استرس یک بخش طبیعی از زندگی است. همه ما در موقعیت های مختلف با مقادیر مختلفی از استرس مواجه می شویم. برخی از افراد در خانواده خود استرس زیادی را تحمل می کنند و برخی دیگر دچار استرس و نگرانی های فردی می شوند. مدیریت استرس در خانواده یک مسئله بسیار مهم است. زیرا استرس داشتن عزیزان می تواند بر روی بقیه افراد نیز تاثیر بگذارد. فرزندان و والدین در محیط یک خانواده می توانند رفتارهای تاثیر گذاری داشته باشند. استرس یکی از اعضای خانواده می تواند آن خانواده را به یک خانواده پر استرس تبدیل کند. شما باید عوامل استرس زا در خانواده را شناسایی و راهکارهایی برای کاهش استرس در خانواده یاد بگیرید.
استرس در خانواده اگر مدیریت نشود می تواند به استرس مزمن تبدیل شود. تحقیقات نشان داده است که استرس مزمن سیستم ایمنی شما را سرکوب می کند. همچنین می تواند فشار خون و سطح قند خون را افزایش دهد. این مشکل برای بزرگسالان و افراد سالخورده می تواند به شدت مضر باشد. به دلیل اهمیت کنترل و مدیریت استرس در خانواده ها، مشاوران مرکز مشاوره خانواده آویژه به بررسی و تحقیق در زمینه مهم ترین عوامل استرس زا در خانه و راه های مدیریت استرس در خانه پرداخته اند. اگر خانواده شما نیز جز خانواده های پر استرس است و نمی دانید که چگونه استرس را از خانواده خود دور کنید، پس با ما همراه باشید. خواندن این مقاله جامع و تخصصی می تواند به شما کمک بسیار زیادی کند.
خانواده پر استرس به چه معناست؟
استرس خانوادگی همان نگرانی ها و دلپواسی های بیش از اندازه اعضای خانواده است. خانواده های پر استرس خانواده هایی هستند که عوامل استرس زا در زندگی اعضای این خانواده بیش از اندازه و خارج از توان آنها باشد. بسیاری از رویدادهای استرس زا می تواند احتمال ایجاد خانواده های پر استرس را افزایش دهد.
اعضای خانواده درک مشترکی از نحوه عملکرد خانواده دارند و هر کدام نقش خود را ایفا می کنند. هر خانواده ای متناسب با شرایط و خلقیات اعضای آن، روال خاصی را برای زندگی خود دارد. اما اگر اتفاقی بیفتد و به سیستم خانواده فشار بیاورد چه؟ عوامل استرس زا که برای یک عضو از خانواده اتفاق می افتد می تواند تاثیرات کلی برای خانواده به همراه داشته باشد. مثلا اگر والدین استرس زیادی را در محیط کار خود تحمل کرده باشند و یا نگرانی خاصی داشته باشند، خواه نا خواه، برروی تمام اعضای خانواده تاثیر می گذارد. گاهی نیز ممکن است یک استرس محیطی رخ دهد و همه اعضای خانواده را درگیر کند. مثلا بلایای طبیعی مانند سیل یا زلزله، از دست دادن مسکن یا فوت یکی از عزیزان و …
نکته مهم این است که اجازه ندهیم استرس در وجود ما باقی بماند. یک نفر استرس را تجربه می کند و این باعث تغییر رفتار او می شود. اگر این استرس و اضطراب برای فرد حل نشده باقی بماند می تواند باعث علائمی مانند روان پریشی و یا به خطر افتادن سلامت جسمانی فرد را با خود به دنبال داشته باشد. این شرایط در نهایت اعضای دیگر خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. به طوریکه آنها نیز احساس ناراحتی و استرس می کنند.
استرس مثبت در مقابل استرس منفی
می توان گفت که همه استرس و نگرانی ها بد نیستند. گاهی استرس می تواند باعث پیشرفت یک خانواده شود، به شرط آنکه به درستی مدیریت شود. استرس می تواند برای خانواده ها مثبت یا منفی باشد، که بسته به عامل استرس زا و نحوه مقابله افراد با استرس دارد.
استرس مثبت اغلب استرس هایی با مدت زمان کوتاه و انگیزه دهنده هستند. مثلا اگر یکی از اعضای خانواده در یک مسابقه ورزشی شرکت کرده باشد، ممکن است استرس و اضطراب در رابطه با نتایج بازی داشته باشد. این استرس می تواند به او و خانواده کمک کند تا تلاش و کوشش خود را برای بردن بیشتر کنند. بعد از مسابقه این استرس از بین می رود و کوتاه مدت است.
