ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، ساختمان تماشاخانه گیلان در حال نابودی است.
صبح به صبح مرد گلفروش گل هایش را از ورودی ساختمان قدیمی تماشاخانه بیرون می آورد تا در معرض دید عابرانی باشد که پیاده به مرکز شهر رشت می روند. حضور دائمی او عادی شده است، همانند تماشاخانه ای که سمبل تاریخ هنرهای نمایشی گیلان است و تماشاچیانش تنها فرسودگی ساختمانش را به نظاره نشسته اند.
به طرف ساختمان رنگ پریده ای می روم که سند تلاش مسئولی است که از جیب خود برای مردم این شهر تماشاخانه ساخت. مردی که با ردای توسعه فرهنگی قلم به دست نمایشنامه می نوشت و با عوایدش سنگ بنای بسیاری از مراکز خدماتی و فرهنگی این شهر را بنا نهاد، رادیو رشت را راه اندازی کرد و بخاطر همان تلاش ها هم بود که انجمن، شهرداری مدیریت شهری را به او پوشاند و مردم نیز که خدمات او را در مدیریت شهری دیدند، در مقطعی به او رای اعتماد دادند تا نماینده مردم شهرستان رشت در مجلس شود.
جهانگیر سرتیپ پور (6آذر1282-7آذر 1371) سالهاست که در گورستان سلیمان داراب رشت خفته است. بی آنکه روی سنگ قبرش بنویسد که چه مسئولیت هایی داشت و از ثروت شخصی اش چگونه برای آبادانی این شهر مایه گذاشت. اما در تاریخ گم نمی شود که خانواده سرتیپ پور در ملک شخصی خود «تماشاخانه گیلان» را ساختند.
پشت درب همیشه بسته تماشاخانه می روم، از پشت میله های حفاظ نوشته های روی شیشه را میتوان خواند؛ «قیمت بلیط، لژ پایین...لژ بالکن...تلفن رزرو بلیط 22590» اما دیگر کسی شماره تماس را پاسخ نمی دهد.
برای چندمین بار از صاحب گلفروشی اجازه میخواهم تا به داخل تماشاخانه بروم. اما هر بار و هر سال که این تقاضا مطرح می شود، پاسخش یکی است؛ «سقف تماشاخانه فروریخته و برای من مسئولیت دارد.»
و من دوباره به نمای ظاهری تماشاخانه می نگرم؛ پرده بزرگی که روی آن نوشته شده «تماشاخانه گیلان». پرده ای که رو به خیابان و پشت قاب شیشه ای نصب شده است و روی دیوار در دو قاب، پوستر شاهکارهای سینمایی ایران را میتوان دید؛ تصویر «باشو غریبه ای کوچک» و سوسن تسلیمی که مادر پسری می شود که آسیب جنگ او را به گیلان افکنده است. «گاو» و بازی خوب علی نصیریان و عزت الله انتظامی، «بایسیکل ران»، «خانه دوست کجاست»، «دندان مار»، «کفش های میرزا نوروز» و...
این پوسترها نه برای زمانی است که «سینما آبشار» بجای «تماشاخانه» دایر شد، بلکه بازگشت نام تماشاخانه و تجدید چاپ این پوسترها برای اواخر سال 1397 است که مدیریت شهری و مدیر وقت اداره کل فرهنگ و ارشاد گیلان رنگ و لعابی جدید بر تماشاخانه دادند. آن روزها چقدر شادمان بودیم که احیاء تماشاخانه را به یک مرکز فرهنگی وعده داده اند و عنوان شد که با مالکان نیز در این زمینه مذاکراتی صورت گرفته و حتی رقم شش میلیارد تومانی خرید ملک هم مطرح شده بود. وعده ای که البته هیچگاه عملی نشد و حالا سقف تماشاخانه گیلان در ابتدای خیابان سعید آرام و بی صدا در حال ریختن است.
