اکبر نیکان‌پور می‌گوید از چند سال قبل شروع به تصویرسازی حیوانات کرده و گربه، سگ، آفتاب پرست، ماهی و لاک‌پشت را تصویرسازی کرده است اما علاقه او به حیوانات به دوران کودکی برمی‌گردد.
ایران آرت: اکبر نیکان پور، استاد شناخته شده تصویرسازی مجموعه گربه‌های خود را از 8 تا 22 مرداد 1400 در کافه گالری هاگ به تماشا گذاشت.
نیکان پور، فارغ التحصیل رشته نقاشی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، لیسانس و کارشناسی ارشدتصویرسازی و دارای مدرک درجه یک هنری(دکترا) است.
او یکی از هنرمندان تصویرسازی ست که با کارهای بسیار متنوع از کار در مطبوعات تا چاپ ده‌ها کتاب و حتی تدریس در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه‌ها به تثبیت این هنر همت گماشته است.
گفت‌وگوی ما با این هنرمند را در ادامه می‌خوانید:
چرا گربه را به عنوان امضای خاص‌تان انتخاب کردید؟
گربه‌ها همیشه در زیست خانگی و فضاهای خانه‌های ایرانی مورد توجه و علاقه ما بوده‌اند. از روی دوست داشتن حیوانات شاید این اتفاق افتاد. توانستم نام خانوادگی‌ام را به شکل و فرم گربه بیارم. از روزهای شروع تصویرسازی که به سال‌های دهه 60 برمی‌گردد این شکل و فرم گربه که از ترکیب حروف نام خانوادگی‌ام به وجود آمد تبدیل به امضای من شد.
در مجموعه گربه که در کافه گالری هاگ به نمایش گذاشته‌اید برای این حیوان موقعیت‌های جالبی خلق کرده‌اید مثلا کافه گربه‌ها، این ایده‌ها چگونه خلق شدند؟
گربه‌ها اکثراً در فضای باز مثل کوچه، خیابان یا بالای دیوار حضور دارند و یا در خانه‌های زندگی می‌کنند بنابراین ممکن است در موقعیت‌های جالبی قرار بگیرند. من در بعضی تصویرسازی‌هایم گربه‌ها را در دورهمی یا در کافه گالری خلق کرده‌ام. البته این تصویرسازی‌ها یک حالت نوستالژیک از دوران کودکی‌ام نیز داشت.
برپایی نمایشگاه تصویرسازی چنان که باید عمومیت نیافته است و بیشتر تصویرسازی منحصر به کتاب مانده است، به نظرتان چرا با چنین وضعیتی مواجه هستیم؟
به خاطر این است که چشم‌ها و حافظه‌مان تصویرسازی را در ایران بیشتر در کتاب‌ها دیده‌اند درصورتی که جهان پیرامون ما همه تصویر و عکس و تصویرسازی است. تصویرسازی می‌تواند به غیر از نمایشگاه‌ها و بینال‌های جهان در فضاهای هنری دیگر، مثل حراجیها نیز ارائه شود.
به عنوان یکی از بزرگان تصویرسازی ایران که چندین عنوان افتخار بین‌المللی برای کشور به دست آورده‌اید، موقعیت تصویرسازی امروز ایران را چگونه می‌بینید؟
به اعتقاد من چه در تصویرسازی و چه در نقاشی، در وهله اول این زیبایی اثر است که مخاطب را جذب می‌کند و بعد از آن، زبان و بیان حائز اهمیت است، با این حال هر کار هنری که ساختارمند است بیشتر در حافظه تاریخی ما ماندگار خواهد شد. در تصویرسازی ایران در دهه‌های 40 و 50 یک دوران طلایی و پربار اتفاق افتاد. ما از شروع دهه 60 تصویرسازی برای کتاب و مطبوعات را شروع کردیم و در این 4 دهه توانستیم دوباره آثارمان را به جشنواره‌های مختلف وارد کنیم و این اتفاق بیشتر با تلاش‌های فراوان خود تصویرگران رخ داد.
آیا به آینده تصویرسازی ایران امیدوارید؟ آیا جوانانی که می‌بینید می‌توانند جا پای امثال شما و آقای مثقالی و دیگر بزرگان بگذارند؟
با این آموزش دانشگاه‌ها متأسفانه خیر. دانشجویان امروز بیشتر از اینکه درگیر یادگیری مبانی درست آموزش باشند درگیر یادگیری از فضای دیجیتال هستند. تصویرسازی در دانشکده‌ها و ماشین دیجیتال، هنر دنیای معاصر امروز را به هم نزدیکتر می‌کند. جهان امروز پر از تصویر است و فقط کافی است پیرامون خود را نگاه کنید.
