درد لگن درواقع یک اصطلاح کلی برای درد مفصل ران و بافت‌های مرتبط با آن است. این درد تنها محدود به لگن نیست بلکه ممکن است به کشاله ران، زانو و ساق پا نیز سرایت کند. مفصل ران از مفاصل بسیار محکم و قوی بدن است که در دسته مفاصل گوی و کاسه‌ای قرار می‌گیرد. مفاصل گوی و کاسه‌ای بیشترین دامنه حرکتی را در بین انواع مفاصل بدن دارند.
ماهیچه‌ها و تاندون‌ها به کمک یکدیگر در اطراف مفصل ران یک کپسول تشکیل می‌دهند. کپسول از حرکات مفصل پشتیبانی کرده و فشار واردشده از بالاتنه بر آن را کاهش می‌دهد. داخل کپسول مفصل مایع سینوویال قرار دارد که سبب روان شدن حرکات مفصل ران و سالم ماندن غضروف مفصلی می‌شود. غضروف بین استخوان‌های مفصل ران قرار می‌گیرد تا از اصطکاک و ساییدگی استخوان‌ها جلوگیری کرده و همچنین در هنگام راه رفتن و یا حرکت لگن به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند. در این مقاله از مجله سلامت هومکا دلایل مختلف درد لگن و چگونگی درمان آن‌ها بیان شده است.
علت درد لگن چیست؟
اغلب اوقات یک مسئله بسیار ساده مثل ورزش زیاد و یا پیاده‌روی طولانی باعث بروز درد لگن می‌شود. در این حالت، درد معمولاً ناشی از کشیدگی یا ملتهب شدن بافت‌های نرم و تاندون‌ها است و اغلب در عرض چند روز از بین می‌رود؛ اما درد طولانی‌مدت لگن ناشی از مشکلات جدی‌تر است و به احتمال زیاد به دلیل شرایط زمینه‌ای بروز کرده است. اگر مشکل از مفصل ران باشد، ممکن است درد را در کشاله ران، ساق پا و یا در زانو نیز احساس کنید. گاهی اوقات زانودرد یکی از علائم مشکلات لگن است. در ادامه مطلب به شایع‌ترین دلایل درد لگن اشاره می‌کنیم.
تاندون ملتهب
شایع‌ترین علت درد حاد لگن، التهاب تاندون‌ها یا تاندونیت است که اغلب به دلیل ورزش سنگین و فشار بر عضلات ران رخ می‌دهد. این وضعیت اگرچه تا حدی دردناک است اما معمولاً در عرض چند روز بهبود می‌یابد.
آرتروز
شایع‌ترین علت درد مزمن لگن آرتریت است. آرتریت می‌تواند باعث درد، سفت شدن و حساس شدن مفاصل و مشکل در راه رفتن شود. انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد:
- آرتروز (OA) که نتیجه ساییدگی غضروفی مفاصل ناشی از افزایش سن است
- ضربه به مفصل (تروما) که باعث شکستگی و آرتریت ضربه‌ای می‌شود
- آرتریت عفونی به دلیل عفونت مفصل است و باعث تخریب غضروف می‌شود
- روماتیسم مفصلی (RA) به دلیل حمله سیستم ایمنی به مفصل رخ می‌دهد. این نوع آرتریت ممکن است در نهایت غضروف و استخوان‌های مفصلی را از بین ببرد
درد لگن به دلیل آرتروز بسیار شایع‌تر از روماتیسم مفصلی است.
بورسیت تروکانتریک
این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بورسا- کیسه پر از مایع در مفصل ران- ملتهب می‌شود. بعضی از عوامل ازجمله آسیب به مفصل ران، استفاده بیش‌ازحد از مفاصل یا ارگونومی نامناسب بدن پتانسیل ایجاد بورسیت تروکانتریک را دارند. سایر بیماری‌ها مانند روماتیسم مفصلی نیز می‌توانند باعث بورسیت تروکانتریک و درد لگن شوند. این مشکل در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است.
