علت خونریزی دستگاه گوارشی تحتانی و آیا نشانه هموروئید است؟
خونریزی های دستگاه گوارش (GIB) به دو دسته با منشأ فوقانی و تحتانی تقسیم می شوند. خون ریزی هایی که در قسمت اثنی عشر به بالا رخ داده باشند ، خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی (UGIB) نامیده می شوند. اگر محل خونریزی از دوازدهه تا مقعد باشد خونریزی دستگاه گوارشی تحتانی (LGIB) گفته می شود. خونریزی در اثر صدمه یا آسیب موضعی ایجاد شده و سبب زخم مخاط دستگاه گوارش می شود.
علل خونریزی گوارشی تحتانی
بیماری هایی که موجب خونریزی گوارشی تحتانی می شوند عبارتند از :
هموروئید ، فیشر آنال و شقاق ، تومورها ، دیورتیکول مکل ، پولیپها ، دیورتیکولیت ، فیستول آئورتی - روده ای ، آنژیودیسپلازی روده ای ، پروکتیت ، یبوست مزمن ، اختلالات انعقادی و …
تشخیص محل دقیق خونریزی با کلونوسکوپی ، اسکن با گلبول قرمز نشاندار ، آندوسکوپی ، سیگموئیدوسکوپی و … ممکن است.
علایم انواع خونریزی های گوارشی
اگر خونریزی از دستگاه گوارش فوقانی باشد علایم آن به شرح زیر است :
1. مدفوع قیری و بدبو ، این نوع مدفوع که ملنا نام دارد بر وجود خون حداقل به مدت 14 ساعت در دستگاه گوارش دلالت می کند؛ لذا اغلب نشانه خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است.
2. وجود خون قرمز روشن در مدفوع (هماتوشزی) که این تظاهر بیشتر مربوط به خونریزی قسمت تحتانی دستگاه گوارش است. اگرچه در خونریزی های وسیع دستگاه گوارش فوقانی نیز چنین تظاهری می تواند وجود داشته باشد (تشخیص افتراقی).
3. علائم کم خونی نیز وجود دارد مانند خستگی زودرس ، سیاهی رفتن چشم ، درد قفسه سینه یا تنگی نفس.
خونریزی مخفی گوارشی
خونریزی مخفی گوارشی که در آزمایش های اختصاصی مربوط به مدفوع تشخیص داده می شود. این نوع خونریزی بیشتر نشانه تومورهای دستگاه گوارشی است که معمولاً با علائمی نظیر کاهش وزن و کم خونی مزمن همراه است.
آیا هر خونریزی از دستگاه گوارش تحتانی ، نشانه هموروئید است؟
علیرغم این که بیماری هموروئید بسیار شایع است ولی نمی توان هر خونریزی دستگاه گوارش تحتانی را بیماری هموروئید ربط داد.
یکی از مهم ترین معضلاتی که در این حوزه به یکی از باورهای غلط مبدل شده علامت های رایج مربوط به بیماری هموروئید است.
یکی از شایع ترین مشکلاتی که بیماران با مراجعه به کلینیک های کلورکتال از آن شکایت می کنند ، خونریزی دستگاه گوارش تحتانی است.
متاسفانه اکثریت افراد این تصور اشتباه را دارند که هر خونریزی از دستگاه گوارش تحتانی مربوط به بیماری هموروئید است. علیرغم این که بیماری هموروئید بسیار شایع است ، ولی نمی توان تمام علت های خونریزی دستگاه گوارش تحتانی را بیماری هموروئید ربط داد.
متاسفانه باورهای غلط در این زمینه می تواند منجر به تاخیر در تشخیص و درمان شود. از مهم ترین این بیماری ها می توان به سرطان های دستگاه گوارش و نیز بیماری های التهابی روده (IBD) اشاره کرد.
سرطان دستگاه گوارش سومین علت مرگ و میر را به خود اختصاص داده است و متاسفانه در حال حاضر شاهد شیوع این بیماری در سنین پایین تر هستیم.
پیش تر غربالگری های سرطان های روده از سن 55 سال به بالا انجام می شد ولی در حال حاضر سن غربالگری به 45 سال رسیده است.
بارها شاهد بوده ایم بیماری با مشکلاتی مثل خونریزی از مقعد ، اختلالات دفعی و تغییر اجابت مزاج مراجعه کرده و با تشخیص هموروئید شش ماه تا یکسال تحت درمان بوده است؛ در حالی که بیمار مبتلا به سرطان تشخیص داده نشده بوده است.
خونریزی از دستگاه گوارش تحتانی را جدی بگیریم
تشخیص به موقع می تواند منجر به درمان مناسب و بهره مندی بیمار از طول عمر مناسب شود و این در شرایطی است که تشخیص با تاخیر نیز بیماری را به مرحله غیر قابل درمان می رساند.
آگاه کردن جامعه از علامت های بیماری های گوارشی از رسالت های مهم بهداشتی دانشگاه های علوم پزشکی است.
چنانچه فردی با مشکلاتی در دفع یا خروج خون از مقعد مواجه شد باید با جدی گرفتن این علایم و مراجعه به متخصصین گوارش یا جراحان کولورکتال مورد بررسی و درمان مناسب قرار گیرد.
درمان
در موارد خونریزی فعال یا شدید ، اولویت درمان با توقف خونریزی است که ابتدا با شستشوی معده و یا نوعی آندوسکوپی به جهت متوقف کردن خونریزی انجام می شود. اما اگر این پروسیچرها موثر واقع نشوند ، جراحی اورژانس الزامی خواهد بود. اگر منشأ خونریزی گوارشی ، ناشناخته و شدت خونریزی ، منافی با حیات باشد ، به عنوان آخرین خط درمان ، عضو خونریزی دهنده به شکل اورژانسی برداشته می شود (به عنوان مثال برداشتن اورژانسی کولون در خونریزی حجیم کولون با منشأ ناشناخته).
در موارد مزمن ، تمرکز بر درمان بیماری زمینه مانند هموروئید است ، روند صحیح اجابت مزاج (اجتناب از یبوست) و نشستن در لگن آب گرم نیز مفیداست.
