درمان بی اختیاری ادرار در زنان و هرآنچه باید بدانید

بی اختیاری ادرار زنان یا از دست دادن کنترل مثانه یعنی بی اختیار، ادرار از شما خارج شود. بیش از ۲۵ میلیون فرد بزرگسال آمریکایی دچار بی اختیاری ادرار موقتی یا مزمن هستند. بی اختیاری ادرار یا از دست دادن کنترل مثانه یک مشکل خسته کننده و آزاردهنده است که می‌تواند بر هر جنبه‌ای از زندگی اثر بگذارد؛ از کار و ورزش گرفته تا زندگی اجتماع و شخصی. بی اختیاری ادرار زنان در هر سنی می‌تواند روی بدهد، اما در میان زمان بالای ۵۰ سال شایع‌تر است. بی اختیاری ادرار زنان چهار نوع است: بی اختیاری فوری، بی اختیاری استرسی یا فشاری، بی اختیاری عملی و بی اختیاری سرریز. درمان بی اختیاری ادرار زنان معمولا شامل رفتار درمانی، دارو درمانی، تحریک عصب و عمل جراحی می‌شود.

بی اختیاری ادرار زنان چیست؟

همانطور که گفتیم بی اختیاری ادرار (UI) به این معنی است که بدون اختیار شما، ادرار از شما خارج شود و نتوانید مثانه خود را کنترل کنید. بی اختیاری ادرار می‌تواند عارضه‌ای موقتی و ناشی از یک مشکل یا بیماری باشد. بی اختیاری ادرار دارای طیف‌های گوناگونی است؛ از ناراحتی از خروج نشت مقدار کمی ادرار گرفته تا خارج شدن مقدار زیادی ادرار و روی دادن مکرر این اتفاق.

علت بی اختیاری ادرار زنان چیست؟

بی اختیاری ادرار، عارضه‌ی غیرقابل اجتناب پیری نیست، اما به طور کلی در میان سنین بالاتر شایع‌تر است. بی اختیاری ادرار زنان اغلب نتیجه‌ی تغییرات خاصی در عملکرد بدن است که می‌تواند ناشی از یک سری بیماری‌ها، مصرف دارو و ... باشد. گاهی بی اختیاری ادرار، اولین و تنها علامت عفونت مجاری ادراری است. زنان نسبت به مردان، بیشتر در معرض ابتلا به بی اختیاری ادرار، حین و بعد از زایمان، و یا بعد از تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی هستند.

بی اختیاری ادرار در اثر بیش فعالی مثانه

در بیماری مثانه بیش فعال، فرد مجبور است ناگهان و مکررا ادرار کند. اما هر کسی که دچار مثانه بیش فعال است لزوما بی اختیاری ادرار ندارد. خیلی از خانم‌هایی که مثانه بیش فعال دارند، «می‌توانند» ادرار خود را نگه دارند تا خود را به دستشویی برسانند. این افراد به جای اینکه دچار مشکل نشت ادرار باشند، دردسرشان این است که مجبورند مدام دست از کار و فعالیت خود بکشند و به سمت دستشویی بروند.

برخی از دارو‌ها می‌توانند سبب بی اختیاری ادرار شده یا آن را بدتر کنند. در زنان، انواعی از دارو‌های ضد افسردگی می‌توانند بی اختیاری ادرار را بدتر کنند، اما برخی دیگر ممکن است با تسکین این علائم روبرو شوند. ضمنا دارو‌های دیورتیک یا مدر نیز سبب افزایش تولید ادرار شده و مشکل را مضاعف می‌کنند.

بی اختیاری ادرار زنان چه انواعی دارد؟

• بی اختیاری ادرار فوری (Urgency incontinence)

بی اختیاری فوری یعنی عدم توانایی در نگه داشتن ادرار تا حدی که بتوانید خود را به دستشویی برسانید. این نوع بی اختیاری ادرار می‌تواند همراه با اجبار برای مکررا ادرار کردن و احساس ناگهانی و شدید نیاز به ادرار کردن باشد. بی اختیاری ادرار فوری می‌تواند عارضه‌ای مجزا باشد، اما ممکن است عارضه‌ای ثانویه از دیگر بیماری‌ها یا عوارض باشد که نیازمند اقدام درمان پزشکی‌اند.

