سوالات متن درس سوم فلسفه دوازدهم انسانی

نمونه سوالات متن درس ۳ سوم «جهان علّی و معلولی» کتاب فلسفه ۲ پایه دوازدهم رشته علوم انسانی متوسطه دوم را می توانید در ادامه این مطلب از بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، مشاهده نمایید.

همچنین بخوانید: سوالات متن درس دوم فلسفه دوازدهم انسانی

نمونه سوال های متن امتحانی درس 3 سوم فلسفه دوازدهم

۱) علت و معلول را تعریف کنید.

پاسخ: علّت چیزی است که به چیزی دیگر وجود می‌دهد و آن چیز را به‌وجود می‌آورد؛ یعنی تا علت نباشد، آن چیز هم پدید نمی‌آید.

۲) رابطه‌ی علیت را تعریف کنید و تفاوت آن را با سایر رابطه ها بنویسید.

پاسخ: رابطه علیت رابطه ایی وجودی است که در آن یک طرف یعنی علت به طرف دیگر یعنی معلول وجود می دهد. مانند رابطه دوستی نیست که در آن ابتدا وجود دو فرد فرض می شود و سپس رابطه‌ی دوستی برقرار می گردد.

۳) دیدگاه دکارت را درباره‌ی رابطه علیت بنویسید.

پاسخ: الف) اصل علیت بدون دخالت تجربه به دست می آید.
ب) یکی از مفاهیم اولیه است که به طور فطری و مادر زادی قابل درک است.
ج) درک رابطه علیت نیاز به تجربه و آموزش ندارد.

۴) تجربه گرایان یا امپریست ها چه دیدگاهی در رابطه با اصل علیت دارند؟ با مثال بیان کنید.

پاسخ: چون آنها هر چیزی را بر اساس حس و تجربه تحلیل می‌کنند، معتقدند که انسان از طریق حس، توالی یا هم‌زمانی پدیده‌ها را مشاهده می‌کند و رابطه ضروری میان علت و معلول را درمی‌یابد و از این طریق، رابطه علیّت را درک می‌کند و بنا می‌نهد. آنان می‌گویند که مثلاً چون زمین همواره با آمدن خورشید، روشن می‌شود و با ناپدید شدن آن، تاریک می‌گردد، انسان متوجه رابطه‌ای میان این دو پدیده شده و دانسته که تا خورشید نیاید، زمین هم روشن نمی‌شود، یعنی یک رابطه ضروری میان طلوع خورشید و روشن شدن زمین یافته و اسم این رابطه را «علیت» گذاشته است.

۵) نظر دیوید هیوم را درباره‌ی چگونگی درک رابطه علیت با ذکر مثال شرح دهید.

پاسخ: او که خود تجربه گراست درک رابطه علیت از طریق تجربه را رد می کند و می گوید علیت مفهومی فراتر از حس است. بر اثر تکرار پدیده ها در ذهن ما یک تداعی بوجود می آید که چیزی جز یک امر روانی نیست و ما عادت کرده ایم چیزی را علت چیز دیگر بنامیم. (برای مثال بر اثر تکرار مشاهده خورشید و روشن شدن زمین در ذهن ما چنین تداعی می شود که خورشید علت روشن شدن زمین است و این تداعی چیزی جز یک امر روانی ناشی از توالی و پشت سر هم آمدن پدیده ها نیست.)

۶) نظر فلاسفه مسلمان را در مورد نحوه درک اصل علیت بنویسید.

پاسخ: اصل علیت یک قاعده عقلی است و از راه تجربه به دست نمی آید زیرا هر داده‌ی تجربی مبتنی بر قاعده علیت است آنان می گویند همین که ذهن انسان متوجه اصل امتناع اجتماع نقیضین شد در می یابد که پدیده ها خود به خود به وجود نمی آیند زیرا اینکه چیزی خودش به خودش وجود بدهد به معنای آن است که چیزی که نیست باشد و این محال است.

۷) به نظر فیلسوفان چرا یک پدیده نیم تواند خود به خود و بدون علت بوجود آید؟

پاسخ: زیرا اینکه چیزی خودش به خودش وجود بدهد به معنای آن است که چیزی نیست قبلا بوده باشد تا بتواند اکنون خودش را به وجود بیاورد و این همان اجتماع نقیضین است که محال است.

