تریپ یار/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، مدرسه شوکتیه یکی از جاهای دیدنی بیرجند است.
مدرسه شوکتیه پس از مدرسه عالی دارالفنون و پس از مدرسه رشدیه تبریز، مدرسه شوکتیه بیرجند سومین مدرسه از نوع مدارس جدید در ایران محسوب می شود. همزمان با انقلاب مشروطیت، امیر اسماعیل خان شوکت الملک که فرزندی نداشت، یک سوم اموال خود را وقف امور خیریه کرد و تولیت آن را به برادر کوچک خود محمد ابراهیم خان واگذار نمود. محمد ابراهیم خان علم معروف به شوکت الملک دوم بعد از سفر به تهران و دریافت مقام حکمرانی و امارت قاینات در صدد برآمد موقوفه مذکور را در جهت ایجاد فضای آموزشی مصرف کند. شوکت الملک تحت تأثیر اقدام امیرکبیر در تأسیس مدرسه دارالفنون در صدد برآمد مدرسه مشابهی را در بیرجند تأسیس نماید. او در سال 1325 ه.ق مطابق با 1285 خورشیدی در محل حسینیه شوکتیه که توسط برادرش ساخته شده بود، اقدام به تأسیس مدرسه شوکتیه نمود.
محمد امیر خان برای تشویق افراد به تحصیل در این مدرسه برای محصلین بی بضاعت و خانواده آنها کمکهای نقدی مؤثری را در نظر میگرفت. همچنین، آیت الله شیخ هادی هادوی که از علمای طراز اول آن زمان بود، با اعزام تنها پسر خود به این مدرسه، در ذهن و فکر مردم اثری عمیق بر جای گذاشت و کار مدرسه رونق یافت. این در حالی بود که پیش از تأسیس مدارس به سبک جدید، تعلیم و تربیت به عهده مکتب خانه ها بود که توسط روحانیون اداره میشد. مدرسه شوکتیه ابتدا مدرسه ابتدایی بود و پس از مدتی دبیرستان شوکتیه نیز به آن افزوده شد. حقوق معلمین این مدارس نیز از بودجه حکومتی سالانه به صورت نقدی پرداخت می گردید.
در سال 1301 خورشیدی، مدرسه نسوان امارت قلعه افتتاح شد و سپس در سال 1303 در دوره دوم دبیرستان دانش آموز پذیرفت. شوکت الملک دوم و همچنین روحانی خوشنام محلی شیخ محمد موحد برای تشویق مردم و جذب بیشتر دانش آموزان، دختران خود را به این مدارس فرستادند. در سال 1301 به منظور تصریح در دخترانه و پسرانه بودن، مدارس پسرانه به شوکتی و دخترانه به شوکتیه نامگذاری شد. همچنین، دبیرستان پسرانه شوکتی در سال 1303 خورشیدی از دبستان جدا گشت.
مدرسه شوکتیه به سبک معماری کویری ایران به صورت چهار فصل ساخته شده و از یک فضای مرکزی به صورت حیاط و بخشی پیوسته دور تا دور آن تشکیل شده است. حیاط بخش عمده ای از بنا را در بر می گیرد که با آجر فرش شده و در میان آن حوضی قرار دارد که در میان آن سکویی به ارتفاع حدود 30 سانتیمتر قرار دارد. سردر ورودی بنا با طاق جناقی دارای تزئینات مقرنس است. این بنا تک ایوانی بوده و ایوانی بلند و باشکوه دارد. ساختمان از اجزا و عناصر معماری ایرانی از قبیل ورودی، هشتی، دهلیزها، ایوان، حجره های اطراف حیاط، شاه نشین و حمام تشکیل یافته است.
این بنا در کوچه ای با شیب نسبتاً زیاد واقع گردیده که از سطح خیابان پایین تر است و دارای دو ورودی بوده که یکی در ضلع جنوبی و دیگری در ضلع غربی بنا واقع شده است. ورودی های بنا در پایین ترین قسمت بنا قرار دارند. بنای مدرسه شوکتیه با بهره گیری از حیاط مرکزی به بهترین نتایج از نظر تنظیم عملکرد و فراهم آوردن شرایط محیطی متعادل دست یافت. این بنا یک کلاه فرنگی زیبا در میان گنبد تالار شوکتیه دارد که با رسمی بندی زیبایی تزئین شده است. همچنین، مقرنس ها، گچبری ها و آجرکاری هایی بسیار زیبا در این بنا بچشم میخورد.
در حال حاضر، از مدرسه شوکتیه به عنوان حسینیه و جهت برگزاری مراسم مذهبی در ماههای محرم، صفر و اعیاد استفاده می شود. زیارت عاشورا، تعزیه و نمایش از دیگر برنامه هایی بوده که در این مکان برگزار می گردد.
