نقد و بررسی فیلم فقط بخشش ( Just Mercy )

142

1398/10/22

18:58

سیستم قضایی ایالات متحده یکی از سوژه های محبوب هالیوود از زمان ناطق شدن سینما بوده است. طی سالهای گذشته آثار درخشانی درباره موضوع حساس قضاوت در دادگاه و محکوم شدن بی گناهان ساخته شده که یکی از بهترین آثار در این زمینه فیلم « 12 مرد خشمگین » ساخته سیدنی لومت با بازی هنری فوندا بوده است. اثری که به درستی و با رعایت جزئیات روانشناسی، تاثیر افکار و ضمیر ناخودآگاه ذهن در تصمیم گیری نهایی را به تصویر می کشد و تلنگری اساسی به جامعه پیرامونش می زند. اما فیلمنامه « فقط بخشش » از حیث سوژه، به فیلم تحسین شده « کشتن مرغ مقلد » نزدیک تر است. اثری با بازی درخشان و ماندگار گریگوری پک که به تاثیر نگاه های نژاد پرستانه در محکومیت افراد اشاره می کرد و حالا بیش از نیم قرن بعد، « فقط بخشش » مسیر مشابهی را برای روایت قصه اش پیش گرفته.

داستان فیلم در اواخر دهه 80 اتفاق می افتد. در این دوران برایان استیونسون ( مایکل بی جوردن ) وکیلی سیاه پوست است که به آلاباما آمده تا بتواند از زندانی هایی که به اشتباه به مجازات مرگ محکوم شده اند دفاع نماید. یکی از موکلین او فردی به نام والتر ( جیمی فاکس ) است. مرد سیاه پوستی که گفته شده به دلیل قتل دختر نوجوان سفید پوستی به مرگ محکوم شده است. اما برایان پس از بررسی پرونده متوجه می شود که دلایل محکمی برای محکوم کردن والتر به مرگ وجود ندارد اما سیستم قضایی سرسختانه می خواهد تا او را اعدام کند و...

تفاوت بزرگ « کشتن مرغ مقلد » و فیلم « فقط بخشش » را می توان تغییر نگاه هالیوود به شخصیت اصلی داستان دانست. در « کشتن مرغ مقلد » شخصیت اصلی داستان مرد سفید پوستی بود که قصد داشت از یک مرد سیاه پوست در مقابل نگاه نژاد پرستانه محافظت نماید و عدالت را اجرا نماید. اما در اینجا شخصیت اصلی داستان مرد سیاهپوستی است که جایگاه اجتماعی اش تفاوت چندانی با موکلش ندارد. اگرچه برایان وکیل است و والتر فرد محکومی که به زودی اعدام خواهد شد، اما هر دوی این افراد قربانی نگاه نژاد پرستانه جامعه پیرامونشان شده اند. برایان که خود به دنبال حقیقت و عدالت است، در مسیر فعالیت خود با نگاه های مخربی مواجه می شود که هنوز در جامعه آمریکا رواج دارد و سیاه پوستان را قربانی می کند؛ حتی اگر آن سیاه پوست کسی باشد که به دنبال رسیدن به عدالت برای همه است.

وضعیت برایان در « فقط بخشش » زمانی پیچیده تر می شود که مشخص می شود سیستم قضایی حتی مدارک کافی برای محکوم کردن والتر به مرگ ندارد. آنها نتوانسته اند به درستی اثبات کنند که آیا والتر مرتکب جنایت شده و شایسته مرگ است. در این شرایط اما افکار عمومی نیازمند یافتن فردی است که بتواند او را مسبب تمام جنایت های رخ داده در جامعه نماید و در جامعه حداقل دهه هشتاد آمریکا، هیچکس بهتر از یک انسان سیاه پوست نیست! افرادی که در صورت بروز مشکل در سیستم و یا ناتوانی در یافته شدن حقیقت، نقش یک قربانی را در جامعه ایفا می کنند و افکار عمومی نیز با محاکمه شدن آنها آرام می گیرد و کمتر کسی هم مانند برایان یافت می شود که به دنبال تغییر این نگاه و اجرای عدالت باشد.

