فیلم Eyes Wide Shut چشمان کاملا بسته اثر استنلی کوبریک

Eyes Wide Shut یا چشمان کاملا بسته یا به عبارتی دیگر چشمانِ بازِ بسته ، عنوان آخرین فیلمی است که استنلی کوبریک  Stanley Kubrick آن را کارگردانی کرده است. در ادامه با تحلیل و بررسی فیلم Eyes Wide Shut چشمان کاملا بسته همراه نت نوشت باشید.

استنلی کوبریک، کارگردان شهیر، مصداقی از خودِ سینماست. کارگردان و نویسنده‌ای افسانه‌ای که در تک تک آثارِ محدودش ردی از جهان بینی فلسفیِ خود بر جای گذاشته است. به راستی کمال گرایی صفتی است در خور شخصیت او. فردی که زیبایی را در جزئیات و پرداختن به آن می‌دانست. کارگردانی که در طول نیم قرن فعالیت سینمایی خود، ۱۳ فیلم را به عرصه اکران رساند و وسواسِ بی نظیرش، تمامی این آثار را پس از گذشت سالیان در زمره بحث برانگیزترین فیلم‌های تمامی ادوار قرار داده است.

“بیل: هیچ رویایی تنها یک رویا نیست.”

بیشتر بخوانید: برداشتی از فیلم THE SHINING ساخته استنلی کوبریک

فیلم Eyes Wide Shut چشمان کاملا بسته اثر استنلی کوبریک

چشمان کاملا بسته یا Eyes Wide Shut فیلمی است اقتباس شده از رمان داستان رویایی (Rhapsody) نوشته آرتور شنیتسلر ، رمان نویس و نمایش نویسِ آلمانی است. “استنلی کوبریک” خود اقتباس این اثر را بر عهده داشته است و بدین منظور با بهره گیری از المان‌های کلی داستان، مفاهیم خود را نیز در فیلم گنجانده است.

به عقیده “کارِن دی هافمن”چشمان کاملا بسته فیلمی وجودی درباره سرشت انسانی، جنسیت، وفاداری زناشویی، ماهیت و اهمیت انتخاب است.

فیلم Eyes Wide Shut چشمان کاملا بسته پر است از المان‌هایی که Stanley Kubrick در دیگر آثارش به نمایش گذاشته است. خشونت، بی پرده گویی، نمایش جزئیاتِ دیوانه کننده و همچنین کوچک ترین و پیشه پا افتاده ترین مسائل زندگی که تأثیری دهشتناک بر کل زندگی می‌گذارند.

چشمان کاملا بسته روایت گرِ داستانِ زندگیِ زن و شوهری به نام‌های “آلیس هارفورد” و “دکتر ویلیام هارفورد” با نقش آفرینی‌های نیکول کیدمن  Nicole Kidman و تام کروز Tom Cruise است. زن و شوهری که به تماشای یک روز کامل از کنش‌های آن دو می‌نشینیم. روایتی هولناک از رویا و واقعیت، از خیانت و انتقام، از وفاداری تا میل جنسی. همه و همه تجربه‌ای را رقم خواهد زد که به میزان باز بودن چشمتان از آن خواهید چشید.

فیلم Eyes Wide Shut چشمان کاملا بسته در نشان دادن صحنه‌های اروتیک بی پرده عمل می‌کند. ولنگاری که “استنلی کوبریک”به تصویر می‌کشد فراتر از یک میل جنسی عمل می‌کند و وارد فرم می‌شود. پیوند‌های عاشقانه‌ای که گویی به تار عنکبوتی متصل اند و شیطانی که در پی پاره کردن این چسبندگی است.

بیشتر بخوانید: فیلم Schindler’s List ساخته استیون اسپیلبرگ

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم Alice Doesn’t Live Here Anymore کاری از مارتین اسکورسیزی

فیلم Eyes Wide Shut چشمان کاملا بسته باید گفت از ورای تصاویرِ بدیعی که از رنگ و نور و مکانیزمِ فضای اروتیکی به نمایش می‌گذارد، در برگیرنده سوالاتی حقیقتا ترسناک و فلسفی است. به راستی میزان تمایل جنسیِ افراد به هم، با عشقی که بینشان بروز پیدا می‌کند و هردو این‌ها با هویت ازدواج چیست؟

می توان ذهن‌ها را هنگامی که تعهد بسته اند از خیانت ذهنی باز داشت؟ قدرت انسان در سرکوب نه، بلکه کنترل امیالش مطابق با گفته کانت است؟ می‌توان امیال غریزی را در سر بزنگاه افسار زد؟  این‌ها بخشی از سوالاتی هستند که از ابتدا تیتر وار بر ذهنمان هجوم  می‌آورند.

این که “آلیس” در ذهنش چنان در برابر مردی که در گذشته دیده است عنان از کَف دهد چه معنایی دارد. اگر با کسی که عاشقش هستیم زندگی می‌کنیم، چه می‌شود که حس جنسی به دیگری پیدا می‌کنیم ولو در خیال.

