آکاایران به نقل از برترین ها : تقریبا همه اصفهان را با سی‌وسه پل و عالی‌قاپوی آن و انواع گز و پولکی‌هایش می شناسیم. اما این شهر باستانی با معماری های ویژه و بناهای ماندگار، جاذبه های گردشگری بی‌شماری دارد. اگر قرار است به این شهر بروید خوب است در مورد مکان های گردشگری آن اطلاعات کامل داشته باشید.
پل سی و سه پل (الله وردی خان)
این پل که در حدود 300 متر طول و 14 متر عرض دارد، به هزینه و نظارت سردار معروف شاه عباس اول صفوی بنام الله وردی‌خان در سال 1005 هجری قمری بناشده است. در دوره صفویه، مراسم جشن آبریزان یا آبپاشان ارامنه در کنار این پل صورت می‌گرفت. ارامنه جلفا، مراسم «خاج شویان» را نیز در محدوده همین پل برگزار می‌کرده‌اند. پل مزبور یکی از شاهکارهای معماری و پل سازی ایران و جهان‌محسوب می‌شود.
زاینده رود
زاینده رود مهم‌ترین رودخانه مرکز فلات ایران است. این رودخانه به دلیل جوشش چشمه‌های فراوان از سرچشمه تا مصب، به زاینده رود معروف شده است. این رودخانه از جبهه شمال شرقی زردکوه‌بختیاری سرچشمه می‌گیرد و تا باتلاق گاوخونی جریان می‌یابد.
طول این رودخانه حداکثر 420 کیلومتر و عرض مسیر آن از 10 تا 20 متر در دره‌ها و تا 800 متر در شهر اصفهان متفاوت است. از ابتدا تا انتهای مسیرزاینده رود، بیشه زارهای سرسبزی در سواحل آن وجود دارند که در زیبائی، طراوت و لطافت آب و هوا و چشم‌اندازهای پیرامون رودخانه بسیار موثر هستند.
عمارت عالی‌قاپو
این عمارت که «قصر دولتخوانه« نام داشت، نمونه منحصربه‌‌فردی از معماری کاخ‌های عهد صفوی است. این بنا به امر شاه‌عباس اول ساخته شده است. شاه‌صفوی، سفیران و شخصیت‌های مهمی را در این کاخ به حضور می‌پذیرفت. مینیاتورهای هنرمندانه رضاعباسی، نقاش معروف عهد شاه‌عباس، نقاشی‌های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچ بری های زیبای آن به شکل انواع جام و صراحی در تاق‌ها و دیوارها تعبیه شده است.
گچ‌بری های «تالار موسیقی» با آکوستیک طراحی شده‌اند تا نغمه‌ها و صداها به طور طبیعی و دلنشین شنیده شوند. شاه صفوی و مهمانان او، از تالار همین عمارت، مناظر بازی چوگان، چراغانی، آتش بازی‌ها و نمایش‌های میدان نقش جهان را تماشا می‌کرده‌اند.
مسجد شیخ لطف الله
این مسجد به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال ساخته شده و معمار آن «استاد محمد رضا اصفهانی» است. مسجد شیخ لطف الله از ابنیه تاریخی و مذهبی است که تزئینات‌کاشی کاری داخلی آن، از ازاره‌ها به بالا و داخل و خارج گنبد، همه از کاشی‌های معرق است.
شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه در لبنان امروزی بود که به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزید. این مسجد به‌منظور تجلیل از مقام او و برای تدریس و نمازگزاری وی احداث شد.
پل خواجو (شاهی)
پل خواجو که از اواخر دوره تیموری شالوده‌هایی داشت، به امر شاه عباس دوم، درسال 1060 هجری قمری به صورت امروزی ساخته شد. تزئینات کاشی کاری و نقاشی غرفه‌های این پل، از قسمت‌های جالب توجه و دیدنی آن است. در وسط این پل ساختمان بیگلربیگی، بمنظور اقامت موقتی شاه‌صفوی و خانواده‌اش، بنا شده است. نام پل‌خواجو، تحریف کلمه «خواجه» است که به مناسبت لقب بزرگان و خواجه‌های عصر صفوی نام گذاری شده است.
