گلدوزی روی پارچه مخمل یکی از زیباترین هنرهای دستی است که می توان با استفاده از آن انواع کارهای تزئینی خلق کرد. به کمک خلاقیت انواع طرح های گلدوزی را می توانید بر روی پارچه مخمل پیاده سازی کنید. در ادامه با اصول این نوع گلدوزی، تکنیک های کاربردی، نحوه صحیح انتخاب و خرید وسایل گلدوزی مورد نیاز این هنر زیبا آشنا خواهیم شد.
تاریخچه گلدوزی روی مخمل
گلدوزی روی پارچه مخمل از زمان های گذشته محبوبیت زیادی داشته است. در دوران رنسانس در اروپا استفاده از نقوش گلدوزی روی لباس مخمل یا سایر وسایل خانه ای بسیار رواج یافت و نشانه ای از ثروت محسوب میشد. علاوه بر نشان دادن جایگاه اجتماعی بالا، راهی برای به رخ کشیدن خلاقیت نیز بوده است. البته پارچه مخمل در قبل از آن نیز در کشورهایی مثل چین و ایران مورد استفاده قرار می گرفت. در هر ناحیه جغرافیایی متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم مربوط به همان ناحیه، طرح های روی مخمل متفاوت بود، به همین دلیل نیز این نوع گلدوزی تنوع و طیف بسیار گسترده ای دارد.
گذشت زمان باعث از بین رفتن طرح های گلدوزی روی مخمل نشده است و همچنان نیز، مخمل دوزی بر روی لباس، اکسسوری یا دکور منزل استفاده می شود. طرح های امروزی بیشتر ترکیبی از نقش و نگارهای سنتی و طرح های مدرن است.
وسایل مورد نیاز برای گلدوزی با دست روی پارچه مخمل چیست؟
بعد از آشنایی با پیش زمینه گلدوزی، کم کم قصد داریم تا گلدوزی روی مخمل را آموزش دهیم. در ابتدای مسیر باید با مواد و ابزار مورد نیاز آشنا شویم. انتخاب و خرید لوازم گلدوزی با کیفیت می تواند کمک کند تا طرح های زیباتری خلق شوند.
وسایل مورد نیاز برای گلدوزی روی مخمل
- پارچه مخمل: بهتر است از یک با کیفیت پارچه استفاده شود، همچنین نوع و بافت پارچه انتخاب شده باید به گونه ای باشد که سوزن به راحتی بتواند از آن عبور کند.
- کارگاه گلدوزی: کارگاه گلدوزی وسیله ای دو تکه با شکل دایره ای است که از آن برای ثابت نگه داشتن پارچه در هنگام گلدوزی استفاده می شود. در بالای این وسیله یک پیچ قرار دارد که با استفاده از آن می توان پارچه را در داخل کارگاه محکم نگه داشت.
- سوزن‌های گلدوزی: سوزن مورد استفاده در گلدوزی در مقایسه با سایر سوزن ها، ارتفاع کمتری دارند. این ارتفاع کمک می کند تا طرح های با جزئیات بیشتری بتوان خلق کرد.
- نخ گلدوزی: نخ مخصوص گلدوزی، یکی دیگر از موارد مورد نیاز برای گلدوزی روی پارچه مخمل است. نخ گلدوزی از ۶ رشته نخ به هم پیچیده تشکیل شده که در صورت لزوم می توان این رشته ها را از یکدیگر جدا کرد. مدل های مختلفی از نخ گلدوزی در بازار وجود دارد، نخ دمسه یکی از با کیفیت ترین برندهای موجود در بازار ایران است که می توانید بخرید.
- قیچی گلدوزی: قیچی گلدوزی بیشتر برای برش دادن نخ گلدوزی طراحی شده است. معمولا تیغه های این نوع قیچی بسیار تیز هستند و بدون آسیب زدن به نخ می تواند آن را برش دهد.
چه پارچه مخملی برای گلدوزی مناسب است؟
- همانطور که در قسمت قبل ذکر شد، پارچه مخمل ضروری ترین نیاز ما برای مخمل دوزی است. در این بخش قصد داریم به معرفی بیشتر انواع پارچه های مخمل بپردازیم. انتخاب نوع مخمل مناسب برای گلدوزی روی پارچه مخمل شما برای دستیابی به یک نتیجه دلچسب بسیار مهم است. در اینجا چند نوع پارچه مخمل مناسب معرفی شده است:
- مخمل ابریشم: مخمل ابریشم که به دلیل درخشندگی و جنس لطیفش شناخته شده است، انتخاب مناسبی برای گلدوزی های شیک است. سطح صاف این نوع پارچه امکان دوخت های پیچیده را فراهم می کند و تضاد زیبایی بین نخ و پارچه ایجاد می کند.
- مخمل ابریشم مصنوعی: مخمل ابریشمی با ظاهری مشابه اما با قیمت مقرون به صرفه تر است، به همین دلیل توسط افراد بیشتری استفاده می شود.
- مخمل نخی: مخمل نخی با الیاف طبیعی از جنس پنبه ظاهری مات دارند و برای سبک گلدوزی معمولی مناسب است.