شکستگی لگن
شکستگی لگن در افراد مسن و افراد مبتلا به پوکی استخوان شایع است و باعث درد شدید و ناگهانی در لگن می‌شود و به دلیل ایجاد عوارض جدی مانند لخته شدن خون در پا نیاز به مراقبت فوری دارد. برای درمان این شکستگی معمولاً از طریق رویکرد جراحی و فیزیوتراپی در منزل صورت می‌گیرد.
درد لگن در بارداری
احساس درد لگن در بارداری معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست زیرا احتمالا یکی از علائم بارداری است. این درد زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌ها و رباط‌های لگن برای سازگار شدن با رشد جنین جابجا می‌شوند. البته در موارد نادر، درد لگن در اوایل بارداری یا حتی در طول سه‌ماهه اول، ممکن است نشانه‌ای از حاملگی خارج از رحم باشد.
درد لگن در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری معمولا ناشی از سیاتیک است. این درد زمانی ظاهر می‌شود که رحم در حال رشد به عصب سیاتیک فشار می‌آورد. درد لگن در بارداری که به دلیل عصب سیاتیک رخ داده باشد، می‌تواند به پایین کمر و پشت ساق پا نیز سرایت کند. این نوع درد اغلب پس از به دنیا آمدن نوزاد برطرف می‌شود.
درد لگن در سه‌ماهه سوم معمولا به دلیل وزن جنین و همچنین هورمون‌های مرتبط با زایمان ایجاد می‌شود. در اواخر بارداری، هورمون ریلکسین باعث آزاد شدن عضلات، مفاصل و رباط‌های ناحیه لگن شده تا عبور نوزاد از کانال زایمان راحت‌تر صورت بگیرد.
تشخیص درد لگن
برای دردی که مربوط به بیماری‌هایی مانند آرتریت است، پزشک در ابتدا از شما سؤالات مختلفی می‌پرسد، ازجمله:
- آیا درد در زمان مشخصی از روز بدتر می‌شود؟
- آیا درد لگن بر توانایی شما در راه رفتن تأثیر گذاشته است؟
- اولین بار چه زمانی علائم ظاهر شد؟
برای تشخیص بهتر ممکن است لازم باشد مقداری راه بروید تا مفصل لگن در حال حرکت بررسی شود. برای تشخیص آرتریت، پزشک آزمایش‌های خونی، ادراری، مایع مفصلی و تصویربرداری را تجویز می‌کند. تست‌های تصویربرداری شامل موارد زیر است:
رادیوگرافی اشعه X
رادیوگرافی غالباً بهترین راه برای تشخیص مشکلات لگن است زیرا وضعیت استخوان‌ها را به خوبی به تصویر می‌کشد. بعلاوه، در رادیوگرافی امکان پی بردن به اختلالات و سایر مشکلات استخوانی و مفصلی وجود دارد.
سی‌تی‌اسکن
سی‌تی‌اسکن برای تشخیص شکل غیرعادی و ناهنجاری‌های مفصل ران بسیار مفید است. در سی‌تی اسکن از اشعه ایکس برای نشان دادن بخش‌ها یا «برش‌هایی» از لگن استفاده می‌شود. کامپیوتر این بخش‌ها را در کنار هم قرار می‌دهد تا تصویری سه‌بعدی از مفصل ران تشکیل دهد. در برخی از ناهنجاری‌های مفصلی، حفره مفصل ران بسیار کم‌عمق است و سی‌تی اسکن می‌تواند این مشکل را آشکار کند.
اسکن MRI
در اسکن MRI از امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری از بافت نرم مانند ماهیچه‌ها و تاندون‌های لگن استفاده می‌شود. این تصاویر برای تشخیص بیماری نکروز آواسکولار بسیار کاربردی هستند. در نکروز آواسکولار جریان خون به سمت انتهای استخوان کاهش می‌یابد و باعث فروپاشی و تخریب استخوان می‌شود. آزمایش‌های تصویربرداری نمای دقیقی از استخوان‌ها، غضروف‌ها و سایر بافت‌ها را به پزشک ارائه می‌دهند.