آتشگاه کوه سنگی
آتشگاه کوه سنگی کهن‌ترین میراث باقی مانده تاریخی اصفهان است که در فاصله نسبتا اندکی از زاینده رود قرار دارد. در بالای کوه سنگی، یک آتشدان بزرگ و مدور خشتی با دریچه‌های متعدد وجود دارد که جایگاه افروختن آتش در مرتفع‌ترین نقطه کوه و قابل رویت از دورترین نقاط بوده است.
کاخ چهل ستون
باغ و کاخ چهل ستون که بالغ بر 67 هزار متر مربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس‌اول احداث شده است. در زمان سلطنت شاه عباس دوم، تالار آینه، تالار هجده ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی، ایوان‌های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزئینات نقاشی، آینه‌کاری، کاشی کاری‌های دیوارها و سقف‌ها به آن افزوده شده است.
قسمت‌های جالب و دیدنی کاخ چهل ستون شامل موارد زیر هستند:
• شیرهای سنگی چهارگوشه حوض مرکزی، تالار و ازاره‌های مرمری منقش اطراف آن.
• تزئینات طلاکاری سرسرای پادشاهی و اتاق‌های طرفین تالار آینه و تابلوهای نقاشی تالار پادشاهی که تصویرشاهان صفوی بر آن نقش بسته است.
• تصویر شاه‌عباس اول با تاج مخصوص و مینیاتورهای اتاق گنجینه.
• سردر «مسجد قطبیه« و سردرهای «زاویه درِکوشک« و آثاری از مسجد «درب جوباره« و «مسجد آقاسی« که بر دیوارهای ضلع غربی و جنوبی باغ نصب شده است. تالار و ایوان این کاخ در پنجمین سال سلطنت شاه عباس‌دوم بناشده است. انعکاس ستون‌های بیست‌گانه تالارهای چهل ستون در حوض مقابل عمارت، مفهوم چهل‌ستون را القاء می‌کنند.
کاخ هشت بهشت
عمارت تاریخی هشت بهشت در دوره شاه سلیمان صفوی بنا شده است. در حال‌حاضر از باغ وسیع هشت بهشت وسعت اندکی باقی مانده است. کاشی‌‌کاری‌هایی که انواع حیوانات پرنده، درنده و خزنده روی آن نقش بسته، از آثار این کاخ بشمار می‌آیند.
منار جنبان
این بنا مشتمل بر یک بقعه و دو مناره است که بالای قبر «عمو عبدالله» از زاهدان و صلحای معروف قرن هشتم هجری بنا شده است. نکته جالب توجه در این بنای تاریخی آن است که با حرکت‌دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان مرتعش می‌شود.
تالار اشرف
این عمارت در درون کاخ سلطنتی جای دارد و در زمان شاه عباس دوم، بطور کامل با چوب‌بست ساخته شده است. بام آن مسطح و بر پایه‌های بلند ضخیم پوشیده از طلا نهاده شده است. این بنا به منظور جلوگیری از خطر نابودی حدود نیم قرن پیش بطور کامل مرمت شده است.
آرامگاه مجلسی
این آرامگاه در گوشه شمال غربی مسجد جامع اصفهان واقع شده است. در این آرامگاه غیر از ملامحمد تقی مجلسی، چند تن از علمای شیعه از جمله فرزند وی ملاباقر مجلسی نیز به خاک سپرده شده‌اند. ازاره بقعه دارای کاشی‌کاری و بدنه آن دارای تزئینات نقاشی و آینه کاری است. در داخل آینه کاری ها، دو تصویر قلمی از ملا محمد باقر مجلسی مشاهده می‌شود. سر در قدیمی آرامگاه با مقرنس‌های گچی تزئین شده است.
میدان نقش جهان
این میدان در دوره شاه عباس اول بنا شده و طول آن از شمال به جنوب بالغ بر 500 متر و عرض آن نیز حدود 165 متر است. در اطراف این میدان، مسجد عباسی، مسجد شیخ لطف الله، عمارت عالی‌قاپو و سردر قیصریه قرار گرفته است. این میدان در دوره شاه عباس اول و جانشینان او محل برگزاری جشن‌ها،بازی چوگان، رژه قشون، و محل نمایش‌های مختلف بوده است. دو دروازه سنگی چوگان در شمال و جنوب این‌میدان تعبیه شده‌است.
