آیا شما به عنوان یک ایرانی تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که قبر پادشاهان ایران کجاست؟ البته این پادشاهان هر کدام در یک بازه زمانی بسیار نامدار و مشهور بوده اند و کارهای بزرگی برای کشورمان انجام داده اند که هر یک از آنها در نقطه ای از ایران دفن شده اند.
برخی دیگر با وجود مشخص بودن زمان تولد و فوت آنها همچنان قبری برای این پادشاهان وجود ندارد. همچنین اطلاع از تاریخ و فرهنگ هر کشور بر آن جامعه واجب بوده تا از یک نسل به نسل دیگر انتقال داده شود. پس جهت آشنایی با مقبره پادشاهان بایستی بیوگرافی مختصری از دوره حاکمیت آنها داشته باشید تا جواب سوال ذکر شده را پیدا کنید.
فهرست موضوعات این مطلب
بیوگرافی و قبر پادشاهان ایران در دوران صفوی
محل دفن و قبر پادشاهان ایران تنها سوالی بود که حاکمین در دوران خودشان به آن توجه نمی کردند. همچنین افراد جامعه ایران از محل دفن مشهورترین پادشاهان خود مطلع نبوده و دلیل آن عدم وجود مقبره خاص برای سلاطین است. زیرا برخی از آنها جهت نزدیکی به بزرگان دین از مکان واقعه به عتبات انتقال داده شده اند و تشخیص مقبره آنها برای پژوهشگران مشکل است. البته برخی از این قبرها از بین رفته و برخی دیگر به دلیل مشکوک بودن به راحتی تشخیص داده نمی شوند. در نهایت محل دفن و قبر پادشاهان دوران صفوی به شرح زیر است.
شاه اسماعیل اول
موسس سلسله صفویه همان شاه اسماعیل اول بود که در 25 ام ماه رجب و در سال 892 چشم به جهان گشود. همچنین زمان به پادشاهی رسیدن شاه اسماعیل به سال 906 باز می گردد. البته ادعای پادشاهی این شخص در محرم 905 بود.
او در سال 930 به منطقه شکی سفر کرد که به مرض حصبه دچار شد و در همان جا به دیار باقی شتافت. سپس نعش وی را از به اردبیل انتقال داده و در کنار جدش شیخ صفی الدین دفن کردند. شاه اسماعیل اول تقریبا 38 سال عمر کرد و به مدت 24 سال نیز پادشاهی کرد.
شاه طهماسب اول صفوی
یکی دیگر از پادشاهان ایران در دوره صفوی، شاه طهماسب اول پسر شاه اسماعیل است. این حاکم در 24 ام ماه رجب و در سال 919 چشم به جهان گشود و در 19 ام ماه رجب و در سال 930 بر تخت پادشاهی نشست و جایگزین پدر شد. مدت زمان پادشاهی شاه طهماسب اول 53 سال و 6 ماه و 26 روز به طول انجامید.
سپس در 15 ام ماه صفر و در سال 984 بعد از مدتی بیماری در شهر قزوین فوت کرد. البته سن این حاکم در زمان فوت 64 سال و 1 ماه و 25 روز بود. همچنین با امانت گذاشتن جنازه این حاکم در آرامگاه شاهزاده حسین قزوینی، نعش را در مرقد امام رضا (ع) دفن کردند.
عبدالملک ازبک در سال 1005 هجری قمری مشهد را تسخیر کرد و قبر پادشاهان ایران در آنجا را شکافته و استخوان های شاهزادگان را بیرون آورد. هدف از این امر انتقال نعش حاکمان ایران به بخار بود. اما انباردار شاه عباس که در شهر مشهد اقامت داشت، خان ازبک را گول زد.
