۳۰ مورد از مهم‌ ترین و سرنوشت‌ سازترین نبردهای جنگ جهانی دوم؛ از کورسک تا برلین [قسمت دوم]

جنگ جهانی دوم بزرگ ترین و ویرانگرترین جنگ تاریخ بشر بود که از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ ادامه داشت، جنگی که جان میلیون سرباز را در میدان نبرد و میلیون ها غیرنظامی در پشت جبهه ها به دلیل قحطی، گرسنگی و بمباران گرفت. جنگ جهانی دوم چنان حادثه ای بزرگ و ویرانگر بود که اکنون بعد از هفت دهه پس از پایانش هنوز هم در مورد آن صحبت می شود، جنگی که دورنمای جهان را به کلی تغییر داد و با قاطعیت می توان گفت که در صورت عدم وقوع این جنگ، دنیای کنونی دنیایی بسیار متفاوت از آن چیزی بود که اکنون می بینیم. در قسمت اول این مطلب ۱۵ مورد از مهم ترین و سرنوشت سازترین نبردهای جنگ جهانی دوم که دنیای نبردهای مدرن را شکل دادند را معرفی کردیم و در ادامه این مطلب نیز شما را با ۱۵ مورد دیگر آشنا خواهیم کرد تا بیش از پیش با این واقعه تاریخی هولناک و بزرگ آشنا سازند.

۱۶- نبرد بریتانیا (جولای- اکتبر ۱۹۴۰)

در اواخر سال ۱۹۴۰، بریتانیا با تهدید حمله آلمان مواجه بود اما این حمله تنها با برتری هوایی به موفقیت ختم می شد. اتفاقی که در ادامه افتاد، اولین مبارزه بزرگی بود که نیروهای هوایی دو کشور در آن نقش اصلی و مطلق را داشتند. به مدت چهار ماه، نیروی هوایی آلمان نازی موسوم به لوفت وافه، حملاتی را به پایگاه های هوایی، ایستگاه های راداری و کارخانه های هواپیماسازی بریتانیا انجام می داد و شهرهای این کشور را نیز بمباران می کرد. اما بمب افکن های شیرجه زن آلمانی موسوم به Stuka که بمب افکن هایی با بال کوتاه و تک موتوره بودند بسیار آسیب پذیر بوده و آلمان ها نتوانستند هواپیماهای کافی برای شکست خلبانان جنگنده های نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا در هوریکن ها و اسپیت فایرهایشان آماده کنند. تلفات سنگین باعث شد که لوفت وافه از وسعت حملاتش بکاهد و بدین ترتیب بود که نقشه های تهاجمی هیتلر به صورت نامحدودی به تعویق افتاد.

۱۷- نبرد سدان (می ۱۹۴۰)

وقتی بریتانیا و فرانسه به دنبال حمله نازی ها به لهستان، به این کشور اعلان جنگ دادند، بسیاری انتظار داشتند که جنگ شیوه ای جدید از تاکتیک های پیاده نظامی جنگ جهانی اول باشد. این سبک فکری باعث شد که استراتژی فرانسوی ها متمرکز بر ساخت استحکامات سنگین دفاعی از بتن موسوم به ماژینو لاین باشد. این انتظارات در می ۱۹۴۰ به یکباره فرو ریخت وقتی نیروهای آلمانی عملیات برق آسای موسوم به Blitzkreig به معنای «جنگ رعدآسا» را با پیشتازی تانک های پنزر (Panzer) را آغاز کردند. نداشتن توپخانه سنگین باعث شد که آلمان ها با بمب افکن های شیرجه زن پرتعداد Stuka در منطقه سدان (Sedan) به موقعیت نیروهای فرانسوی حمله کنند. این حملات هوایی سنگین به سرعت باعث از بین رفتن روحیه مدافعان شده و نیروهای آلمانی به سرعت در خط دفاعی فرانسوی ها نفوذ کردند. پس از آن بود که فرانسه به سرعت به تصرف نیروهای آلمانی درآمد.