بازار اصفهان ، اصفهان
بازار اصفهان در دوره صفوی ساخته شده و از سردر قیصریه تا سردر مسجد جامع امتداد دارد. این بازار را به مناسبت مجاورت با گنبد نظام الملک و مسجد جامع «بازار نظامیه» یا «نظام الملکی» نیز گفته‌اند.
کوه صفه
کوه صفه نام کوهی در جنوب اصفهان است. کوه صفه یکی از محبوب ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان است.
مسجد جامع
این مسجد مجموعه‌ای از ساختمان‌ها و آثار هنری دوره‌های بعد از اسلام در ایران است. بخش‌های جالب توجه این مسجد شامل موارد زیر هستند:
• صفه‌های کوچک سمت راست دالان و رودی همراه با ستون‌های مدور و گچ بری‌های زیبا که از آثار دوره‌دیلمی در قرن چهارم هجری قمری است.
• گنبد خواجه نظام الملک، وزیر ملک‌شاه سلجوقی که در سال‌های 465 تا 485 هجری قمری ساخته شده است. چهل‌ستون ضلع غربی این گنبد در دوره شاه عباس اول به ساختمان‌های مسجد افزوده شده است.
• چهل ستون که در سمت چپ دالان ورودی واقع شده، از آثار دوره پادشاهان آل مظفر است.
• ساختمان ایوان جنوبی مسجد از قرن ششم و تزئینات داخل و خارج آن از قرن هشتم، نهم، دهم و یازدهم‌هجری قمری است. دو مناره این ایوان در عهد حسن بیک ترکمان افزوده شده و بانی تعمیرات و الحاقات این‌مسجد «ابونصر حسن عبادر» است.
• تزئینات کاشی کاری اطراف صحن که از آثار دوره حسن بیک ترکمان است.
• ایوان شرقی مسجد با گچ بری‌های زیبا از آثار دوره سلجوقی است.
• صفه عمر در شرق این ایوان در دوره قطب الدین محمود، شاه آل مظفر، به وسیله «مرتضی بن الحسن العباسی‌الزینبی» ساخته شده است.
• ایوان غربی مسجد با تزئینات کاشی کاری از آثار قرن ششم هجری است که در دوره شاه سلطان حسین صفوی تعمیر و دوباره تزئین شده است.
• ایوان شمالی مسجد، معروف به صفه درویش از قرن ششم و کتیبه گچ بری داخل آن از دوره شاه سلیمان‌صفوی است. چهل ستون‌های شمال و شرقی آن از قسمت‌های جالب و دیدنی این بنای عظیم تاریخی بشمار می‌رود.
• اثر تاریخی مسجد جمعه، گنبد تاج الملک است که در سال 481 هجری قمری ساخته شده است.
• ساختمان حوض وسط مسجد نیز در زمان سلطنت شاه محمد خدابنده صفوی، به وسیله «یوسف آقا» بنا شده‌است.
از مناره های اصفهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• مناره مسجد علی
این مناره کتیبه‌هایی به‌خط کوفی دارد و خطوط و تزئینات آن از آجر است. تاریخ بنای آن قرن ششم هجری است.
• مناره باغ قوشخانه
از بناهای قرن هشتم هجری است که تزئینات کاشی کاری زیبائی دارد.
• مناره چهل دختر
یکی از آثار جالب دوره سلجوقی اصفهان مناره چهل دختر است که با تزئینات آجری و کتیبه‌های کوفی آراسته شده است.
• مناره گلدسته
مناره 2.22 متر، ضخامت دیواره آن 21 سانتی متر و قطر ستون مدور مرکزی آن 54 سانتی‌‌متر است.
• مناره غار
این مناره، میله‌ای است مدور و منفرد که با آجر ساخته شده و بر پایه‌ای هشت ضلعی بنا شده‌است.
از آرامگاه های اصفهان باید به موارد زیر اشاره کرد:
• آرامگاه بابا رکن الدین
ساختمان زیبای بابا رکن الدین به شکل هرم دوازده ترک است. نمای خارجی بنا و سردر آن کاشی کاری شده است. قاعده گنبد، مخمس متساوی الاضلاع است و پنج ایوان مشابه بر گرداگرد محوطه زیر گنبد ساخته شده است.