تا پیش از احداث تماشاخانه، سالن دبستان ارامنه اهوردانایان رشت و همچنین سالنی که شهرداری رشت ساخته بود، در اختیار گروههای هنری قرار میگرفت. با احداث تماشاخانه توسط جهانگیر سرتیپ پور در سال 1324 خورشیدی شخصیت های برجسته ای در این تماشاخانه بر سن تئاتر رفتند که بعدها از نام آوران عرصه تئاتر و سینما در کشور شدند.
شادروان حاجعلی عسگری در زمان حیات در گفت و گو با نگارنده یادآور شده بود که زمین تماشاخانه برای خانواده سرتیپ پور بود و در واقع بانی احداث تماشاخانه، نماد هنری گیلان را در املاک شخصی خود ساخت.
عسگری در کتاب خود، تاریخچه تئاتر گیلان اشاره دارد که اکثر نمایش ها (از سال 1289 تا 1320) در سالن مدرسه ارامنه اجرا میشد، اما سالن مدرسه آوادیس گنجایش پذیرایی بعضی از سفرا و مهمان های خارجی را نداشت. بنابراین به دستور «تیمسار آیرام» سالن بزرگ و مجهزی جنب عمارت بلدیه رشت ساخته شد. مدتی این سالن در اجاره روسها بود ولی در اثر مراقبت نبودن این سالن خراب شد و تلفنخانه فعلی جنب اداره بلدیه به جای سالن نمایش ساخته شد.
در گذشته شهرداری رشت در زمینه کارهای هنری بسیار فعال تر از اکنون بود و سالن های خود را در اختیار گروههای نمایشی میگذاشت. سالن دیگری در ابتدای خیابان شریعتی در طبقه فوقانی بازار شیک هم مال شهرداری بود که در اختیار گروههای نمایشی قرار می گرفت.
کانون های هنری مختلفی در رشت شکل گرفت ولی به دلیل برخی مشکلات عملا فعالیت این کانون ها دوام نداشت. چند نفر از شرکت سهامی هنر به نام های «مهدی گرامی»، «دکتر بانو خسروی» و «اسفندیار سرتیپ پور» دور هم جمع شدند و پایه و اساس یک مرکز هنری را در رشت بنا گذاشتند و مهر 1324 خورشیدی تماشاخانه گیلان در ابتدای خیابان سعدی آغاز به کار کرد و یک مکان اختصاصی برای اجرای تئاترهای رشت شد.
در واقع، بنای تماشاخانه را خانواده جهانگیر سرتیپ پور گذاشتند. براساس مقاله ساختمان تماشاخانه گیلان در حال نابودی است، باید بدانید که زمین تماشاخانه را هم مال همسر یا خواهر سرتیپ پور بود. خود جهانگیر نمایشنامه نویس و بازیگر تئاتر بود و در همین تماشاخانه هم اجراهای خوبی داشت و بعدها هم شهردار و سناتور رشت شد.
بعدها تماشاخانه به «محمد حسن خان میلانی» رسید. او و برادرش هم از اهالی هنر و دوستدار تئاتر بودند. میلانی پرده خوان بود. مرحوم نادر گلچین، عزت الله انتظامی، ناصر مسعودی پیش پرده خوان بودند. فریدون نوزاد، جمشید حلاج، پروین تمجیدی، فرامرز بهبود و فرخ لقا پور رسول در این تماشاخانه اجرا داشتند.
با آمدن سینما به رشت در حوالی سال 1335 اجرای تئاتر از رونق می افتد و تماشاخانه رشت برای ادامه حیات خود تبدیل به «سینما آبشار» می شود.
تماشاخانه رشت سمبل تاریخ هنرهای نمایشی گیلان است ولی سالهاست که دیگر تماشاچی به خود ندیده و همگان تماشاچی فرسودگی بنایش هستیم. سمبلی که آرام و بی صدا سقفش در حال فروریختن است.