۱۸- نبرد برودی (ژوئن ۱۹۴۱)

طرح هیتلر برای حمله به شوروی با نام عملیات بارباروسا (Operation Barbarossa) شناخته می شد و با توجه به برتری عددی نیروهای روسی و تاریخچه مشهور و بدفرجام حمله نیروهای دشمن به روسیه، روی کاغذ بسیار دیوانه وار به نظر می رسید. هیتلر، اما، بر این باور بود که حمله رعدآسا غیرقابل توقف است و نبرد برودی (Brody) در غرب اوکراین برای مدتی ثابت کرد که حق با اوست. هفتصد و پنجاه دستگاه تانک پنزر آلمانی با چهار برابر تانک روسی مواجه شدند اما نیروی هوایی روسیه از بین رفته و بمب افکن های آلمانی توانستند به خوبی بر منطقه نبرد حاکم شوند. علاوه بر نابودی تانک ها، این بمب افکن ها به آذوقه، مهمات و سوخت روس ها نیز حمله کرده و ارتباطات آن ها را مختل کردند. نیروهای مبهوت روسی کاملاً در موقعیت شکست قرار گرفتند و برتری عددی آن ها نیز کمکی بهشان نکرد.

۱۹- نبرد خلیج گیت (اکتبر ۱۹۴۴)

نبرد خلیج گیت (Leyte Gulf) که بزرگ ترین نبرد دریایی تاریخ است در سواحل فیلیپین رخ داد، مرحله ای دیگر از پیشروی ایالات متحده به سمت جزایر سرزمین اصلی ژاپن. تمامی نیروهای موجود ژاپنی در این منطقه مستقر شده بودند اما واحدهای مجزا نتوانستند متحد شده و به چندین عملیات ناموفق و پراکنده در گستره ای وسیع محدود ماند. تمامی چهار ناو هواپیمابر سبک ژاپنی ها در این نبرد غرق شدند و همچنین سه ناو جنگی آن ها. خلیج گیت، همچنین، اولین باری بود که ژاپنی ها از تاکتیک جدید خود از روی درماندگی استفاده کردند: ناو هواپیمابر اسکورت USS St. Louis بعد از حمله یک هواپیمای کامیکازه ژاپنی که حامل بمب بود و خود را به بدنه آن کوبید، غرق شد.

۲۰- نبرد آتلانتیک (سپتامبر ۱۹۳۹-می ۱۹۴۳)

نبرد زیردریایی ها تاثیر اندکی در جنگ جهانی اول داشت اما در جنگ جهانی دوم اهمیت بسیار بیشتری پیدا کرد وقتی یوبوت های آلمانی توانستند مسیرهای دریای منتهی به اروپا را مسدود کنند. کشتی های تجاری با تعداد زیاد حرکت می کردند، در حالی که توسط ناوشکن ها و ناوچه های مجهز به مهمات های عمق زن و سونار. فرماندهان بی باک یوبوت های آلمانی با اژدرهای خود به کشتی های جنگی و تجاری متفقین حمله می کردند و وقتی چندین زیردریایی با هم حمله می کردند، مدافعان شانس زیادی برای مقابله نداشتند. در نهایت، در نبرد آتلانتیک، تکنولوژی پیروز شد. رادار برای شناسایی یوبوت ها از روی سطح آب، رهگیری رادیویی و شکستن کد مکالمات نازی ها همگی در شکست زیردریایی های آلمانی ها در نبرد آتلانتیک نقش داشتند. jتا پایان جنگ، بیشس از ۳,۰۰۰ کشتی تجاری توسط یوبوت های آلمانی غرق شده و در مقابل تقریباً ۸۰۰ زیردریایی آلمانی نیز از بین رفته بودند.