سپس از وی خواست اگر استخوان ها را در طبس به عوامل شاه عباس تحویل دهید انعام هنگفتی دریافت می کنید. بنابراین خان ازک استخوان های شاه طهماسب را به شهر اصفهان انتقال داد و آنها را در امامزاده ای گذاشت. در نهایت با فرستادن استخوان به عتبات عالیات و در محلی به طور پنهانی به خاک سپرده شدند.
مطلب پیشنهادی: صنایع دستی استان های ایران از اصفهان تا تبریز و از شمال تا جنوب
شاه اسماعیل دوم
شاه اسماعیل دوم تقریبا 43 سال عمر کرد و مدت زمان سلطنت وی به 1 سال و 3 ماه و 19 روز انجامید. سپس در 13 ام ماه رمضان و در سال 985 توسط یکی از نزدیکان مسموم شد و چشم از جهان هستی فرو بست. محل دفن این پادشاه همانند قبر برخی دیگر از پادشاهان ایران مشخص نیست.
سلطان محمد خدابنده
محل دفن و قبر پادشاهان ایران پروسه بسیار مرموز بوده و به آسانی نمی توان به آنها دسترسی پیدا کرد. محل دفن سلطان محمد خدابنده نیز از این قاعده مستثنی نیست. این پادشاه در 29 ام ماه جمادی الاول و در سال 938 متولد شد و در شهر شیراز در تاریخ 15 ام ماه رمضان سال 985 به سلطنت رسید.
سپس در دوم شوال به شهر قزوین رفت و به خود لقب خدابنده را داد. سلطان محمد پسرش شاه عباس اول را در ذی حجه 996 از سلطنت برکنار کرد و خود به پادشاه شد. البته سلطان محمود تا سال 1004 در قصر سلطنتی قزوین زیر نظر بود و با مرض اسهال چشم از جهان فرو بست. این پادشاه در مرقد شاهزاده حسین قزوینی دفن شد و نعش او بعد از مدتی به عتبات عالیات منتقل گردید. ولی امروزه از قبر سلطان خدابنده در عتبات عالیات خبری نیست.
شاه عباس اول
این پادشاه پسر سلطان خدابنده بوده که در شهر هرات در 1 ام ماه رمضان و در سال 978 به دنیا آمد و در ذی حجه 996 به سلطنت رسید. شاه عباس اول 42 سال سلطنت کرد و در اشرف مازندران در 24 ام ماه جمادی الاول و در سال 1038 درگذشت. سپس با انتقال نعش این پادشاه از اشرف به کاشان نزد امامزاده حبیب بن موسی به امانت گذاشته شد.
البته هنوز اطلاعت دقیقی در مورد اینکه نعش شاه عباس اول در محله پشت مشهد کاشان بیرون وجود دارد یا اینکه به اماکن متبرکه منتقل شده در دسترس نیست. برخی دیگر روایت می کنند که نعش به در عتبات قم به امانت گذاشته شده و همان جا باقی مانده است. روایت دیگری وجود دارد که شاه عباس اول خواسته محل دفن وی مخفی بماند. بنابراین زمان فوت شاه عباس اول سه عدد تابوت را ساختند و یکی را به نجف، یکی را به مشهد و دیگری را به اردبیل فرستادند.
بیوگرافی و قبر پادشاهان ایران دوران افشاریه
قبر پادشاهان ایران مختص دوران افشاریه به یک الی دو شاهزاده اختصاص نداشته و موارد متعددی را در بر می گیرند. پس از پادشاهان ایران دوران افشاریه و محل دفن آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
نادرشاه افشار
این پادشاه در دشت مغان آذربایجان در 24 ام ماه شوال و در سال 1148 تاجگذاری کرد و خاندان صفوی را با عزل شاه عباس سوم منقرض نمود. مدت زمان سلطنت نادرشاه افشار تقریبا 11 سال و 7 ماه و 17 روز به طول انجامید و به دست امرای خود در فتح آباد قوچان در 11 ام ماه جمادی الثانیه و در سال 1160 به قتل رسید. البته نادرشاه در زمان حیات، مقبره ای را در مشهد برای خود ساخت تا بعد از مرگ در آنجا دفن شود. بنابراین در جوار برادرش ابراهیم شاه و برادرزاده اش عادل شاه به خاک سپرده شد.