• آرامگاه پیر بکران
مشتمل بر سه قسمت رواق، صحن و سقف بلند است که ایوانچه‌هایی در اطراف دارد. پوشش تاق ایوان با خطوط کوفی و بنایی و شاخ و برگ و بوته‌های گچ بری تزئین شده است. آرامگاه پیر بکران در ضلع شمالی بقعه و متصل به اتاقی که محل تدریس و عبادت پیربکران بود، قرار دارد.
• آرامگاه صائب تبریزی
از معماری دوران صفویه الهام گرفته و به صورت ایوان زیبایی است به طول 14.20 و عرض 6 و ارتفاع 8 متر که حدود 2 متر از سطح باغ بلندتر ساخته شده است و ده پله سنگی سراسری دارد. روی سر ستون‌ها قوس‌های جناغی قرار گرفته و زیر سقف با طرح شطرنجی آیینه کاری شده است.
از کلیساهای اصفهان باید به موارد زیر اشاره کرد:
کلیسای بیت اللحم
در میدان جلفا واقع شده است و ساختمان آن را یکی از ارامنه نیکوکار آن دوره بنام خواجه پطرس ولی جانیان احداث کرده است.
کلیسای گیورک
به کلیسای غریب نیز مشهور است. در این کلیسا، قطعات بزرگ سنگ‌های مقدس «اوچ کلیسا» نگهداری می‌شود.
کلیسای هاکوپ
اولین کلیسای ارامنه این ناحیه است و در حیاط کلیسای مریم قرار دارد.
کلیسای وانک
این کلیسا بزرگ ترین و زیباترین کلیسای جلفای اصفهان است. تاق کلیسای وانک از نظر طلاکاری سقف و سطح داخلی گنبد و نقاشی‌های تاریخی در نوع خود بی نظیر است. داخل کلیسا و تمام دیوارهای اطراف و جوانب آن از تزئینات، نقاشی رنگ و روغن و آب طلا به سبک‌های ایرانی و تصاویری از زندگی‌حضرت مسیح (ع) متأثر از سبک نقاشی‌های ایتالیایی است.
پل سی و سه پل (الله وردی خان)
این پل که در حدود 300 متر طول و 14 متر عرض دارد، به هزینه و نظارت سردار معروف شاه عباس اول صفوی بنام الله وردی‌خان در سال 1005 هجری قمری بناشده است. در دوره صفویه، مراسم جشن آبریزان یا آبپاشان ارامنه در کنار این پل صورت می‌گرفت. ارامنه جلفا، مراسم «خاج شویان» را نیز در محدوده همین پل برگزار می‌کرده‌اند. پل مزبور یکی از شاهکارهای معماری و پل سازی ایران و جهان‌محسوب می‌شود.
زاینده رود
زاینده رود مهم‌ترین رودخانه مرکز فلات ایران است. این رودخانه به دلیل جوشش چشمه‌های فراوان از سرچشمه تا مصب، به زاینده رود معروف شده است. این رودخانه از جبهه شمال شرقی زردکوه‌بختیاری سرچشمه می‌گیرد و تا باتلاق گاوخونی جریان می‌یابد.
طول این رودخانه حداکثر 420 کیلومتر و عرض مسیر آن از 10 تا 20 متر در دره‌ها و تا 800 متر در شهر اصفهان متفاوت است. از ابتدا تا انتهای مسیرزاینده رود، بیشه زارهای سرسبزی در سواحل آن وجود دارند که در زیبائی، طراوت و لطافت آب و هوا و چشم‌اندازهای پیرامون رودخانه بسیار موثر هستند.
عمارت عالی‌قاپو
این عمارت که «قصر دولتخوانه« نام داشت، نمونه منحصربه‌‌فردی از معماری کاخ‌های عهد صفوی است. این بنا به امر شاه‌عباس اول ساخته شده است. شاه‌صفوی، سفیران و شخصیت‌های مهمی را در این کاخ به حضور می‌پذیرفت. مینیاتورهای هنرمندانه رضاعباسی، نقاش معروف عهد شاه‌عباس، نقاشی‌های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچ بری های زیبای آن به شکل انواع جام و صراحی در تاق‌ها و دیوارها تعبیه شده است.