۲۱- نبرد دریای مرجانی (می ۱۹۴۲)

بعد از ماجرای پرل هاربر، ژاپنی ها قصد داشته به گینه نو و جزایر سلیمان حمله کنند. نیروهای آمریکایی به کمک کشتی های استرالیایی وارد عمل شدند تا آن ها را متوقف کنند. این تلاش منجر به اولین نبرد دریایی از راه دور بین ناوهای هواپیمابر شد. بمب افکن های شیرجه زن و بمب افکن های اژدرانداز به کشتی هایی که توسط تعداد زیادی جنگنده محافظت می شدند حمله می کردند. این یک شکل جدید و پیچیده از جنگ بودند و هر دو طرف برای پیدا کردن دشمن تقلا می کردند و درک واضحی از کشتی هایی که دیده و با آن ها درگیر می شدند نداشتند. بزرگ ترین تلفات جدی در این نبرد ناو هواپیمابر آمریکایی USS Lexington بود که بعد از آتش گرفتن، به ناچار توسط نیروهای خودی غرق شد. این نبرد باعث شد که ژاپن عملیات تهاجمی اش را متوقف کند.

۲۲- نبرد لوزون (ژانویه-آگوست ۱۹۴۵)

لوزون (Luzon) بزرگ ترین جزیره در فیلیپین بود که در سال ۱۹۴۲ به دست نیروهای ژاپنی افتاد. ژنرال داگلاس مک آرتور که سوگند خورده بود به فیلیپین باز می گردد، اهمیت این جزیره را درک می کرد و در سال ۱۹۴۵ بود که حمله به این جزیره را فرماندهی کرد. پیاده کردن نیروهای متفقین در ساحل جزیره با مقاومت روبرو نشد اما در داخل جزیره نبردهای سنگینی بین نیروهای آمریکایی و نیروهای پراکنده ژاپنی در گرفت. برخی از این نیروهای به کوهستان ها عقب نشینی کرده و تا سال ها پس از پایان جنگ نیز به نبرد ادامه دادند. ژاپن بیشترین تلفات را در این جنگ متحمل شد و بیش از ۲۰۰,۰۰۰ نفر از نیروهای این کشور کشته شد در حالی که تلفات نیروهای آمریکایی حدود ۱۰,۰۰۰ نفر بود که باعث شد این نبرد، خونین ترین نبرد تاریخ جنگ جهانی دوم با مشارکت نیروهای آمریکایی باشد.

۲۳- دومین نبرد خارکوف (می ۱۹۴۲)

استالین تصمیم گرفته بود تا نیروهای مهاجم آلمانی را با یک عملیات تهاجمی به عقب براند، عملیاتی که به کمک ۱,۰۰۰ تانک و با پشتیبانی ۷۰۰ هواپیما انجام می شد. اما آلمانی ها با برتری قدرت هوایی خود پس از به پرواز درآوردن بیش از ۹۰۰ هواپیما، این عملیات را ناکام گذاشتند. آلمانی ها در ادامه وارد فاز تهاجمی شده و به کمک چندین واحد تانک خود توانستند نیروهای روسی را محاصره کنند. نیروهای روسی که به دام افتاده، محاصره شده و بمب افکن های آلمانی از آسمان به روی آن ها بمب می انداختند، در تعداد زیاد به اسارت آلمان ها درآمدند. بیش از ۲۵۰,۰۰۰ سرباز روسی در این نبرد کشته، زخمی یا به اسارت گرفته شدند که ده برابر بیشتر از تلفات آلمانی ها بود.

۲۴- نبرد برلین (آوریل-می ۱۹۴۵)

برای کسانی که در غرب بودند، نبرد برلین شاید یک نوش دارو پس از مرگ سهراب باشد زیرا سرنوشت جنگ از پیش تعیین شده بود. در واقع، نبرد برلین بسیار بزرگ و خونین بود در شرایطی که یک سوم از نیروهای یک میلیونی آلمان به رهبری هیتلر، آخرین دفاعشان را در برابر ارتش سرخی انجام می دادند که به سرعت به سمت برلین در حرکت بود. روس ها در تعداد تانک ها برتری داشتند اما خودروهای زرهی در برابر راکت های ضد تانک جدید دستی آلمانی ها بسیار آسیب پذیر بودند، راکت هایی که بیش از ۲,۰۰۰ تانک روسی را از بین بردند. همانند استالینگراد، نبرد برلین یک نبرد بین نیروهای پیاده نظام در فاصله نزدیک بود و توپخانه روس ها دائماً استحکامات دفاعی نیروهای آلمانی در شهری که از قبل در اثر بمباران های سنگین ویران شده بود را زیر آتش می گرفتند. تلفات بسیار سنگین بود و هزاران غیرنظامی کشته شدند. در ۳۰ آوریل ۱۹۴۴، هیتلر به جای تسلیم شدن، تصمیم به خودکشی گرفت و بدین ترتیب بود که جنگ در اروپا به پایان رسید.