« فقط بخشش » به خوبی به ضعف های سیستم قضایی در آمریکا اشاره می کند و چالش های فراوانی که افراد سیاه پوست در این سیستم با آن مواجه هستند را به تصویر می کشد. چالش های قانونی که اکثراً با نگاه های نژاد پرستانه ادغام شده و اتفاقات گوناگونی را رقم زده است. ساخته شدن « فقط بخشش » در این دوران از این جهت حائز اهمیت است که با گذشت بیش از نیم قرن از انتشار کتاب های تاثیرگذاری نظیر « کشتن مرغ مقلد » و حتی اقتباس درخشان سینمایی از آن اثر، هنوز هم تغییر چشمگیری در سیستم قضایی ایالات متحده و همچنین تغییر نگاه جامعه به سیاه پوستان ایجاد نشده است و افراد زیادی قربانی این سیستم قضایی می شوند.

با اینحال فیلم جدید دستین دنیل کریتون که یک فیلم تحسین شده به نام « Short Term 12 » را هم در کارنامه اش دارد، در بخش روایت دچار مشکلاتی است که از جمله آن عدم وجود چالش برای شخصیت اصلی داستان است. قصه به درستی سیستم قضایی ایالات متحده را دچار ضعف می داند و به این ضعف ها در طول داستان اشاره می کند و همچنین، به این واقعیت می پردازد که نگاه نژاد پرستانه تاثیر فراوانی بر نحوه اجرای عدالت اجتماعی دارد. اما در این میان جای یک چالش اساسی که بتواند قصه « فقط بخشش » را دارای نقطه اوج و فرود نماید خالی است. این مشکل با توجه مدت زمان طولانی اثر که بیش از 2 ساعت است، می تواند یک چالش مهم برای تماشاگر باشد. مخاطبی که شاید خیلی حوصله شنیدن پیام های عدالت خواهانه در طول 2 ساعت را نداشته و کمی نیاز به درام هم داشته باشد.

بازی بازیگران در « فقط بخشش » یکی از نکات برجسته اثر محسوب می شود. مایکل بی جوردن در ادامه مسیر انتخاب های صحیح بازیگری، بازی بسیار خوبی در نقش برایان استیونسون داشته است. جیمی فاکس نیز با گریم و چهره ایی که در اینجا دارد، متفاوت از آنچه است که در سالهای گذشته از او رویت کرده ایم. بری لارسون هم که در فیلم قبلی کریتون بازیگر نقش اصلی اثر بود، در اینجا نیز حضورتاثیرگذاری دارد.

« فقط بخشش » از آن دسته آثاری است که تماشای آن به آگاهی مخاطب می افزاید. اینکه پس از گذشته سالها هنوز در هالیوود آثاری با موضوعات مشابه درباره سیستم قضایی ساخته می شود نشان از اختلال کارکرد این سیستم دارد. سیستم قضایی که نتوانسته در سالهای اخیر از شر نژاد پرستی رهایی یابد و جامعه نیز به موازات سیستم قضایی، همواره جامعه سیاه پوستان را قربانی و حق و حقوق کمتری برایشان در نظر گرفته است. « فقط بخشش » مشخصاً مختص به جامعه آمریکا ساخته شده اما پیام آن که عدالت و لزوم توجه به آن است می تواند گستره ای جهانی داشته باشد. عدالتی که در تمام نقاط جهان به اشکال مختلف با ایرادات فراوانی مواجه است و پیام فیلم اصلاح این ایرادات و رسیدن به عدالت است.

منتقد : میثم کریمی

این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت " مووی مگ " به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگرد قانونی می گردد.

به خانواده بزرگ جامعه مجازی مووی مگ بپیوندید

فقط بخشش (Just Mercy)