گچ‌بری های «تالار موسیقی» با آکوستیک طراحی شده‌اند تا نغمه‌ها و صداها به طور طبیعی و دلنشین شنیده شوند. شاه صفوی و مهمانان او، از تالار همین عمارت، مناظر بازی چوگان، چراغانی، آتش بازی‌ها و نمایش‌های میدان نقش جهان را تماشا می‌کرده‌اند.
مسجد شیخ لطف الله
این مسجد به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال ساخته شده و معمار آن «استاد محمد رضا اصفهانی» است. مسجد شیخ لطف الله از ابنیه تاریخی و مذهبی است که تزئینات‌کاشی کاری داخلی آن، از ازاره‌ها به بالا و داخل و خارج گنبد، همه از کاشی‌های معرق است.
شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه در لبنان امروزی بود که به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزید. این مسجد به‌منظور تجلیل از مقام او و برای تدریس و نمازگزاری وی احداث شد.
پل خواجو (شاهی)
پل خواجو که از اواخر دوره تیموری شالوده‌هایی داشت، به امر شاه عباس دوم، درسال 1060 هجری قمری به صورت امروزی ساخته شد. تزئینات کاشی کاری و نقاشی غرفه‌های این پل، از قسمت‌های جالب توجه و دیدنی آن است. در وسط این پل ساختمان بیگلربیگی، بمنظور اقامت موقتی شاه‌صفوی و خانواده‌اش، بنا شده است. نام پل‌خواجو، تحریف کلمه «خواجه» است که به مناسبت لقب بزرگان و خواجه‌های عصر صفوی نام گذاری شده است.
آتشگاه کوه سنگی
آتشگاه کوه سنگی کهن‌ترین میراث باقی مانده تاریخی اصفهان است که در فاصله نسبتا اندکی از زاینده رود قرار دارد. در بالای کوه سنگی، یک آتشدان بزرگ و مدور خشتی با دریچه‌های متعدد وجود دارد که جایگاه افروختن آتش در مرتفع‌ترین نقطه کوه و قابل رویت از دورترین نقاط بوده است.
کاخ چهل ستون
باغ و کاخ چهل ستون که بالغ بر 67 هزار متر مربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس‌اول احداث شده است. در زمان سلطنت شاه عباس دوم، تالار آینه، تالار هجده ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی، ایوان‌های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزئینات نقاشی، آینه‌کاری، کاشی کاری‌های دیوارها و سقف‌ها به آن افزوده شده است.
قسمت‌های جالب و دیدنی کاخ چهل ستون شامل موارد زیر هستند:
• شیرهای سنگی چهارگوشه حوض مرکزی، تالار و ازاره‌های مرمری منقش اطراف آن.
• تزئینات طلاکاری سرسرای پادشاهی و اتاق‌های طرفین تالار آینه و تابلوهای نقاشی تالار پادشاهی که تصویرشاهان صفوی بر آن نقش بسته است.
• تصویر شاه‌عباس اول با تاج مخصوص و مینیاتورهای اتاق گنجینه.
• سردر «مسجد قطبیه« و سردرهای «زاویه درِکوشک« و آثاری از مسجد «درب جوباره« و «مسجد آقاسی« که بر دیوارهای ضلع غربی و جنوبی باغ نصب شده است. تالار و ایوان این کاخ در پنجمین سال سلطنت شاه عباس‌دوم بناشده است. انعکاس ستون‌های بیست‌گانه تالارهای چهل ستون در حوض مقابل عمارت، مفهوم چهل‌ستون را القاء می‌کنند.
کاخ هشت بهشت
عمارت تاریخی هشت بهشت در دوره شاه سلیمان صفوی بنا شده است. در حال‌حاضر از باغ وسیع هشت بهشت وسعت اندکی باقی مانده است. کاشی‌‌کاری‌هایی که انواع حیوانات پرنده، درنده و خزنده روی آن نقش بسته، از آثار این کاخ بشمار می‌آیند.