آزمایشات خون
اگر درد لگن ناشی از عفونت یا روماتیسم مفصلی باشد، آزمایش خون می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر بیماری کمک کند.
به گفته‌ی وب‌سایت versusarthritis در مواردی که درد لگن ناشی از ورزش و فعالیت‌های روزانه باشد، اغلب می‌توان با درمان‌های ساده و خود مراقبتی درد لگن را کاهش داد اما اگر پس از دو هفته درد بهبود نیابد، باید به پزشک مراجعه کرد. در موارد زیر مراجعه به پزشک ضروری است:
- زمین خورده‌اید و لگن دچار جراحت شده است
- درد لگن روز به روز بیشتر می‌شود
- در انجام فعالیت‌های روزانه مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا خم شدن مشکل دارید
- احساس بیماری و ناخوشی دارید و وزن شما در حال کم شدن است
درد لگن چگونه درمان می‌شود؟
درمان درد لگن به علت آن بستگی دارد. برای دردهای ناشی از ورزش، استراحت برای تسکین درد لگن کفایت می‌کند. این نوع درد معمولا در عرض چند روز برطرف می‌شود. اگر درد ناشی از آرتریت باشد، پزشک داروهایی را برای تسکین درد و التهاب تجویز می‌کند. در صورت لزوم، پزشک شما را به متخصص فیزیوتراپی یا ارتوپد ارجاع می‌دهد تا مراقبت‌های تخصصی‌تر در دستور کار قرار بگیرد.
برای مصدومیت‌ها و جراحت‌های جزئی، معمولاً استراحت در منزل و تجویز داروهایی مانند ناپروکسن برای تسکین تورم و درد مدنظر قرار می‌گیرد. اما در شکستگی‌های لگن، مشکلات مفصلی و برخی آسیب‌ها ممکن است ترمیم بافت نیاز به جراحی و یا حتی تعویض مفصل داشته باشند. در جراحی تعویض مفصل ران، جراح مفصل آسیب‌دیده را با مفصل مصنوعی جایگزین می‌کند. اگرچه در جراحی تعویض مفصل ران برای سازگار شدن با مفصل و عادت کردن به آن فیزیوتراپی انجام می‌شود اما درمجموع جراحی تعویض مفصل ران یک جراحی موفقیت‌آمیز به‌حساب می‌آید.
فیزیوتراپی لگن
فیزیوتراپیست با آموزش طیفی از تمرینات و فعالیت‌های حرکتی مخصوص شرایط بیمار، به حرکت بهتر مفصل ران کمک می‌کند. انواع ورزش‌های تقویتی و کششی، ماساژ و سایر تکنیک‌های درمانی در کاهش درد لگن مفید است و عملکرد لگن را در آینده بهبود می‌بخشد. با توجه به رویکرد کوتاه‌مدت یا بلندمدت فیزیوتراپی که بر اساس شرایط بیمار انتخاب می‌شود، موارد زیر در نظر گرفته می‌شوند:
- تمریناتی برای تقویت عضلات، ایجاد هماهنگی و بهبود عملکرد
- توصیه‌هایی برای بهبود وضعیت و ارگونومی بدن
- تمریناتی برای کاهش یا جلوگیری از سفتی و گرفتگی عضلات
- تمریناتی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل
- محافظت از مفصل با ابزارهایی نظیر بریس لگن جهت کاهش فشار بر بافت‌ها و مفاصل لگن
- ماساژ عضلات و مفاصل به منظور جریان بهتر خون
- آموزش نحوه راه رفتن در زمان بروز درد لگن
در صورتی که به فیزیوتراپی نیاز دارید می‌توانید از خدمت فیزیوتراپی در منزل هومکا استفاده کنید.