استرس منفی
استرس منفی همان پریشانی های بی حد و اندازه هستند که می توانند باعث اضطراب، افسردگی، سردرگمی و از بین بردن آرامش خانواده شود. استرس های منفی گاهی می توانند غیر قابل کنترل و طولانی مدت باشند. بیشتر این استرس ها دلایل منطقی ندارند و بر روی سلامت جسمانی و روانی همه اعضای خانواده تاثیرات به شدت منفی خواهند گذاشت. مثلا نگرانی و استرس بی مورد در رابطه با اینکه آیا کودک در مدرسه دچار مشکل نشده است؟ نگرانی های الکی در رابطه با نحوه تربیت کودکان و یا سلامت فرزندان می تواند نمونه از این استرس ها باشد.
رایج ترین نمونه های استرس در خانواده ها
هر خانواده ای با توجه به موقعیت، خصوصیات و ویژگی های اعضای خانواده می تواند استرس های مختلفی را تجربه کرده باشد. مهم ترین و رایج ترین موقعیت هایی که می توانند باعث استرس شوند عبارتند از:
استرس با خانواده ها چه می کند؟
آثار خانوادگی استرس می تواند مشکلات جدی را برای خانواده ها به وجود بیاورد. خانواده هایی که برای مدت طولانی تحت استرس زیاد و بیش از حد هستند، می توانند الگوهای رفتاری ناکارآمدی را تجربه کنند. مسلما استرس می تواند عوارض زیادی را برای هر خانواده ای با خود به همراه داشته باشد. هر خانواده ای نسبت به استرس واکنش های متفاوتی را از خود نشان می دهد. برخی از رایج ترین اثرات استرس در خانواده ها عبارتند از:
بحث های شدید و مشاجره
یکی از اولین اثرات استرس این است که استرس می تواند باعث افزایش بحث های بی مورد، مشاجره و دعواهای اعضای خانواده شود. این مشکل به این دلیل است که استرس می تواند احساسات را بیش از اندازه و ارتباطات را به شدت ضعیف کند و باعث اختلاف و درگیری شود.
مشکلات سلامتی
خستگی، احساس فرسودگی در برنامه ها و متناقض بودن عملکردها که به دلیل استرس خانوادگی شدید است، می تواند باعث ایجاد بیماری های جسمی و روانی شود. مشکلات جسمانی مانند سر درد و معده درد می تواند ناشی از استرس زیاد در محیط خانواده باشد. همچنین استرس می تواند اعضای یک خانواده را به افرادی افسرده و منفی نگر تبدیل کند.
مصرف مواد یا الکل
افزایش وابستگی به الکل و مواد مخدر ممکن است به دلیل استرسی باشد که در خانواده حاکم است. استرس افراد را به سمت مصرف مواد و الکل سوق می دهد. افراد خانواده برای رهایی از استرس ها و اضطراب های غیر قابل کنترل، به سمت مواد مخدر می روند.
اختلافات خانوادگی
استرس های منفی می تواند باعث ایجاد تشنج در محیط خانواده شود. خصومت های طولانی مدت یا نبود روابط عاطفی سالم در میان اعضای خانواده می تواند به دلیل خانواده پر استرس باشد. همانطور که مشکلات خانوادگی در ایجاد استرس نقش دارند، استرس های منفی و زیاد نیز می تواند باعث ایجاد مشکلات خانوادگی شود.
ایجاد مشکلات در بیرون از خانه
استرس در خانواده می تواند چالش های جدیدی در بیرون از خانه مثلا در مدرسه یا محل کار برای اعضای خانواده به همراه داشته باشد. هنگامی که افراد در محیط خانواده خود با استرس، نگرانی ها و اضطراب دست و پنجه نرم کنند، مشکلات زیادی را در بیرون از خانه می توانند داشته باشند.