منار جنبان
این بنا مشتمل بر یک بقعه و دو مناره است که بالای قبر «عمو عبدالله» از زاهدان و صلحای معروف قرن هشتم هجری بنا شده است. نکته جالب توجه در این بنای تاریخی آن است که با حرکت‌دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان مرتعش می‌شود.
تالار اشرف
این عمارت در درون کاخ سلطنتی جای دارد و در زمان شاه عباس دوم، بطور کامل با چوب‌بست ساخته شده است. بام آن مسطح و بر پایه‌های بلند ضخیم پوشیده از طلا نهاده شده است. این بنا به منظور جلوگیری از خطر نابودی حدود نیم قرن پیش بطور کامل مرمت شده است.
این آرامگاه در گوشه شمال غربی مسجد جامع اصفهان واقع شده است. در این آرامگاه غیر از ملامحمد تقی مجلسی، چند تن از علمای شیعه از جمله فرزند وی ملاباقر مجلسی نیز به خاک سپرده شده‌اند. ازاره بقعه دارای کاشی‌کاری و بدنه آن دارای تزئینات نقاشی و آینه کاری است. در داخل آینه کاری ها، دو تصویر قلمی از ملا محمد باقر مجلسی مشاهده می‌شود. سر در قدیمی آرامگاه با مقرنس‌های گچی تزئین شده است.
میدان نقش جهان
این میدان در دوره شاه عباس اول بنا شده و طول آن از شمال به جنوب بالغ بر 500 متر و عرض آن نیز حدود 165 متر است. در اطراف این میدان، مسجد عباسی، مسجد شیخ لطف الله، عمارت عالی‌قاپو و سردر قیصریه قرار گرفته است. این میدان در دوره شاه عباس اول و جانشینان او محل برگزاری جشن‌ها،بازی چوگان، رژه قشون، و محل نمایش‌های مختلف بوده است. دو دروازه سنگی چوگان در شمال و جنوب این‌میدان تعبیه شده‌است.
بازار اصفهان ، اصفهان
بازار اصفهان در دوره صفوی ساخته شده و از سردر قیصریه تا سردر مسجد جامع امتداد دارد. این بازار را به مناسبت مجاورت با گنبد نظام الملک و مسجد جامع «بازار نظامیه» یا «نظام الملکی» نیز گفته‌اند.
کوه صفه
کوه صفه نام کوهی در جنوب اصفهان است. کوه صفه یکی از محبوب ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان است.
مسجد جامع
این مسجد مجموعه‌ای از ساختمان‌ها و آثار هنری دوره‌های بعد از اسلام در ایران است. بخش‌های جالب توجه این مسجد شامل موارد زیر هستند:
• صفه‌های کوچک سمت راست دالان و رودی همراه با ستون‌های مدور و گچ بری‌های زیبا که از آثار دوره‌دیلمی در قرن چهارم هجری قمری است.
• گنبد خواجه نظام الملک، وزیر ملک‌شاه سلجوقی که در سال‌های 465 تا 485 هجری قمری ساخته شده است. چهل‌ستون ضلع غربی این گنبد در دوره شاه عباس اول به ساختمان‌های مسجد افزوده شده است.
• چهل ستون که در سمت چپ دالان ورودی واقع شده، از آثار دوره پادشاهان آل مظفر است.
• ساختمان ایوان جنوبی مسجد از قرن ششم و تزئینات داخل و خارج آن از قرن هشتم، نهم، دهم و یازدهم‌هجری قمری است. دو مناره این ایوان در عهد حسن بیک ترکمان افزوده شده و بانی تعمیرات و الحاقات این‌مسجد «ابونصر حسن عبادر» است.
• تزئینات کاشی کاری اطراف صحن که از آثار دوره حسن بیک ترکمان است.
• ایوان شرقی مسجد با گچ بری‌های زیبا از آثار دوره سلجوقی است.
• صفه عمر در شرق این ایوان در دوره قطب الدین محمود، شاه آل مظفر، به وسیله «مرتضی بن الحسن العباسی‌الزینبی» ساخته شده است.
• ایوان غربی مسجد با تزئینات کاشی کاری از آثار قرن ششم هجری است که در دوره شاه سلطان حسین صفوی تعمیر و دوباره تزئین شده است.