• بی اختیاری ادرار فشاری (Stress incontinence)

بی اختیاری فشاری یا استرسی ادرار به این معنی است که شما حین ورزش، سرفه یا عطسه کردن، خندیدن، بلند کردن جسمی سنگین و یا دیگر حرکات بدنی، به دلیل وارد شدن فشار به مثانه دچار بی اختیاری ادرار شوید.

• بی اختیاری ادرار عملی (Functional incontinence)

بی اختیاری ادرار عملی به عارضه‌ای گفته می‌شود فرد به دلیل یک عارضه‌ی فیزیکی یا ذهنی مثلا آرتروز یا زوال عقل یا آسیب و یا هر ناتوانی دیگری، به سختی می‌تواند به موقع خود را به دستشویی برساند.

• بی اختیاری ادرار سرریز (Overflow incontinence)

بی اختیاری سرریز یعنی چکیدن و نشت ادرار وقتی که مثانه بیش از ظرفیت خود پُر شده است و فرد نمی‌تواند ادرار را نگه دارد.

علائم بی اختیاری ادرار زنان چیست؟

هر فردی ممکن است علائم متفاوتی از بی اختیاری ادرار را تجربه کند، اما علائم بی اختیاری ادرار عموما شامل موارد زیر می‌شوند:

• نیاز به فورا به دستشویی رسیدن یا نشت ادرار در صورتی که خود را به موقع به دستشویی نرسانید
• نشت یا چکیدن ادرار در اثر حرکت بدن یا ورزش
• نشت یا چکیدن ادرار جوری که مانع فعالیت‌ها شود
• نشت یا چکیدن ادرار در اثر سرفه و عطسه و خندیدن
• نشت یا چکیدن ادرار که بعد از یک عمل جراحی شروع شده یا ادامه پیدا کرده
• نشت یا چکیدن ادرار که سبب خجالت می‌شو
• مدام احساس خیسی کردن بدون اینکه احساس کنید ادرارتان نشت کرده است
• احساس تخلیه نشدن کامل مثانه

علائم بی اختیاری ادرار ممکن است شبیه علائم مربوط به دیگر عوارض و بیماری‌ها باشد. همیشه برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید.

بی اختیاری ادرار زنان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

افرادی که دچار بی اختیاری ادرار هستند حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنند. در خیلی از موارد مراجعه به اورولوژیست لازم است. تشخیص بی اختیاری ادرار توسط معاینه‌ی فیزیکی که متمرکز بر سیستم‌های ادراری و سیستم عصبی، اندام‌های تناسلی و تست نمونه ادرار است صورت می‌گیرد.

درمان بی اختیاری ادرار زنان چیست؟

درمان بی اختیاری ادرار برای هر بیمار توسط پزشک متخصص در نظر گرفته می‌شود که بر اساس موارد زیر است:

• سن بیمار، وضعیت عمومی سلامت و سابقه‌ی پزشکی او
• نوع بی اختیاری ادرار و میزان گسترش این بیماری
• میزان تحمل بیمار برای داروها، درمان‌ها و یا جراحی‌های خاص
• انتخاب یا الویت‌های بیمار

درمان بی اختیاری ادرار زنان در سطح خفیف

خیلی از خانم‌هایی که دچار بی اختیاری ادرار خفیف هستند می‌توانند با کمتر کردن مصرف مایعات، جلوی نشت ادرار خود را بگیرند. می‌توانید یک نصفه فنجان یا یک نصف لیوان آب بنوشید و از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار خودداری کنید، چون کافئین باعث می‌شود بیشتر ادرار تولید کنید و در نتیجه مجبور شوید مکررا دستشویی بروید. البته حواس‌تان باشد که میزان لازم آب و مایعات بنوشید تا بدن‌تان دهیدراته نشود. یک راه دیگر نیز این است که مثانه خود را به طور منظم خالی کنید، هر دو تا چهار ساعت یک بار خوب است.