آیا تصویرسازی در کتاب‌های درسی امروز برای شما دلپذیر است؟
تصویرسازی کتاب‌های درسی بخش مهم تصویرسازی است و در دنیا همه ساله سعی می‌کنند بخشی از تصاویر کتاب‌های درسی را مطابق خواسته‌های روز کودکان و نوجوانان منطبق کنند تا با مطالب درسی راحت‌تر ارتباط بگیرند.
بازار هنر در بخش تصویرسازی چنان که باید رشد نیافته است، چرا؟ چه باید کنیم که این بازار دستکم مانند نقاشی رونق یابد؟
در ایران تصویرسازی بیشتر در کتاب‌های مصور یا کتاب‌آرایی با سنت تصویری کهن معرفی شده است. من موافق مارکت هنر هستم و معتقدم که حتی بخشی از تابلوهای نقاشی که در حراجیها هستند، تصویرسازی است چون موضوع دارند. در این حراجیها نقاشی‌ها صرفاً آثار کاربردی یا تزیینی هستند و گاهی یک نوع کالا برای فروش را تداعی می‌کنند. فکر می‌کنم تصویرسازی و نقاشی هر دو یکی است. شما وقتی یک موضوعی را بیان می‌کنید اسم کارتان می‌شود تصویرسازی.
اعتبار بین‌المللی ایران در آوردگاه‌های جهانی مانند بولونیا مثال زدنی است، چه کنیم که اعتبار جهانی ما در این زمینه توسعه یابد؟
نمایشگاه بولونیای ایتالیا یک نمایشگاه تخصصی تصویرسازی جهانی است. آثار من تا کنون هفت بار برای نمایش در نمایشگاه بولونیا انتخاب شده است. مدیران هنری باید توجه بیشتری به به ارزش تصویرسازی‌های حرفه‌ای داشته باشند.
شما سال‌ها در بالاترین سطح دانشگاهی، تصویرسازی را تدریس کرده‌اید؛ آیا از سیستم آموزشی امروز راضی هستید؟
نه اصلا راضی نیستم. سال‌ها تلاش کردم که مبانی درست تدریس را در کلاس‌هایم درس دهم و می‌دیدم که دانشکده‌ها در تدریس تصویرسازی حتی تعریف درستی از تصویرسازی نداشته‌اند. در سیستم آموزشی یک ناتوانی وجود دارد. خیلی مهم است که دانشجوها با ساختار کار و طراحی تخصصی تصویرسازی حرفه‌ای آشنا شوند و درگیری اساسی با تئوری و کار عملی تصویرگری به وجود آید که این اتفاق کم می‌افتد. تصویرسازی در گروه ارشد گرافیک تعریف شده است در صورتی که تصویرسازی از دل نقاشی می‌آید و تفاوت اش با نقاشی این است که در تصویرسازی موضوع یا تم مشخصی دارید.
آیا مجموعه گربه تنها مجموعه شما در زمینه حیوانات است؟
از کودکی به حیوانات علاقه داشتم و گربه‌ها را دوست داشتم و هنوز هم دوست دارم. از چند سال پیش شروع به تصویرسازی زندگی گربه‌ها و حیوانات دیگر کردم و این مجموعه گربه‌هاست که در گالری هاگ می‌بینید. آفتاب پرست، سگ، اسب دریایی، کلاغ، لاک پشت و ماهی‌ها را نیز در چند سال اخیر تصویرسازی کرده‌ام.
برنامه آینده‌تان چیست؟
من کارم را در اواسط دهه 40 از کانون پرورش فکری آغاز کردم و سال 60 شروع به تصویرسازی مخصوصاً تصویرسازی برای مجلات کودک کردم و تا به الآن حدود 120 کتاب با تصویرسازی من چاپ شده است. من در دانشکده هنرهای زیبا تحصیل کردم و آقای مارکو گریگوریان، خانم محصص و مرتضی ممیز استادانم بودند. به همین جهت طی چهل سال اخیر همیشه یا نقاشی کرده‌ام یا تصویرسازی. در سال‌های اخیر تابلوهای نقاشی‌ام در نمایشگاه‌های مختلفی در داخل و خارج ایران به نمایش گذاشته شده و چند نمایشگاه انفرادی نیز در گالری‌های سیحون، خط سفید و کاملا برگزار کرده‌ام. قصد دارم که مهرماه 1400 یک نمایشگاه انفرادی برگزار کنم. همچنان نقاشی می‌کشم.