• ایوان شمالی مسجد، معروف به صفه درویش از قرن ششم و کتیبه گچ بری داخل آن از دوره شاه سلیمان‌صفوی است. چهل ستون‌های شمال و شرقی آن از قسمت‌های جالب و دیدنی این بنای عظیم تاریخی بشمار می‌رود.
• اثر تاریخی مسجد جمعه، گنبد تاج الملک است که در سال 481 هجری قمری ساخته شده است.
• ساختمان حوض وسط مسجد نیز در زمان سلطنت شاه محمد خدابنده صفوی، به وسیله «یوسف آقا» بنا شده‌است.
از مناره های اصفهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• مناره مسجد علی
این مناره کتیبه‌هایی به‌خط کوفی دارد و خطوط و تزئینات آن از آجر است. تاریخ بنای آن قرن ششم هجری است.
• مناره باغ قوشخانه
از بناهای قرن هشتم هجری است که تزئینات کاشی کاری زیبائی دارد.
• مناره چهل دختر
یکی از آثار جالب دوره سلجوقی اصفهان مناره چهل دختر است که با تزئینات آجری و کتیبه‌های کوفی آراسته شده است.
• مناره گلدسته
مناره 2.22 متر، ضخامت دیواره آن 21 سانتی متر و قطر ستون مدور مرکزی آن 54 سانتی‌‌متر است.
• مناره غار
این مناره، میله‌ای است مدور و منفرد که با آجر ساخته شده و بر پایه‌ای هشت ضلعی بنا شده‌است.
از آرامگاه های اصفهان باید به موارد زیر اشاره کرد:
• آرامگاه بابا رکن الدین
ساختمان زیبای بابا رکن الدین به شکل هرم دوازده ترک است. نمای خارجی بنا و سردر آن کاشی کاری شده است. قاعده گنبد، مخمس متساوی الاضلاع است و پنج ایوان مشابه بر گرداگرد محوطه زیر گنبد ساخته شده است.
• آرامگاه پیر بکران
مشتمل بر سه قسمت رواق، صحن و سقف بلند است که ایوانچه‌هایی در اطراف دارد. پوشش تاق ایوان با خطوط کوفی و بنایی و شاخ و برگ و بوته‌های گچ بری تزئین شده است. آرامگاه پیر بکران در ضلع شمالی بقعه و متصل به اتاقی که محل تدریس و عبادت پیربکران بود، قرار دارد.
• آرامگاه صائب تبریزی
از معماری دوران صفویه الهام گرفته و به صورت ایوان زیبایی است به طول 14.20 و عرض 6 و ارتفاع 8 متر که حدود 2 متر از سطح باغ بلندتر ساخته شده است و ده پله سنگی سراسری دارد. روی سر ستون‌ها قوس‌های جناغی قرار گرفته و زیر سقف با طرح شطرنجی آیینه کاری شده است.
از کلیساهای اصفهان باید به موارد زیر اشاره کرد:
کلیسای بیت اللحم
در میدان جلفا واقع شده است و ساختمان آن را یکی از ارامنه نیکوکار آن دوره بنام خواجه پطرس ولی جانیان احداث کرده است.
به کلیسای غریب نیز مشهور است. در این کلیسا، قطعات بزرگ سنگ‌های مقدس «اوچ کلیسا» نگهداری می‌شود.
کلیسای هاکوپ
اولین کلیسای ارامنه این ناحیه است و در حیاط کلیسای مریم قرار دارد.
کلیسای وانک
این کلیسا بزرگ ترین و زیباترین کلیسای جلفای اصفهان است. تاق کلیسای وانک از نظر طلاکاری سقف و سطح داخلی گنبد و نقاشی‌های تاریخی در نوع خود بی نظیر است. داخل کلیسا و تمام دیوارهای اطراف و جوانب آن از تزئینات، نقاشی رنگ و روغن و آب طلا به سبک‌های ایرانی و تصاویری از زندگی‌حضرت مسیح (ع) متأثر از سبک نقاشی‌های ایتالیایی است.
گردآوری توسط بخش شهرهای استان اصفهان - دیدنی های استان اصفهان سایت آکا