شاهرخ میرزا
شاهرخ میرزا نیزی یکی از پادشاهان دوران افشاریه است که در شهر مشهد و در سال 1161 سلطنت خود را به جای نادرشاه آغاز نمود. این پادشاه تمام جواهرات نادری را به آقامحمدخان تحویل نداد. بنابراین خان قاجار امر کرد تا سر شاهرخ میرزا خمیر گرفته و روی آن سرب مذاب ریخته شود. این پادشاه افشار تنها 63 سال سن داشت که به مازندران فرستاده شد و در طول مسیر جان خود را از دست داد. البته محل قبر شاهرخ میرزا مشخص نیست.
مطلب پیشنهادی: سوغات استان های مختلف ایران را بشناسید؛ تصاویر سوغاتی های خوشمزه شهرهای مختلف
نادر میرزا پسر شاهرخ
نادر میرزا پسر شاهرخ میرزا آخرین پادشاه دوران افشاریه می باشد که در شهر مشهد به سلطنت رسید. البته در سال 1218 توسط فتحعلی شاه قاجار دستگیر و به تهران فرستاده شد. سپس در همین شهر به قتل رسید و اطلاع دقیقی از محل دفن او در دسترس نیست.
بیوگرافی و قبر پادشاهان ایران دوران زندیه
قبر پادشاهان ایران در دوران زندیه همانند دوران افشاریه و صفوی چند مشخص نیست و بیوگرافی محل دفن آنها ناقص می باشد. پس بیوگرافی و محل دفن پادشاهان دوران زندیه به شرح زیر هستند.
کریم خان زند
موسس سلسله زندیه، کریم خان زند بود که مدت زمان سلطنت وی 30 سال و 8 ماه و 12 روز به طول انجامید. سپس در شیراز و در تاریخ 13 ام ماه صفر و در سال 1193 چشم از جهان فرو بست. جسد کریم خان زند به دلیل نزاع بر سر جانشینی به مدت سه روز روی زمین ماند. بنابراین برادر مادری او یا همان زکی خان امرای زندیه را به قتل رساند و جسد وی را در شهر شیراز دفن کرد.
آقامحمدخان کینه قدیمی نسبت به کریم خان زند داشت. بنابراین در سال 1206 با دستور آقامحمدخان استخوان های کریم خان زند از شیراز به تهران فرستاده شد و در همان جا دفن گردید. آقامحمدخان هر روز از روی قبر کریم خان زند رد می شد تا آتش خشم خود را فروکش نماید. به محض اعلام سلطنت فتحعلی شاه، استخوان های کریم خان به نجف انتقال داده شد.
مطلب پیشنهادی: معروف ترین غارهای ایران با تصاویر؛ 20 غار شگفت انگیز زیبا در کشور
لطفعلی خان زند
لطفعلی خان آخرین پادشاه دوران زندیه بود که زیر شکنجه های آقامحمدخان جان خود را از دست داد. سپس جسد وی در مرکز بازار تهران در امامزاده زیر تهران و در جوار مدرسه حافظ به خاک سپرده شد.
بیوگرافی و قبر پادشاهان ایران دوران قاجار
دوران قاجار نیز تاریخی غنی و پرباری دارد که بیوگرافی و قبر پادشاهان ایران را در بر می گیرد. بنابراین از حاکمان دوران قاجار و محل دفن آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
آقامحمدخان
آقامحمدخان در استرآباد در 27 ام ماه محرم و در سال 1155 هجری شمسی متولد شد و در تهران در ماه مبارک رمضان سال 1210 تاجگذاری کرد. این پادشاه به دست فرماندهان خود در قلعه شوش و در تاریخ 21 ام ماه ذی حجه و در سال 1211 به قتل رسید.