کاردرمانی برای درد لگن
اگر علت درد لگن با کار یا فعالیت‌های خاصی در ارتباط باشد پزشک به احتمال زیاد شما را به متخصص کاردرمانی ارجاع می‌دهد. متخصصی کاردرمانی به شما کمک می‌کند تا با انجام صحیح‌تر کارها، ارگونومی و وضعیت بدن را ارتقا دهید. افزون بر این، این متخصصان چگونگی استفاده از تجهیزات و ابزارها در محل کار، خانه و یا اصول درست نشستن در زمان رانندگی برای کاهش فشار وارده بر لگن و جلوگیری از بازگشت درد را آموزش می‌دهند.
تزریق کورتون برای درد لگن
اگر درد لگن ناشی از بورسیت یا التهاب داخل یا اطراف لگن باشد، تزریق استروئید (کورتون) یکی از گزینه‌های درمانی خواهد بود. داروی استروئید معمولا به صورت موضعی و زیرجلدی به منظور بی‌حس شدن ناحیه دردناک تجویز می‌شود. گاهی اوقات تزریق استروئیدها برای درمان تاندونیت نیز موثر است. به دلیل عمیق بودن تاندون ایلیوپسواس در زمان تزریق دارو از سونوگرافی نیز جهت تشخیص دقیق محل تاندون استفاده می‌شود.
عمل جراحی
در بیشتر موارد، درد لگن نیاز به جراحی ندارد اما در شکستگی‌های لگن برای تثبیت استخوان و ثابت نگه‌داشتن آن نیاز به جراحی است. همچنین در بعضی شرایط تعویض مفصل ضروری خواهد بود. شکستگی لگن از آن دسته اتفاقاتی است که برای افراد مسن بیشتر رخ می‌دهد و معمولا مدت زیادی نیز طول می‌کشد تا به طور کامل بهبود یابد. افرادی که دچار شکستگی لگن می‌شوند جهت جراحی ممکن است برای چند هفته یا بیشتر در بیمارستان بستری شوند و پس از ترخیص نیز در خانه تا مدتی نیاز به مراقبت و پرستاری دارند.
جراحی تعویض مفصل ران
اگر درد لگن ناشی از آرتریت باشد و سایر درمان‌ها تأثیری در بهبود وضعیت بیمار ایجاد نکند، یکی از گزینه‌های پیش‌رو جراحی تعویض مفصل ران است. تکنیک‌های مدرن مورد استفاده در تعویض مفصل ران بسیار ایمن بوده و غالباً نتایج بسیار خوبی حاصل می‌شود به‌طوری‌که بیش از ۹۰ درصد افرادی که تعویض مفصل ران انجام می‌دهند، دردشان تا حد زیادی کاهش می‌یابد. برای انجام این عمل، فرد چند روز در بیمارستان بستری می‌شود و پس از ترخیص نیز به یک دوره فیزیوتراپی برای یادگیری تمرینات ساده و راههای درست انجام فعالیت‌های روزانه نیاز خواهد داشت.
بهترین داروی مسکن برای درد لگن
مسکن‌های ساده و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند قرص پاراستامول یا کپسول ایبوپروفن از داروهای پرکاربرد برای کاهش دردهای مرتبط با لگن محسوب می‌شوند. خاطر نشان می‌شود استفاده از این داروها مستلزم مشورت با پزشک و تشخیص علت زمینه‌ای درد لگن است. زیرا گاهی پزشکان از پماد یا ژل‌های ضدالتهابی موضعی برای التیام نواحی آسیب‌دیده و ملتهب استفاده می‌کنند و در بعضی شرایط نیز به دلیل عمیق بودن نواحی آسیب‌دیده، بی‌حسی به صورت تزریق زیر جلدی انجام می‌شود.
ورزش و درد لگن
اگر درد لگن جزئی و به خاطر فعالیت‌های روزمره باشد معمولا با استراحت چند روزه بهبود می‌یابد اما به محض برطرف شدن درد، توصیه می‌شود تمرینات ورزشی را شروع کنید تا عضلات خود را تقویت کرده و از گرفتگی عضلانی و فشار به مفصل ران جلوگیری شود. قبل از شروع هرگونه ورزش لگنی، بهتر است از پزشک، فیزیوتراپ یا یک مربی ورزشی در مورد تمرینات خاص لگن مشاوره بگیرید.
