برای خیلی از کسانی که به کاشان سفر می کنند، دیدنی های تاریخی این شهر در باغ فین و خانه بروجردی ها و خانه طباطبایی ها خلاصه می شود. اما شاید برایتان عجیب باشد اگر بدانید که کاشان مجموعه شگفت انگیزی از خانه های تاریخی است که هر کدام از آنها در گوشه ای از این شهر جا خوش کرده اند. شاهد این ادعا خانه عباسیان است که در سال 1250 قمری ساخته شده و این روزها یکی از دیدنی‌های معماری این شهر کویری به شمار می رود.
باید به کوی سلطان امیراحمد در شهر کاشان سر بزنید تا خانه ای را ببینید که یکی از برجسته‌ترین آثار معماری اسلامی و نامزد دریافت جایزه بهترین بناهای مسکونی ایران اسلامی به حساب می آید.
این بنای تاریخی که امروزه بخشی از آن به بنیاد سهراب سپهری تعلق گرفته است، در حدود سال‌های 1245تا 1250 قمری توسط مرحوم سید ابراهیم تاجر کاشانی، پدربزرگ آیت الله علوی ساخته شده است. چند سال بعد، حاج سید محمد ابراهیم علوی بروجردی، پدر آیت الله علوی (تاجر چینی و بلور) این مجموعه را توسعه داد و بعد از فوت او این خانه به فرزندش آیت الله علوی، معروف به آقا سید محمد باغ به ارث رسید.
بنایی که معماری کویری را در چهارچوب معماری ایرانی و اسلامی به نمایش در می آورد و شامل 5 حیاط و باغچه است که بعد از فوت مالک اولیه آن به مرور از هم تفکیک و به صورت 5 خانه مستقل از هم درآمد.
سبک اصلی معماری این بنا به گودال باغچه موسوم است. در این سبک معماری، بنا پایین‌تر از سطح کوچه احداث شده و گود به نظر می رسد. این معماری که بیشتر در مناطق گرم و خشک کشور دیده می شود، به دلیل استفاده بهتر از منابع آب و عایق بندی خانه، رواج زیادی داشته است. بد نیست بدانید که در گذشته به علت استفاده از آب قنات و به منظور تامین فشار آب برای جریان داشتن در قسمت های مختلف بنا، آن را نسبت به سطح کوچه عمیق تر می ساختند. علاوه بر این، گود بودن پی خانه باعث می شد ساختمان از خاصیت عایق بودن خاک در مقابل گرما و سرما بهره ببرد و به خنکی خانه در تابستان و گرمای آن در زمستان کمک کند. اما به جز این دلایل، معماران برای اجرای سبک گودال باغچه یک دلیل دیگر هم داشتند که به تامین مصالح به کار رفته در بنا از طریق خاک کنده شده از پی برمی گشت.
خانه عباسیان چند ویژگی جالب دارد که اگر گذارتان به آن بیفتد، بد نیست به آن ها توجه کنید. این بنا به صورت کاملا قرینه ساخته شده و در هر ضلع آن این تقارن قابل مشاهده است. علاوه بر این، خانه عباسیان دارای بخش های تابستان نشین و زمستان نشین بوده و ساکنان آن در هر فصلی از قسمت‌های خاصی از بنا استفاده می کردند. در معماری این بنا با تمام سادگی اش تزئینات غنی و چشمگیری به کار رفته. گچبری ها و نقاشی های آن در کنار رسمی بندی، یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک آن را ظریف و زیبا جلوه می دهند.
همچنین این بنا به علت آنکه در دوران قاجار ساخته شده و خصوصیات معماری مذهبی آن دوره را دارد، بنایی محجبه نامیده می شود. یعنی به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم شده و اتاق‌های تو در تو و متعدد دارد که محل سکونت آقایان و خانم ها را از هم جدا می کرده است. علاوه بر این، در این بنا می توانید دیوارهای حجاب را در اطراف فضای بام ببینید که برای محدود کردن دید همسایه به داخل بنا تعبیه شده اند. حتی برای کوبه درها هم دو دستگیره های زنانه و مردانه در نظر گرفته شده که صدای متفاوتی دارند و از طریق صدای کوبه می‌شده به جنسیت فردی که پشت در است پی برد.
منبع :تبیان