درمان‌های رفتاری بی اختیاری ادرار زنان:

• تمرین مثانه برای درمان بی اختیاری ادرار زنان

در این نوع درمان به بیمار یاد داده می‌شود چگونه در برابر تمایل به ادرار کردن مقاومت کرده و تدریجا مدت زمان تحمل خود یا فواصل زمانی بین ادرار کردن‌ها را افزایش دهند.

• ایجاد عادت‌ها و برنامه ریزی‌هایی برای دستشویی رفتن برای درمان بی اختیاری ادرار زنان

در این روش از روتین‌ها و برنامه‌هایی برای دستشویی رفتن استفاده می‌شود تا مثانه به طور منظم با فواصلی مشخض تخلیه شده و از نشت ادرار جلوگیری شود.

تغییراتی در رژیم غذایی برای درمان بی اختیاری ادرار زنان:

• این رویکرد درمان بی اختیاری ادرار زنان شامل حذف مواد غذایی محرک مثانه می‌شود مانند کافئین و الکل و مرکبات
• تقویت کردن عضلات کف لگن برای درمان بی اختیاری ادرار زنان

برای تقویت عضلات لگن و جلوگیری از نشت ادرار تمرین‌های زیر توصیه می‌شوند:

• تمرینات کگل برای درمان بی اختیاری ادرار زنان: تمرین دادن روزانه و منظم عضلات کف لگن می‌تواند بی اختیاری ادرار را کاهش داده و حتی از بروز آن پیشگیری کند.
• بایوفیدبک برای درمان بی اختیاری ادرار زنان: بایوفیدبک به افراد کمک می‌کند کنترل بهتری روی عضلات لگن خود پیدا کنند.
• تمرین قدرتی واژینال برای درمان بی اختیاری ادرار زنان: در این روش، وزنه‌های بسیار کوچکی در داخل واژن قرار داده می‌شوند تا عضلات واژن را سفت و محکم کنند.
• تحریک الکتریکی عضلات کف لگن برای درمان بی اختیاری ادرار زنان: پالس‌های الکتریکی ضعیفی، انقباضات عضلات کف لگن را افزایش می‌دهند.

دارو درمانی برای درمان بی اختیاری ادرار زنان:

• دارو‌های آنتی کولینرژیک
• استروژن واژینال
• پساری (حلقه‌ای نرم و انعطاف پذیر که برای جلوگیری از نشت ادرار و حمایت از بافت واژن، داخل واژن جا گذاری می‌شود)

عمل‌های سرپایی برای درمان بی اختیاری ادرار زنان:

• تزریق بوتاکس به مثانه
• تحریک عصب محیطی
• تزریق مواد حجم دهنده (مثلا کلاژن) به گردنه مثانه

عمل‌های جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار زنان:

• اسلینگ (اسلینگی که از مواد مصنوعی ساخته شده یا از بافت بدن خودتان گرفته شده در اطراف مجاری ادرار قرار داده می‌شود تا آن‌ها به وضعیت طبیعی خود برگردند)
• آویزان کردن گردنه مثانه
• تحریک عصب محیطی

درمانی بی اختیاری ادرار زنان با لیزر

درمان بی اختیاری ادرار زنان با لیزر فرکشنال CO۲ درمان مناسبی است که نیاز به بیهوشی نداشته و نتایج بسیار خوبی هم دارد. اگر دچار بی اختیاری فشاری یا بی اختیاری فوری ادرار هستید، می‌توانید با کمک لیزر درمانی خیلی زود به زندگی عادی خود برگردید. این شیوه‌ی درمانی برای بی اختیاری ادرار زنان، بسیار موثر و کم تهاجمی بوده و دوره‌ی نقاهت ندارد.

