاه سوربن و خانه تندیل (مرتبط با دانشگاه کمبریج) کشف شده است.

کاتالوگ ستارگان ابرخس (هیپارخوس) که بیش از 2000 سال پیش نوشته شده، و نخستین‌ تلاش‌های شناخته شده بشر برای تعیین موقعیت دقیق ستارگان ثابت بوده است، از این رو کشف شگفت‌انگیزی است.

حتّی برای دکارتی‌ترین افراد هم، جادونامه‌های کهن اغلب حاوی دانش و رمزی برای جست و جو هستند، مانند همین رساله نجومی گمشده کاتالوگ ستارگان هیپارخوس که نوشتهٔ ستاره شناسی یونانی است و تخمین زده می‌شود که بین سال‌های 170 تا 120 پیش از میلاد مسیح نگاشته شده، و نخستین تلاش مستند بشری برای مکان‌یابی ستارگان ثابت از طریق مرتبط کردن آنها با مختصات عددی بوده  و از این رو دارای اهمیت بسیاری است.

این متن پیش‌تر تنها از طریق آثار کلودیوس بطلمیوس، منجم دیگری از یونان باستان شناخته شده بود که فهرست خود را حدود 400 سال پس از هیپارخوس گردآوری کرده بود. توصیف چهار صورت فلکی از کاتالوگ ستارگان هیپارخوس اخیراً توسط محققان مرکز تحقیقات اندیشه باستانی لئون رابین و دانشگاه سوربن و همکار بریتانیایی آنها از خانه تیندیل در کمبریج رمزگشایی شده است.

این کشف از کتاب کدکس کلیماسی رسکریپتوس (Codex Climaci Rescriptus) صورت گرفته که نسخه خطی با ارزشی است که قدمت آن به قرن پنجم تا نهم مسیحی باز می‌گردد و بیش از 9 متن گوناگون را به سه زبان آرامی فلسطینیان مسیحی، یونانی و سُریانی حفظ کرده است.

صفحات گمشده نجوم باستان سرآغاز تاریخ علم

در گذشته، این کدکس (رمزنامه) حاوی یک شعر نجومی به زبان یونانی باستان بود که در میان بخش‌ تفسیری بر شعر، قطعاتی از فهرست‌نامه ابرخس یا هیپارخوسِ یونانی نیز وجود داشت. این متن پالمپسست، که در قرن‌های میانه از میان رفته بود، از طریق تصویربرداری چندطیفی توسط گروه‌هایی از کتابخانه الکترونیکی، پروژه لازاروس و موسسه فناوری روچستر آشکار شد.

محض اطلاع‌مان در مطالعات متنی، پَلیمْپ‌سه‌ست (‎/ˈpælɪmpsɛst/‎) صفحه‌ای از نسخه‌ای خطی که شبیه به طومار یا کتابی است که متن آن خراشیده یا شسته شده و مجدداً مورد استفاده قرار گرفته است. پوست مناسب برای چنین نگارشی، پوست بره یا گوساله و یا بز است که بسیار هم گران‌قیمت بوده و در دسترس همگان قرار نمی‌گرفته، بنابراین به علت‌هایِ اقتصادی، یک صفحه را معمولاً با خراشیدن نوشته‌های پیشین بارها مورد استفاده قرار می‌دادند.

تکه‌ صفحات کاتالوگ ستارگان، قدیمی‌ترین نمونه‌هایی هستند که تا به امروز شناخته شده‌اند و پیشرفت‌های عمده‌ای را در بازسازی این کاتالوگ به ارمغان آورده‌اند. نخست آن‌که، این متون این ایده رایج را رد می کنند که کاتالوگ ستارگان کلودیوس بطلمیوس صرفاً یک «کپی» از هیپارخوس است زیرا مشاهدات و مخنصات چهار صورت فلکی در آن متفاوت است. علاوه بر این، داده‌های هیپارخوس با نزدیک‌ترین درجه تأیید می‌شوند، که فهرست او را بسیار دقیق‌تر از فهرست بطلمیوس می‌کند، حتی اگر چندین قرن پیش از آن نوشته شده باشد.

برای گروه پژوهشی، این کشف بزرگ، نور جدیدی است بر تاریخ نجوم در دوران باستان و سرآغاز تاریخ علمی. مهم‌تر از همه، فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند تصویربرداری چندطیفی نشان می‌دهد که کاربستِ این فناوری بر پالمپسست‌های ناخوانا می‌تواند متون گم‌شده متعدد دیگری را در زمینهٔ فلسفه، پزشکی یا باغبانی از فراموشیِ لایزال نجات دهد.

بیشتر بخوانید:

• پژوهشی دیگر تایید کرد: مریخ میزبان حیات بوده است!
• ببینید: اولین تصویر از سیاه چاله مرکز کهکشان راه شیری را تلسکوپ «افق رویداد» شکار کرد
• کشف قدیمی‌ترین کهکشان توسط جیمز وب [+ تصاویر]

دیدگاه شما دربارهٔ صفحات گمشده نجوم باستان چیست؟ نظرات‌تان را در بخش کامنت‌ها با تکراتو در میان بگذارید.

منبع:ScitechDaily