جواب به سوالات و فعالیت درس ششم مطالعات اجتماعی پنجم ( پاسخ ها به صورت گام به گام )
پاسخگویی به سوالات درس ششم کتاب مطالعات اجتماعی پنجم منابع آب ایران صفحات ۲۷، ۲۸، ۲۹، ۳۰، ۳۱ با دانشچی همراه باشید.
جواب سوالات مطالعات اجتماعی پنجم درس ششم منابع آب ایران ( پاسخ گام به گام )
فعّالیت‌های درس ششم
۱- فرض کنید یک روز از صبح تا شب در محلّ زندگی‌تان، آب نباشد. چه مشکلاتی برای شما و اعضای خانواده‌تان پیش می‌آید؟ به طور گروهی همفکری کنید و فهرست مشکلات را در کلاس بخوانید.
📗 پاسخ: وقتی آب نباشد، پاکیزگی نیست. به خصوص که هنوز فراگیری ویروس کرونا و آنفولانزا پایان نیافته، پس باید دائماً دستانمان را بشوییم. اگر آب نباشد امکان نظافت و رعایت بهداشت به صورت کامل وجود ندارد.
اگر آب نباشد غذایی نمی‌توان پخت، پس تشنگی و گرسنگی نیز به مشکلات اضافه می‌شود.
اگر در فصل تابستان باشیم گرمازدگی نیز مشکلی بزرگ می‌شود.
سرمایش و گرمایش خانه‌ها نیز به آب وابسته است، پس قطعی آب در این موضوع نیز قابل مشاهده است.
۲- در کتاب مطالعات اجتماعی سال چهارم خواندید که در گذشته‌های دور، مهم‌ترین تمدّن‌ها در کنار رودها به وجود آمده‌اند. چرا؟
📗 پاسخ: انسان‌ها برای زندگی به غذا و کسب درآمد احتیاج دارند. در گذشته مردم با کشاورزی و دام‌پروری هم کسب درآمد می‌کردند و هم نیازهای غذایی خود را برطرف می‌کردند، هردوی این مشاغل به آب نیاز دارد. به همین دلیل مهم‌ترین تمدن‌ها در کنار رودها به وجود آمدند.
۳- به تصویر زیر توجّه کنید و مراحل تشکیل رود را توضیح دهید.
📗 پاسخ: باران و برف روی کوه‌ها می‌بارد. از قله‌ی کوه‌ها به سمت دامنه، جویبارهایی تشکیل می‌شود. در کوهپایه‌ها جویبارها به هم متصل می‌شوند و رودخانه‌ها را تشکیل می‌دهند.
۴- چرا نواحی کوهستانی برای ما اهمّیت دارند؟
📗 پاسخ: نواحی کوهستانی به دلیل دما و شرایط خوبی که دارند، بارش در آنها بیشتر رخ می‌دهد، پس بخشی از آب مورد نیاز ما به دلیل وجود نواحی کوهستانی تأمین می‌شود. از طرفی به دلیل وجود خاک حاصل‌خیز در نواحی کوهپایه‌ای این مناطق برای کشاورزی و زندگی مناسب هستند.
۵- کاربرگه‌ی شماره‌ی ۴ را در کلاس انجام دهید.
کاربرگه‌ی شماره‌ی ۴: تشکیل یک رود
الف – جای هریک از موارد زیر را بر روی تصویر با شماره مشخّص کنید.
۱- سرچشمه‌ی رود ۲- جویبار ۳- رود ۴- دهانه‌ی رود
۵- دریا ۶- زمین‌های زراعی ۷- دریاچه ۸- روستا
ب – به نظر شما مردم روستا برای استفاده‌ی بهتر از آب چه کارهایی می‌توانند انجام دهند؟ به آنها پیشنهاد بدهید.
📗 پاسخ:
راه ورود فاضلاب و سموم به داخل رودخانه‌ها را مسدود کنند.
از آب‌های زیرزمینی استفاده‌ی بی‌رویه نکنند.
از روش‌های نوین آبیاری، برای زمین‌های خود استفاده کنند تا میزان مصرف آب به حداقل برسد.
محصول مورد کشت خود را مطابق شرایط آب و هوایی منطقه انتخاب کنند.