۲۵- نبرد دریای فیلیپین (ژوئن ۱۹۴۴)

آخرین نبرد بزرگ ناوهای هواپیمابر در جنگ جهانی دوم، نبرد دریایی فیلیپین بود، نبردی که با پیشروی نیروهای آمریکایی در اقیانوس آرام رخ داد. نیروهای ژاپنی متشکل از پنج ناو هواپیمابر بزرگ و چهار ناو سبک، به علاوه هواپیماهایی که از زمین بر می خواستند، به مقابله با هفت ناو هواپیمابر و هشت ناو سبک آمریکایی پرداختند. نیروهای آمریکایی نه تنها از برتری عددی سود بردند بلکه هواپیماهای بسیار بهتری نیز در اختیار داشتند. هواپیماهای جدید Grumman F6F Hellcat توانستند به راحتی جنگنده بمب افکن های قدیمی ژاپنی را شکست دهند. این اختلاف قدرت باعث شد تا از این جنگ با نام «Great Marianas Turkey Shoot» به معنای تیراندازی بزرگ به بوقلمون در ماریانا مشهور شود که در آن هواپیماهای ساقط شده ژاپنی چهار برابر هواپیماهای آمریکایی بودند.

۲۶- نبرد کورسک (جولای- آگوست ۱۹۴۳)

عملیات سیتادل (Operation Citadel) آخرین عملیات تهاجمی آلمان در جبهه شرقی بود کورسک بزرگ ترین نبرد تانک ها در کل جنگ جهانی دوم به شمار می آید. در کورسک، نازی ها می خواستند موفقیت اولیه خود در محاصره و نابودی نیروهای روسی را تکرار کنند. به لطف شکستن کدهای ارتباطات آلمان ها توسط نیروهای متفقین، روس ها از پیش از حمله خبر داشته و خطوط دفاعی شامل خندق و میدان مین برای جذب حمله آلمان ها تدارک دیده بودند. در هوا نیز هواپیماهای آلمانی مجهز به توپ های ۳۷ میلیمتری با بمب افکن های Sturmovik روسی مواجه شدند که ده ها بمب ضد تانک رها می کردند. در شرایطی که پیشروی آلمانی ها متوقف شده بود، مارشال ژوکوف، ضدحمله خود را آغاز کرد و آلمان ها را با تلفات سنگین وادار به عقب نشینی کرد.

۲۷- عملیات دی دَی (ژوئن ۱۹۴۴)

بزرگ ترین عملیات آبی خاکی تاریخ با حضور بیش از ۵,۰۰۰ کشتی حاوی نیروهای متفقین در گستره ای به شدت حفاظت شده به طول ۵۰ مایل در ساحل نورماندی انجام شد، در حالی که هزاران نفر دیگر نیز در قالب چترباز وارد این نبرد شدند. یک عملیات فریب بزرگ باعث شده بود که آلمان ها به اشتباه به این باور برسند که عملیات پیاده سازی نیروها در ساحل نورماندی فریب بوده و به همین خاطر خطوط دفاعی در چهار مورد از پنج محل پیاده شدن نیروهای متفقین بسیار سبک و اندک بود. در نقطه پنجم که با نام ساحل اوماها (Omaha Beach) شناخته می شود، نیروهای آمریکایی زیر آتش سنگین آلمانی ها قرار گرفته و در تلاش برای عبور از ساحل بیش از ۲,۰۰۰ سرباز آمریکایی کشته شدند. اما آلمان ها نتوانستند در مقابل این حمله سریع السیر خود را سازماندهی کرده و در عرض یک هفته، متفقین بیش از ۳۰۰,۰۰۰ سرباز دیگر را در نورماندی پیاده کردند.