علت به وجود آمدن استرس در خانواده چیست؟
مسلما علت های مختلفی را می توان برای ایجاد استرس در خانواده بر شمرد. مثلا تاثیر مشکلات خانوادگی بر افزایش استرس در خانواده بر کسی پوشیده نیست. افرادی که می خواهند با استرس های خانواده خود مبارزه کنند باید در ابتدا علت به وجود آمدن استرس در خانواده را بدانند و سپس به دنبال راهکارهایی برای رفع آن استرس ها باشند. برخی از شایع ترین علل استرس خانوادگی عبارتند از:
استرس های مالی و اقتصادی
یکی از مهم ترین عوامل استرس زا برای خانواده مخصوصا والدین مشکلات مالی است. هنگامی که شما بچه دار می شوید این استرس می تواند بیشتر شود. استرس و نگرانی در این رابطه که آیا می توانید مخارج و وسایل رفاه خانواده خود را تامین کنید یا خیر. می تواند همه اعضای خانواده شما را درگیر کند. ممکن است فرزندان از شما تقاضای رفتن به مسافرت داشته باشند، اما شما از نظر اقتصادی و مالی شرایط لازم برای مسافرت را نداشته باشید. یا مثلا همسرتان از شما درخواست مقداری پول برای خرید لباس کند. اما شما نتوانید به نیاز او پاسخ صحیحی بدهید. همه این اضطراب و مشکلات می تواند استرس خانوادگی ایجاد کند.
مشکلات در روابط
ازدواج مسئولیت زیادی را بر دوش افراد خواهد گذاشت. با گذشت چند سال از ازدواج و اضافه شدن کودکان، این مسئولیت چند برابر می شود. ترس و استرس در رابطه با نحوه تربیت، انضباط و سلامت جسمی کودک و … می تواند خانواده را به استرس و نگرانی بکشاند. هنگامی که برنامه های افراد پر می شود، زوج ها دیگر به راحتی نمی توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. آنها وقت خود را نمی توانند با هم بگذرانند و روابط عاطفی در خانواده کاهش می یابد. کاهش روابط عاطفی و اجتماعی می تواند به افزایش استرس در خانواده کمک کند.
بیماری ها و مشکلات سلامتی
اگر فردی در خانواده بیمار باشد، می تواند استرس را به کل خانواده اضافه کند. بیماری ها و مشکل در سلامتی همچنین می تواند هزینه های مالی را افزایش داده و باعث مشکلات مالی و استرس ناشی از مسائل مالی شود. بیماری ها می توانند برنامه ریزی را خراب کرده و شرایط را تغیر دهند. همه این شرایط استرس را در خانواده ایجاد می کند.
مرگ یکی از عزیزان
فوت یکی از عزیزان می تواند خانواده را دچار ناراحتی و استرس کند. غلبه بر غم و اندوه فرایندی دشوار است. برخی از افراد نمی توانند به راحتی و در زمان کم با این مسائل کنار بیایند. یافتن آرامش بعد از فوت یکی از عزیزان می تواند کار سختی باشد. این مشکل به گونه ای نیست که بتوانید به راحتی از آن عبور کنید. به همین دلیل می تواند استرس های طولانی مدتی را با خود همراه داشته باشد.
تغییر مکان و یا شرایط
وقتی که خانواده ای جابه جا می شوند و از شهری به شهر دیگر و یا از آپارتمانی به آپارتمان دیگر نقل مکان می کنند. ممکن است استرس زیادی را برای اعضای خانواده ایجاد کنند. برخی از افراد ممکن است هیجان زده شوند، درحالی که برخی دیگر ناراضی هستند. نقل مکان به شهر دیگر نیز می تواند استرس طولانی مدتی را برای کل خانواده به همراه داشته باشد. تغییرمدرسه یا محل کار نیز می تواند بر استرس خانواده بیافزاید.
مدیریت استرس در خانواده
مدیریت استرس در خانواده و پایان دادن به استرس های بی مورد می تواند یک مهارت لازم و ضروری برای همه افراد باشد. همانطور که در بالا گفته شد، عوارض داشتن خانواده های پر استرس بسیار زیاد و آسیب زننده هستند. پس باید به دنبال رفع و یا کاهش این استرس ها باشید. برخی از راه های مدیریت استرس شامل:
سبک زندگی خود را ارزیابی کنید
پدر ومادر به دنبال یافتن الگو مناسب رفتارهای سالم برای فرزندانشان هستند. اگر کل اعضای خانواده از روش های خوب زندگی سالم و مدیریت استرس استفاده کنند، کودکان نیز سبک زندگی سالم تری خواهند داشت. این کار باعث می شود که اعضای خانواده کمتر استرس را با رفتارهای ناسالم مرتبط کنند. پس ازخود بپرسید: چگونه به استرس پاسخ دهم؟ وقتی احساس استرس می کنم تمایل به انجام چه کارهایی خواهم داشت؟ ارزیابی سبک زندگی به والدین و فرزندان کمک می کند تا مهمترین عوامل استرس زا در خانه را پیدا کنند.