بی اختیاری ادرار فشاری، شایع‌ترین نوع بی اختیاری ادرار زنان محسوب می‌شود. این عارضه معمولا زمانی روی می‌دهد که ادرار، حین فعالیت‌های بدنی نشت می‌کند که به این معناست که چکیدن یا نشت ادرار می‌تواند در هر زمان کاملا غیرقابل انتظاری پیش بیاید و دردسر و شرمندگی ایجاد کند. مثلا وقتی می‌خندید، چیزی را بلند می‌کنید، از حالت نشسته می‌ایستید، یا ورزش می‌کنید. نقش عضلات پیرامون دهانه‌ی مثانه این است که جریان ادرار را با فشردن مسیر‌ها کنترل کنند تا جلوی نشت ادرار از مجرای ادرار را بگیرند. وقتی این عضلات که به شما قدرت و اختیار کنترل ادرارتان را می‌دهند ضعیف می‌شوند یا از کار می‌افتند، ادرار ممکن است حتی با کمترین فشار وارد بر مثانه، بچکد یا نشت کند.

در شرایط نرمال، شما در زمان مناسبی احساس می‌کنید باید ادرار کنید و آمادگی کافی دارید تا بدون نشت ادرار، خود را به دستشویی برسانید. اغلب بعد از زایمان طبیعی، بعد از یائسگی (به دلیل تغییرات در میزان استروژن) یا درمان سرطان، مشکل بی اختیاری ادرار رخ می‌دهد. در بی اختیاری ادرار، ادرار از مثانه و عضلات منقبض شونده‌ای که جریان ادرار را کنترل می‌کنند نشت می‌کند.

لیزر درمانی، شیوه‌ای مناسب و کم تهاجمی برای بی اختیاری ادرار زنان در حد خفیف تا متوسط است. عضلات اطراف دهانه‌ی مثانه جوری هستند که با منقبض کردن مسیر ادرار، جریان ادرار را کنترل می‌کنند تا جلوی نشت ادرار را بگیرند. وقتی این عضلات در اثر آتروفی ناشی از کاهش تولید کلاژن یا زایمان طبیعی شُل می‌شوند، ادرار ممکن است نشت کرده و ناگهان احساس کنید باید دستشویی بروید یا حتی برای دستشویی رفتن دیر شده باشد!

لیزر درمانی بی اختیاری ادرار با لیزر فرکشنال سبب تولید کلاژن با فیبروبلاست می‌شود، جوری که عضلات و بافت‌های مهم شما در ناحیه لگن، بازسازی شده و در نتیجه شما می‌توانید کنترل بیشتری بر مثانه‌تان داشته باشید.

اغلب، تنها در یک جلسه لیزر فرکشنال شما می‌توانید بدون درد و بیهوشی از بی اختیاری ادرارتان خلاص شوید.
اما درمان موثرتر بی اختیاری ادرار اغلب به سه جلسه لیزر درمانی نیاز دارد که بین جلسات باید یک ماه فاصله باشد.

بیشتر بیماران در عرض هفته‌ی اول، علائم بهبودی را خواهند دید، اما نتیجه‌ی کامل بعد از تکمیل دوره‌ی درمان دیده خواهد شد. وقتی عضلات کنترل کننده‌ی جریان ادرار با تولید کلاژن جدید، انرژی می‌گیرند و قوی می‌شوند، مشکلات مربوط به آتروفی واژن برطرف شده و کنترل مثانه افزایش می‌یابد.

بعد از درمان، بر اساس برنامه‌ی درمانی خاص شما، دستوراتی ارائه خواهد شد. بیشتر بیماران می‌توانند فورا بعد از لیزر درمانی به فعالیت‌های معمول خود برگردند.

بی اختیاری ادرار یک عارضه‌ی خطرناک نیست، اما می‌تواند روح و روان‌تان را آزرده کند. تحقیقات نشان می‌دهد زنانی که دچار بی اختیاری ادرار هستند، اعتماد بنفس کمتری دارند، از نظر جنسی کمتر فعال‌اند و میزان افسردگی‌شان نسبت به زنان دیگر که مثانه‌ی سالمی دارند بیشتر است. اما اینگونه نباید باشد، بی اختیاری ادرار، قابل کنترل و درمان است.

منابع: hopkinsmedicine ، webmd ، southdenverobgyn