دوکسوروبیسین نوعی داروی شیمی درمانی بوده که آنتراسیکلین نیز نامیده شده است. این دارو در درمان انواع مختلف سرطان مورد استفاده قرار می گیرد. برای آشنایی با موارد مصرف و عوارض جانبی داروی دوکسوروبیسین با ادامه مطلب همراه ما باشید.
موارد مصرف و عوارض احتمالی داروی دوکسوروبیسین
داروی دوکسوروبیسین نوعی داروی ضد سرطان می باشد که از رشد و پیشرفت سلول های سرطانی در بدن جلوگیری می کند. این دارو در درمان انواع سرطان از جمله سرطان سینه، سرطان تخمدان، مثانه، تیروئید، ریه، معده، استخوان، بافت عصبی، مفاصل، عضلات و بافتهای نرم که تحت تاثیر قرار گرفته اند، استفاده می گردد.
همچنین دوکسوروبیسین در درمان لنفوم های هوچکینی و لوسمی های حد نیز کاربرد دارد. این محصول نوعی دارو شیمی درمانی بوده که آنتراسیکلین نیز نامیده می شود. داروی مذکور با مسدود نمودن آنزیمی به اسم توپوایزومراز ۲، رشد سلول های سرطانی را کند یا متوقف می سازد. در حقیقت سلول های سرطانی برای تقسیم و رشد به این آنزیم نیاز داشته و ممکن است جهت کسب نتیجه بهتر دوکسوروبیسین در ترکیب با دیگر داروها شیمی درمانی مصرف گردد.
مکانیسم اثر دارو
به نظر می رسد دوکسوروبیسین با اتصال به DNA و مهار ساخت نوکلئیک اسید توسط ایجاد اختلال در ساختمان مولکولی و ایجاد ممانعت فضایی عمل نماید. مطالعات ساختار سلول، نفوذ سریع به سلول و متصل شدن به کروماتین اطراف هسته، مهار تند فعالیت میتوزی و سنتر اسید نوکلئیک و القای جهش و ناهنجاری های کروموزمی را نشان می دهد.
نیمه عمر توزیعی این دارو ۵ دقیقه گزارش شده که نشان می دهد دوکسوروبیسین سریع توزیع می شود. همچنین دوکسوروبیسین از سد خونی مغز عبور نمی کند. این محصول در کبد متابولیزه شده و ۴۰ درصد مقدار مصرف شده در طول ۵ روز از صفرا خارج می شود. در ضمن ۵-۱۲ درصد دوکسوروبیسین مصرف شده نیز در طول ۵ روز توسط ادرار دفع می شود. به این ترتیب عمدتا این دارو از طریق صفرا دفع می شود.
موارد مصرف دارو
روش مصرف دارو
معمولا پزشکان دوکسوروبیسین رادر جریان خون بیمار (درون وریدی) قرار می دهند. بیمار ممکن است توسط یک لوله پلاستیکی بلندی که وارد رگ بزرگی در قفسه سینه می شود دارو را دریافت نماید. این لوله در طی دوره درمان ثابت است. همچنین ممکن است دارو توسط یک لوله کوتاه نازک که هر بار بیمار تحت درمان است، به ورید بازوی او وارد و تزریق گردد.
برخی مواقع ممکن است مستقیما به مثانه بیمار وارد شده تا سرطان غشای مثانه را درمان نماید. به این روش، شیمی درمانی درون شکمی اطلاق می شود و عوارض جانبی به وجود آمده در اثر آن، با مصرف وریدی دوکسوروبیسین که در رگ تزریق می گردد، فرق دارد.
به طور معمول انجام شیمی درمانی توسط دوکسوروبیسین طی چندین دوره درمانی صورت می گیرد. تعداد دوره های درمانی بیمار به برنامه درمانی اش بستگی دارد.
آزمایش های لازم برای دریافت دوکسوروبیسین
برای دریافت دوکسوروبیسین لازم است که آزمایش هایی قبل و حین مصرف دوکسوروبیسین صورت گیرد. به این صورت که با آزمایش خون سطح سلول های خونی و دیگر مواد موجود در خون بیمار بررسی شده و همچنین این آزمایش ها عملکرد کبد و کلیه فرد تحت درمان با دوکسوروبیسین را نیز نشان می دهد.
عوارض جانبی دوکسوروبیسین
در اثر مصرف دوکسوروبیسین عوارض جانبی مختلفی ممکن است بروز کند. بعید است که یک نفر تمام عوارض جانبی را نشان دهد. ولی ممکن است برخی از آن ها را به صورت همزمان تجربه نماید. میزان دفعات بروز و شدت عوارض نیز در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد. در ضمن این عوارض جانبی به نوع درمان دیگری که فرد بیمار انجام می دهد نیز بستگی دارد.
به طور مثال اگر بیمار از داروهای دیگر یا پرتودرمانی استفاده می کند، عوارض جانبی وی بدتر می شود. پزشک قبل از مصرف دوکسوروبیسین عوارض جانبی احتمالی را بررسی می نماید. از جمله عوارض جانبی مصرف دوکسوروبیسین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تهوع
- سردرد
- گیجی
- استفراغ
- بثورات جلدی
- اسهال
- تنگی نفس
- کاهش پلاکت خون
- طاسی
- بی استهایی
- کمر درد
- عفونت ها
- التهاب گلو
- کم خونی
- تب بالای ۳۷.۵ درجه و سرفه
- سوءهاضمه
همچنین در موارد زیر مراجعه فوری به پزشک نیاز است:
- عوارض جانبی شدیدتر
- عدم بهبود عوارض جانبی نمایان شده
- تشدید و بدتر شدن عوارض جانبی بیمار
اشاره شده که در صورت بروز حساسیت زیاد به این دارو و ترکیبات آن نباید آن را مصرف کرد. درمان زود هنگام می تواند به مدیریت بهتر عوارض ناشی از مصرف دوکسوروبیسین کمک نماید.
چند نکته:
- اگر علائم نارسایی قلبی تجربه شد، سریعا به پزشک مراجعه شود.
- با مصرف دوکسوروبیسین در فواصل یک هفته ای ممکن است خطر عوارض جانبی قلبی و خونی کاهش یابد.
- بیمار مطلع باشد که مصرف این دارو ممکن است سبب تغییر رنگ ادرار و سایر مایعات بدن به قرمز و نارنجی گردد.
- در حین درمان و تا یک سال بعد از آن نباید با واکنش های حاوی میکروب های زنده واکسینه شد.
برای آشنایی با دو دارو از داروهایی که ممکن است با مصرف همزمان آن ها با دوکسوروبیسین اختلالات دارویی ایجاد نمایید کلوفازیمین و تاکرولیموس می باشد.