نقشه‌خوانی
با توجّه به نقشه‌ی پراکندگی رودهای ایران به پرسش‌ها پاسخ دهید. (پاسخ‌ها به رنگ سبز)
۱- کدام رود به خلیج فارس می‌ریزد؟ اروند رود
۲- کدام رودها به دریاچه‌ی ارومیه می‌ریزند؟ تلخه رود، زرینه رود، سیمینه رود
۳- آبی که مردم شهر تهران مصرف می‌کنند، از کدام رودها تأمین می‌شود؟ رود جاجرود و رود کرج
۴- سه رود را که به دریای خزر می‌ریزند، نام ببرید. سفید رود، رود اترک، گرگان رود
۵- رودهای کارون و زاینده‌رود از کدام شهرها عبور می‌کنند؟ اهواز و اصفهان
۶- سفیدرود از به هم پیوستن کدام رودها به‌وجود آمده است؟ قزل اوزن و شاهرود
۷- روستانشینان از آب رودها برای چه کارهایی استفاده می‌کنند؟
📗 پاسخ: روستانشینان از آب رودها برای کشاورزی، دام‌پروری، تهیه‌ی غذا، نظافت و آشامیدن استفاده می‌کنند.
۸- شهرنشینان از آب رودها برای چه کارهایی استفاده می‌کنند؟
📗 پاسخ: آب رودها برای شهرنشینان به تصفیه‌خانه می‌رود و پس از تصفیه وارد لوله‌کشی شهر می‌شود. شهرنشینان از این آب برای نظافت، آشامیدن و پخت و پز استفاده می‌کنند. از آبی که پشت سدها جمع می‌شود نیز برای تولید برق استفاده می‌شود. همچنین حاشیه‌ی رودخانه‌ها محل مناسبی برای تفرج شهرنشیان است.
۹- پرس‌وجو کنید که آیا در نزدیکی شهر یا روستای محلّ زندگی شما رودی وجود دارد؛ نام آن چیست و از آن چه استفاده‌هایی می‌شود؟
📗 پاسخ: در نزدیکی شهر تهران جاجرود قرار دارد که از آن برای آبیاری زمین‌های کشاورزی اطراف، تهیه آب شرب برای تهران و محلی برای تفریح و تفرج استفاده می‌شود.
۱۰- فعّالیت‌های شماره‌ی ۱ و ٢ «به کار ببندیم» صفحه‌ی ۵۴ را انجام دهید.
پاسخ این مورد به عهده‌ی دانش‌آموز است.
۱۱- چرا آب بعضی از رودهای کشور ما برای کشاورزی مناسب نیست؟
📗 پاسخ: برخی از رودخانه‌ها فصلی هستند و در تمام فصول سال، آب ندارند. از طرفی آب برخی از رودها با عبور از شوره‌زار، شور شده و دیگر مناسب کشاورزی نیست. گاهی اوقات نیز انسان‌ها با آلوده کردن آب رودخانه‌ها، آن را برای کشاورزی نامناسب می‌کنند. آب رودخانه‌ها با ریختن فاضلاب خانگی و صنعتی به آنها و رها کردن زباله در رودها آلوده می‌شود.
۱۲- درباره ی سرگذشت یک رود انشا بنویسید و در آن از زبان رود، مسئله‌ی آلودگی آب و راه های جلوگیری از آن را شرح دهید.
📗 پاسخ: من جویباری بودم که در گذشته از کوه‌ها شادی‌کنان لیز می‌خوردم و پایین می‌آمدم تا خود را به دوستانم در رود برسانم. ما به یکدیگر می‌پیوستیم و رود را تشکیل می‌دادیم، بعد همگی باهم به سمت دریا می‌رفتیم.
کشاورزان زیادی را می‌شناختم که در مسیر از ما برای آبیاری زمین‌هایشان استفاده می‌کردند. آنها همیشه از صدای جوش و خروش ما لذّت می‌بردند. اما مدتی است که دیگر آن هیجان را ندارم. حتی کشاورزان هم فقط با حسرت به ما نگاه می‌کنند و مسیر ما را در جهت زمین‌هایشان تغییر نمی‌دهند.
از دریا شنیدم که می‌گفت یک کارخانه‌ی بزرگ نزدیک ما ساختند. این کارخانه، فاضلاب خود را درون رود رها می‌کند. به همین دلیل کشاورزان دیگر نمی‌توانند از ما استفاده کنند و ما نیز مثل سابق شاد نیستیم.
من از همه انسان‌ها خواهش می‌کنم به خاطر سلامتی خودشان و محصولاتشان هم که شده، آب را به هر دلیلی آلوده نکنند و اجازه دهند دوباره مثل سابق همه در کنار هم خوشحال باشیم.