اگر می‌شود که متاهل بود و خیال پردازی کرد، پس معنای وفاداری چه می‌شود؟ مگر این نیست که حسِ جنسی به فرد از یک حس عاطفی نشأت می‌گیرد و میلِ جنسی بخشی از غریزه است. پس چگونه می‌توان عاشق بود ولی حسِ جنسیمان به گردش برود. اگر به گردش هم برود آیا خیانت است؟ خیانت تا کجا تعریف می‌شود. این‌ها تماما کلاف در هم تنیده‌ای است که کوبریک به هم می‌بافدشان و یکی یکی سعی بر پاسخ به آن‌ها بر می‌آید.

“آلیس(نیکول کیدمن):
صبح فردا از خواب بیدار شدم و دلهره داشتم.
نمیدونستم که دلهره ام برای اینه که اون رفته یا این که ممکنه هنوزم اینجا باشه”

بیشتر بخوانید: زندگینامه استنلی کوبریک و مروری بر آثار او

بیشتر بخوانید: فیلم ۱۲ سال بردگی کاری از استیو مک کوئین

وقتی از تمامی ذهنیت “آلیس” با خبر میشویم، تازه بخشی از داستان را پیموده ایم. بخشی که معانیِ امیالِ جنسی و رابطه‌اش با تعهد و ازدواج را نشانه رفته است. پس از این بحران کوبنده، با “ویلیام” همراه می‌شویم. فرو رفته در خود و سرگردان در انتقامی در شهر رها می‌شود. انتقامی که نمی‌داند از که بابت چه بگیرد. مگر عاشق نیست. مگر بدان اذعان نکرده است. پس عاشق را چه به انتقام از معشوق.

همه این‌ها کنار هم تداعی کننده شَک است. شَکی که تمِ اصلی فیلم Eyes Wide Shut است. شَکی که حتی پوستر فیلم هم مملو از آن است. فیلم با شَک شروع می‌شود. شَکی که تا خصوصی ترین لحظات زن و شوهری پیش می‌رود و منجر به اعترافاتی دردناک می‌گردد.

با بالا و پایین کردن مفاهیمی نظیر عشق، تعهد و وفاداری، ازدواج و از همه شاخص تر هوسِ گمشده در بطن این قضایا، سعی بر رساندن مطلبی دارد. مطلبی مهم و حساس. این ابعادِ چندگانه انسان است که به او هویت بخشیده و او را بروز داده است. سطح درک متفاوت انسان‌ها به مفاهیم مختلف است که سبب می‌شود انسان انسان باشد. همانقدر جذاب و همانقدر متعفن.

بیشتر بخوانید: فیلم Forrest Gump فارست­ گامپ اثر رابرت زمکیس

اما می‌توان فیلمی از “استنلی کوبریک”نام برد که تنها به بیان تَک لایه‌ای از آن اکتفا کرده باشد؟ در همین راستا “چشمان کاملا بسته” نیز مستثنی نمی‌گردد. پس باید با چشمانی کاملا باز آن را به نظاره نشست. نظاره گری که برای فهمش نیاز به گذر از قالب داستان دارد. فهمی که علاوه بر مسئله تردید و شک مداما کاراکتر دکتر هارفورد را با مرگ روبرو می‌کند. استعاره‌هایی ردیف شده، که وی را هشدار مرگ می‌دهند. مرگی که آنقدر دور و آن قدر نزدیک با ما بازی می‌کند.

“استنلی کوبریک” با زیرکی تمام در فیلم Eyes Wide Shut به نوعی آن رُخ پلید گونه انسانی را به تصویر در آورده است. در پس اندیشه هایش که پیش تر بدان‌ها اشاره گردید. کوبریک جامعه مصرف گرایِ هوس زدهِ را به نقد می‌نشیند. بوی گندِ فسادی که در وِلِنگاری هایش، دیگر لذتی وجود ندارد. فقط جبر به تکرار است که این اسبِ اروتیکِ هوس باز را به پیش می‌راند. جامعه‌ای که چنان در ولع پول می‌لولد که به هم بستر شدن معشوقه هایش در عوض چرکِ سبزی، دُم تکان می‌دهند.

در نهایت; فیلم Eyes Wide Shut چشمان کاملا بسته فیلمی است که روان و روح جامعه را به نشانه رفته است. شکلی از تصویر که مخاطبش را با ولعِ برهنه نگاری،  مشتاق به دیدنش می‌کند. دامی برای مخاطبش پهن می‌کند و منتظر به دام افتادنش می‌شود. و وقتی به دام افتاد سرنوشت شوم افکارش را با پتکی بر سرش می‌کوبد. آری این چنین است “چشمان کاملا بسته”. چشمان بازِ بسته‌ای که بوی شهوت، همیشه دامانش را قرمز و نارنجی کرده است و افسوس که مغزهایشان آبیِ یخ زده‌ای بیش نیست.

کوبریک خود در مورد این فیلم می‌گوید: « ما همه، هم خوب و هم بد، هم خیر و هم شر هستیم و اگر شما هیچ ناپاکی و پلیدی در خودتان نمی‌بینید، دلیلش آن است که خوب به خودتان نگاه نکرده اید…!