۸) اصل امتناع اجتماع نقیضین یعنی چه؟

پاسخ: یعنی محال و غیر ممکن است دو چیزی که ذاتا با هم متناقض و ضد هستند با هم جمع شوند. مانند تاریکی و نور.

۹) با توجه به نظر ابن سینا چرا درک رابطه علیت از طریق تجربه امکان پذیر نیست؟

پاسخ: زیرا ما از طریق حس و تجربه فقط به دنبال هم آمدن یا همراه هم آمدن برخی پدیده ها را در می یابیم اما به دنبال هم آمدن دو حادثه به معنای علیت نیست لذا طبیعی است که کسی که صرفا تجربه گراست مانند هیوم نمی تواند تبیین قانع کننده ای از علیت ارائه کند.

۱۰) اصل سنخیت علت و معلول را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: انسان علاوه بر اینکه درک می کند هر حادثه علتی دارد، درک می کند که هر معلولی از هر علتی پدید نمی آید بلکه هر معلولی از علت خاصی صادر می شود و هر علتی نیز معلول خاص خود را دارد. برای مثال غذا سیراب می کند و یا برای باسواد شدن باید درس خواند.

۱۱) اصل سنخیت چه نقش و کاربردی در تحقیقات دانشمندان دارد؟

پاسخ: دانشمندان با تکیه بر اصل سنخیت تحقیقات علمی خود را پیگیری می کنند، آنان وقتی با پدیده ای مواجه می شوند و می خواهند علت آن را بیابند به سراغ عواملی می روند که تناسب بیشتری با آن پدیده را در میان آن عوامل جستجو می کنند تا اینکه به علت ویژه آن دست یابند.

۱۲) سه مورد از نتایج اصل علیت را ذکر کنید.

پاسخ: وجود ارتباط و پیوستگی میان پدیده ها ب) امکان پیش بینی رخدادها ج) امکان پیشگیری از برخی حوادث

۱۳) چند مورد از نتایج اصل سنخیت را بنویسید.

پاسخ: الف) انسان از هر چیزی انتظار آثار متناسب با خودش را دارد بنابراین می کوشد ویژگی های هر شی را بشناسد و به تفاوت های آن را با اشیاء دیگر پی ببرد. تا بهتر بتواند آثار ویژه آن را شناسایی کند.
ب) می توان برای نظم دقیق جهان پشتوانه عقلی قائل شد.
ج) امکان پژوهش و تحقیق
د) تنظیم امور زندگی
هـ) به وجود آمودن شاخه های مختلف دانش

۱۴) اصل وجوب علی و معلولی را تعریف کنید.

پاسخ: اگر علت یک چیزی به وجود آید وجود آن چیز نیز واجب می شود و ضرورت می یابد و آن چیز موجود می شود یعنی اگر علت موجود باشد ضرورتا و وجوبا باعث پیدایش معلول می شود.

۱۵) دیدگاه های زیر نظر کدام یک از فلاسفه درباره‌ی اصل علیت است؟ (تمرین کتاب)
۱- علّیّت حاصل توالی پدیده‌هاست. 
۲- درک انسان از علیت، درکی فطری است. 
۳- چون انسان از جهت ذاتی ممکن است، نیاز به علت دارد. 
۴- اصل علّیّت یک اصل تجربی است. 
۵- اصل علّیّت یک اصل کاملاً عقلی است. 

پاسخ: ۱- تجربه گرایان و هیوم
۲- دکارت
۳- ابن سینا
۴- تجربه گرایان
۵- فلاسفه‌ی مسلمان

۱۶) اشعار زیر کدام اصل را تایید می کنند؟
الف) از مکافات عمل غافل مشو / گندم از گندم بروید جو ز جو
ب) چو بد کردی مشو غافل ز آفات / که واجب شد طبیعت را مکافات

پاسخ: الف) سنخیت علت و معلول
ب) وجوب علی و معلولی

نکته مهم: دانش آموزان عزیز، تنها به خواندن این سوالات اکتفا نکنید و حتما متن درس را هم به دقت مطالعه کنید.

همچنین بخوانید: سوالات متن درس اول فلسفه دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دوازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب فلسفه دوازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله نمونه سوالات متن درس ۳ سوم کتاب فلسفه پایه دوازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش دیدگاه بیان کنید. 💖