هر نوع مخمل ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد، بنابراین در انتخاب پارچه گلدوزی متناسب با نیاز خود از بین گزینه های موجود، بهترین را متناسب با سلیقه و نیاز خود انتخاب نمایید.
دوخت های ابتدایی گلدوزی روی پارچه
اولین گام برای آشنایی با تکنیک های گلدوزی روی مخمل، یادگیری انواع دوخت مورد استفاده است. در ادامه با تعدادی از دوخت های گلدوزی آشنا خواهیم شد.
ساتن دوزی-(توپر دوزی): این نوع دوخت برای پر کردن اندازه نسبتا بزرگ بر روی پارچه به کار می رود. ابتدا طرح مورد نیاز را با استفاده از خودکار پاک شونده بر روی پارچه رسم می کنیم. سپس سوزن را وارد پارچه می کنیم و از نقطه رو به رویی خارج می کنیم. این روند را ادامه می دهیم تا جایی که تمام سطح مورد نیاز با نخ پوشیده شود.
دوخت بخیه ساده: دوخت بخیه برای ایجاد خطوط برجسته و تعیین اشکال مناسب است. برای این دوخت سوزن از زیر وارد پارچه می شود و بعد از آن در فاصله حدود نیم سانتی سوزن را از رو وارد پارچه می کنیم.
گره فرانسوی: برای این دوخت ابتدا باید سوزن را از پشت وارد پارچه نمایید، پس از بیرون آوردن سوزن نخ را را چند بار دور سوزن بپیچید و سپس دوباره سوزن را وارد همان نقطه ابتدایی نمایید و با دست نخ های پیچیده شده را نگه دارید. حالا نخ را بکشید تا گره محکم شود. با کم یا بیشتر کردن تعداد دفعاتی که نخ را دور سوزن می پیچید، می توانید اندازه گره را بزرگ یا کوچک نمایید.
از چه طرح هایی برای این نوع گلدوزی می توان استفاده کرد؟
طرح و الگویی که برای گلدوزی روی پارچه مخمل انتخاب می کنید، تعیین کننده ترین بخش برای خلق یک اثر زیبا خواهد بود. به همین دلیل بسیار مهم است که طرح را به درستی انتخاب کنید. با رعایت موارد زیر می توانید از انتخاب صحیح طرح مطمئن شوید
- مقیاس: اطمینان حاصل کنید که اندازه طرح شما به گونه ای است که با مساحت پارچه ما هماهنگی داشته باشد. عدم تناسب بین پارچه و طرح باعث خراب شدن ظاهر کار می شود.
- تکنیک گلدوزی: بعد از انتخاب طرح باید به سراغ انتخاب تکنیک و نوع دوخت متناسب به آن برویم. طرح های مختلف برای اجرا نیاز به تکنیک های مختلف دارند. بهتر است قبل از شروع این موارد را بررسی کنیم.
- انتخاب سبک: مورد بعدی ای که باید به آن توجه کرد، تناسب میان کاربرد مخمل دوزی نهایی و طرح انتخابی است. برای مثال در صورتی که قصد دوخت یک لباس مخملی رسمی دارید، بهتر است از طرح های ساده که بیشتر مناسب گلدوزی بر روی این نوع لباس است استفاده کنید.
- انتخاب صحیح رنگ: رنگ‌هایی که برای مخمل دوزی خود انتخاب می‌کنید می‌تواند تأثیر زیادی بر روی جذاب تر و چشم نواز شدن محصول نهایی شما دارد. هنگام انتخاب و ترکیب رنگ ها به این نکات توجه کنید:
- کنتراست: رنگ هایی را انتخاب کنید که کنتراست و تضاد با رنگ پارچه مخمل داشته باشد. انتخاب این نوع رنگ ها باعث می شود تا طرح شما بیشتر جلب توجه کند.
- رنگ های مکمل: بهتر است از ترکیب رنگ هایی استفاده شود که یکدیگر را تقویت و متعادل می کنند.
هنگام گلدوزی روی پارچه مخمل چه مواردی را رعایت کنیم؟
پارچه مخمل، پارچه ظریف و گران بهایی است. به همین دلیل نگهداری صحیح از آن هنگام گلدوزی روی آن اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین دلیل بهتر است بعضی نکات را هنگام گلدوزی روی آن رعایت کنید.
استفاده از تثبیت کننده: به طور کلی معمولا از تثبیت کننده برای گلدوزی روی پارچه های کشی استفاده می شود. به همین دلیل برای جلوگیری از جابجایی یا چروک شدن پارچه، هنگام گلدوزی بهتر است از یک تثبیت کننده در زیر مخمل استفاده شود.
از پشت پارچه دوختن را شروع کنید: این کار باعث می شود تا نوک تیز سوزن به بافت روی پارچه آسیب نرساند.
با ملایمت با پارچه رفتار کنید: هنگام دست زدن و جا به جایی پارچه سعی کنید فشار زیادی بر روی آن وارد نکرده یا بیش از حد آن را نکشید.
ما در این مقاله قصد داشتیم تا شما عزیزان را کمی با با گلدوزی روی پارچه مخمل آشنا کنیم. در صورتی که به آموزش گلدوزی و سایر هنرهای دستی یا خرید لوازم هنری علاقه دارید می توانید به سایت های معتبر این حوزه مثل سایت هنری مراجعه نمایید.