همچنین در ابتدا جسد آقامحمدخان در همان قلعه دفن گردید. سپس به محض آغاز سلطنت برادرزاده او، فتحعلی شاه، جسد آقامحمدخان از شوش به تهران فرستاده شد و در نجف اشرف با فاصله هفت ذرع از آرامگاه امام علی (ع) دفن گرید.
فتحعلی شاه قاجار
فتحعلی شاه قاجار معروف به باباخان در سال 1185 چشم به جهان گشود و در روز عید رمضان 1212 بر تخت پادشاهی نشست. محل فوت این پادشاه شهر اصفهان و در تاریخ 19 ام ماه جمادی الثانی و در سال 1250 می باشد. فتحعلی شاه در زمان حیات بقعه ای در شهر قم ساخت تا بعد از مرگ در آنجا ه خاک سپرده شود.
محمدشاه قاجار
محمدشاه قاجار نوه فتحعلی شاه و فرزند عباس میرزا است که در شهر تبریز در 7 ام ماه رجب و در سال 1250 بر تخت پادشاهی نشست. سپس در تاریخ 6 ام ماه شوال و در سال 1264 در قصر محمدیه به دیار باقی شتافت.
همچنین در ابتدا نعش این پادشاه از تجریش به باغ لاله زار منتقل و در همان جا به امانت گذاشته شد. سپس ناصرالدین شاه با سفر به تهران، جنازه فتحعلی شاه را در همان مکان در شب عید غدیر و در سال 1264 به خاک سپرد.
ناصرالدین شاه قاجار
ناصرالدین شاه قاجار در شهر تبریز در تاریخ 6 ام ماه صفر و در سال 1247 به دنیا آمد و در 14 ماه شوال و در سال 1264 به جای پدرش بر تخت نشست. مدت زمان سلطنت این شاه قاجار 49 سال و 1 ماه و 3 روز بوده و با 66 سال سن در 17 ام ماه ذی القعده و در سال 1313 به دست میرزا رضا کرمانی در مرقد حضرت عبدالعظیم به ضرب گلوله کشته شد. سپس نعش ناصرالدین شاه در قصر گلستان غسل شده و به حرم حضرت عبدالعظیم انتقال یافت و در همان مکان و نزدیک جیران خاتون دفن گردید.
مظفرالدین شاه قاجار
مظفرالدین شاه قاجار حدود 10 سال بر تخت پادشاهی نشست و در تاریخ 19 ام ماه ذی القعده و در سال 1324 فوت کرد. البته جنازه ی این شاه ایران در تکیه دولت تهران برای مدتی به امانت گذاشته شد و سپس به عتبات منتقل گردید. همچنین آخرین پادشاه سلسله قاجار همان احمدشاه بود که وفات آن به تاریخ 26 ام ماه رمضان در سال 1348 باز می گردد و در عتبات به خاک سپرده شد.
جمع بندی
بدون شک اتفاق می افتد که هر فرد ایرانی از محل دفن و قبر پادشاهان ایران بی اطلاع باشد. البته دلیل چنین امری این است که مقبره خاصی برای سلاطین وجود نداشته و اکثر آنها برای نزدیکی به بزرگان دین از مکان واقعه به عتبات عالیات انتقال داده شده اند. بنابراین تشخیص محل دفن پادشاهان ایرانی برای پژوهشگران یک پروسه دشوار است.
علل الخصوص اکثر این قبرها از بین رفته اند و برخی دیگر سنگ قبر آنها مشکوک است. همچنین تعیین محل دقیق دفن بیشتر پادشاهان ایران پیش از صفویه به دلیل تغییرات سلسله ها و تحولات زمان چندان آسان نیست. ولی محل دفن پادشاهان سلسله صفوی، افشاریه، زندیه و قاجار به جز موارد محدود مشخص می باشد.