صحبت در مورد استرس
اگر متوجه شدید که فرزندانتان و یا همسرتان نگران و مضطرب به نظر می رسد. از آنها دلیل نگرانی و اضطراب را بپرسید. گفت و گوهای منظم با فرزندان و همسر می تواند به خانواده کمک کند تا با یکدیگر بهتر همکاری کنند و هر گونه استرس و نگرانی را از محیط خانواده خود دور کنند. اگر والدین نتوانند ارتباط صحیحی با فرزندان خود برقرار کنند. آنها در مورد استرس و نگرانی های خود با پدر و مادر صحبت نمی کنند. تشدید استرس در کودکان و نوجوانان می تواند خانواده را نیز درگیر استرس کند.
محیط سالمی ایجاد کنید
خانه، محل کار و حتی محیط های اجتماعی می تواند بر رفتارهای شما تاثیر بگذارد. تغییر محیط های نامناسب می تواند به کاهش استرس کمک کند. به عنوان مثال: تمیز کردن یک محیط بهم ریخته می تواند کمک کند تا استرس و انرژی های منفی از بین بروند. فضاهای آرامش بخشی را در خانه خود ایجاد کنید. به کودکان خود نیز بیاموزید که در هنگام استرس و اضطراب روی چیزهایی تمرکز کنند که می تواند حال آنها را بهتر کند مانند تمیز کردن اتاق خودشان و …
روی خودتان تمرکز کنید
هنگامی که شما و خانواده خود استرس دارید، آگاهانه تصمیم بگیرید که از خودتان مراقبت کنید. استفاده از مواد مغذی، فعالیت های بدنی مناسب و ورزش کردن، خواب و داشتن برنامه غذایی مناسب می تواند استرس را کاهش دهد. تحقیقات نشان می دهند که کودکانی که مشکلات کم خوابی دارند، بیشتر احتمال دارد مشکلات رفتاری نیز داشته باشند. پس علاوه بر اینکه به خودتان اهمیت می دهید و تمرکز می کنید، به فرزندان خود نیز اهمیت بدهید. بازی های هیجان انگیز، خواب خوب و غذاهای مقوی می تواند تاثیرات منفی استرس را مدیریت یا کاهش دهد.
از مشاوره خانواده کمک بگیرید
اگر احساس می کنید که خانواده شما درگیر استرس و نگرانی های زیادی شده است و نمی توانید آنها را مدیریت کرده و کاهش دهید. پس بهتر است از یک روانشناس یا مشاوره خانواده کمک بگیرید. اگر احساس می کنید که همچنان از رفتارهای ناسالم خود یا اعضای خانواده رنج می برید و یا تحت فشار هستید، مراجعه به روانشناس بهترین گزینه برای شما است. مشاور خانواده یا روانشناس به شما کمک می کند تا از راهکارهایی برای مدیریت استرس و ایجاد تغییرات رفتاری برای بهبود وضعیت خود استفاده کنید.
سخنی از مشاوران آویژه
مهم نیست که خانواده شما تا چه میزان از استرس رنج می برد، زیرا همیشه راهی برای برطرف ساختن مشکلات وجود دارد. شما با تلاش و کوشش می توانید راهی مناسب برای از بین بردن تمام استرس های خانوادگی خود پیدا کنید. اگر احساس می کنید که به تنهایی نمی توانید استرس ها را مدیریت کنید می توانید با یک مشاور تماس بگیرید. روانشناس یا مشاور می تواند به شما کمک کند تا روی مهارت های ارتباطی و مقابله ای خود کار کنید. به یاد داشته باشید که خانواده شما تنها نیست. امروزه خانواده های زیادی هستند که با استرس و اضطراب های خانوادگی دست و پنجه نرم می کنند. شما تنها باید تلاش کنید تا این نگرانی ها و استرس های منفی به یک عادت برای خانواده شما تبدیل نشود.
سوالات متداول
استرس چگونه بر زندگی خانوادها تأثیر می گذارد؟
نمونه هایی از موقعیت های استرس زا در خانواده چیست؟