۲۸- نبرد مسکو (اکتبر ۱۹۴۱- ژانویه ۱۹۴۲)

بیش از یک میلیون سرباز آلمانی در حمله به مسکو مشارکت داشتند، در شرایطی که هیتلر دستور داده بود این شهر باید به جای تصرف شدن، با خاک یکسان شود. در ابتدا، پیشروی نیروهای آلمانی بسیار سریع بود؛ در ۱۵ نوامبر ۱۹۴۱، نیروهای آلمانی به فاصله ۱۸ مایلی شهر مسکو رسیدند. سپس مقاومت نیروهای روسی، پیشروی آن ها را کند کرد و زمستان از راه رسید، در شرایطی که دمای هوا به شدت به زیر صفر رفت. زنجیره تامین آلمانی ها دچار مشکل شده و مارشال ژوکوف، فرمانده روسی نیروهای مقاومت، از نیروهای ذخیره سیبری خود برای ضدحمله استفاده کرد. در ژانویه سال بعد، نیروهای آلمانی بیش از ۱۰۰ مایل عقب رانده شدند. تلفات روس ها سنگین بود اما سرعت پیشروی نیروهای آلمانی گرفته شد.

۲۹- نبرد میدوی (ژوئن ۱۹۴۲)

نبرد میدوی (Midway) یک شکست ویرانگر و فاجعه بار بود که نیروی دریایی امپراطوری ژاپن هرگز نتوانست بعد از آن روی پا بایستد. بخش زیادی از این پیروزی به کدشکن هایی باز می گردد که برنامه ژاپنی ها برای شبیخون زدن به نیروهای آمریکایی در هنگام ضدحمله-شبیخون متفقین را فاش کردند. بدین ترتیب نقشه ژاپنی ها برای دو نیم کردن نیروهای آمریکایی نیز شکست خورد. در ادامه نیروهای آمریکایی یک حمله هوایی بزرگ را به ناوهای هواپیمابر ژاپنی انجام دادند. بمب افکن های اژدرانداز TBF Avenger توسط جنگنده های ژاپنی رهگیری و نابود شدند اما بمب افکن های شیرجه زن SBD Dauntless عملیات تهاجمی موفقی داشتند. آن ها درست زمانی از راه رسیدند که هواپیماهای جنگی ژاپنی در حال سوختگیری و تجهیز مجدد روی عرشه ناوهای این کشور بودند. در نتیجه این حمله، سه فروند از چهار فروند ناوهای هواپیمابر ژاپنی نابود شده و مسیر جنگ به ضرر این کشور تغییر کرد.

۳۰- نبرد استالینگراد (آگوست ۱۹۴۲- فوریه ۱۹۴۳)

در مقایسه با نبردهای سنگین تانک ها در دیگر نقاط جبهه شرقی، استالینگراد یک نبرد طولانی و خونین شهری بود که خیابان به خیابان، خانه به خانه و اتاق به اتاق انجام می شد، در شرایطی که ارتش سرخ در مقابل تلاش های نازی ها برای تصرف شهر استالینگراد مقاومت می کردند. خطوط دفاعی روس ها بر اساس هزاران پایگاه دفاعی شکل گرفته بود که هر کدام در آپارتمان ها، ساختمان های اداری و کارخانه ها ایجاد شده و دستور اکید وجود داشت که نیروهای مستقر در این پایگاه ها به هیچ عنوان اجازه عقب نشینی ندارند. توپخانه و بمب افکن های آلمانی شهر را به تلی از خاک تبدیل کرده بودند اما نتوانسته بودند نیروهای مدافع روسی را وادار به عقب نشینی نمایند زیرا همین ویرانه ها به پایگاه هایی دفاعی تبدیل شده بودند. در نهایت خود نیروهای آلمانی به محاصره درآمدند. تعداد تلفات نبرد استالینگراد بیش از دو میلیون نفر بود که غیرنظامیان را نیز شامل می شد.