:
یارانه نقدی در ایران برنامه‌ای است که توسط دولت به منظور حمایت از بخش‌های ضعیف جامعه و کاهش اثرات منفی افزایش قیمت‌ها و تورم اجرا می‌شود. یارانه نقدی با هدف کمک به خانوارهای کم درآمد و کمک به تأمین هزینه‌های اساسی مانند خرید مواد غذایی، مسکن و سوخت صورت می‌گیرد.برنامه یارانه نقدی در ایران با نام "کارت‌های هوشمند" یا "کارت‌های عدالت" شناخته می‌شود. این کارت‌ها به خانوارهایی که شرایط لازم را دارند، صادر می‌شوند و با استفاده از آنها، خانوارها می‌توانند از محل یارانه‌های نقدی صرفاً برای خرید کالاهای اساسی استفاده کنند.مبلغ و شرایط دریافت یارانه نقدی در ایران توسط دولت تعیین می‌شود و ممکن است در طول سال‌ها تغییراتی را تجربه کند.
روزنامه ایران نوشت: فروشگاه‌های زنجیره‌ای این روزها میزبان افرادی از جامعه است که یارانه کالابرگ آنها ماه گذشته 20 درصد با افزایش مواجه شده است. با افزایش این مقدار یارانه در طرح کالابرگ الکترونیکی، قدرت خرید این دهک‌ها که شامل سه دهک اول جامعه هستند افزایش یافته و همین امر باعث شده این فروشگاه با ازدیاد این خانوارها برای خرید روبه‌رو شوند.
حالا خبر رسیده که یارانه کالابرگ الکترونیکی نیز برای دهک‌های 4 تا 9 جامعه با تغییراتی مواجه شود و احتمالاً یارانه‌ها نیز با توجه به نرخ تورم افزایش یابد.به‌نظر می‌رسد که استقبال دهک‌های یک تا سه جامعه از طرح کالابرگ الکترونیکی و رشد یارانه آنها حالا دولت را مجاب کرده است که طرح کالابرگ الکترونیکی را گسترش دهد. با توجه به روند کاهشی نرخ تورم و همچنین افزایش احتمالی یارانه کالابرگ الکترونیکی برای دهک‌های مختلف جامعه، قدرت خرید مردم با افزایش مواجه شود.
اما آنچه که قطعی است جمعیتی بالغ بر ۱۵ میلیون نفر قرار است به‌زودی در طرح افزایش ۲۰ درصدی یارانه قرار بگیرند.به این ترتیب، در ماه خرداد که 7 تا ۸.۵ میلیون نفر از افزایش مشروط ۲۰ درصدی یارانه و خرید اعتباری با کالابرگ برخوردار شدند، جمعیت باقی‌مانده متعلق به سه دهک پایین درآمدی که تعداد آنها از تفاضل دو رقم ۲۴ میلیون نفر و ۸.۵ میلیون نفر به دست می‌آید، در ماه‌های آینده از این مزیت یارانه‌ای برخوردار خواهند شد. در واقع بجز مددجویان نهادهای حمایتی، بخشی از این جمعیت ۱۵ میلیون نفری را مزدبگیران کم‌درآمد، از جمله کارگران پاره‌وقت، زنان سرپرست خانوار، کارگران غیررسمی و بخشی از جامعه حداقل‌بگیران کارگری تشکیل می‌دهند، اما برخورداری از کالابرگ الکترونیکی و افزایش مبلغ یارانه، چقدر می‌تواند به بهبود معیشتی این گروه‌ها کمک کند؟
در دی‌ماه سال ۱۴۰۱ اجرای طرح «کالابرگ الکترونیکی» به صورت آزمایشی در استان هرمزگان آغاز شد و دامنه آن تا پایان سال به چند استان دیگر رسید. در زمستان سال گذشته، مجلس در قالب بودجه سال ۱۴۰۲ به دولت اجازه داد تمهیداتی برای ارائه کالابرگ به دهک‌های پایین درآمدی در نظر بگیرد و «کاهش قدرت خرید این گروه‌ها» را جبران کند. هدف از اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی، «جبران بخشی از کمبودهای معیشتی دهک‌های پایین درآمدی» عنوان شده است و جایگزینی یارانه با کالابرگ به این منظور صورت گرفته است که سرپرستان خانوارهای کم‌درآمد، یارانه دریافتی دولت را صرف خرید کالاهای اساسی کنند و تا اندازه‌ای از فقر خوراکی خانواده‌ها جلوگیری شود.در خردادماه با گذشت سه ماه از سال، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از افزایش ۲۰ درصدی یارانه معیشتی سه دهک پایین درآمدی خبر داد، به شرط آنکه ۷۰ درصد مبلغ یارانه‌شان را صرف خرید کالاهای اساسی پیش‌بینی شده در طرح کنند.
علیرضا عسگریان در حاشیه دیدار وزیران کار ایران و قطر در محل وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبنی بر آخرین وضعیت کالابرگ الکترونیکی در کشور، اظهار کرد: طرح هدفمندی یارانه‌ها برای دولت بسیار مهم است که یکی از موارد آن کالابرگ بسته‌های اساسی و هدفمندی یارانه‌ها و ارائه بسته‌های یارانه‌ای شامل بسته نان، دارو، سوخت، یارانه حوزه آب، بسته سلامت و اخیرا کالابرگ شامل سبد غذایی است.
وی اضافه کرد: بر اساس تکلیف قانون بودجه ۱۴۰۱ بعد از اجرای حذف ارز ترجیحی مقرر شد اگر تورمی در مورد ۱۱ قلم کالای اساسی و تعزیراتی برای مردم حادث می‌شود، دولت آن را با اعتبار یارانه‌ای پوشش دهد و بلافاصله بعد از آن دهک‌بندی آحاد جامعه صورت گرفت که سه دهک اول جامعه یارانه ماهانه ۴۰۰ هزار تومان و دهک‌های بعدی تا دهک نهم، ۳۰۰ هزار تومان دریافت می‌کردند، درحالی‌که یارانه قبلی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان در ماه بود و یک باره یارانه‌ها به‌طور میانگی ۹ برابر افزایش پیدا کرد.
معاون رفاه وزیر کار اظهار کرد: عدد یارانه معیشتی که به مردم پرداخت می‌شود، ماهانه ۲۷ هزار میلیارد تومان شد و درواقع دولت تلاش کرد تورم بر روی کالاهای اساسی را پوشش بدهد و در حال حاضر هم با اجرای کالابرگ آن را پوشش می‌دهد، به‌گونه‌ای که برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی خانوار در اردیبهشت سال گذشته ۴۳۶ هزار تومان لازم بود، اما در اردیبهشت امسال برای تهیه همان ۱۱ قلم ۸۳۶ هزار تومان مورد نیاز است؛ یعنی حدود ۴۰۰ هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرده است.
عسگریان گفت: دولت برای جبران تورم کالاهای اساسی برای سه دهک پایین جامعه، ماهانه ۴۰۰ هزار تومان به هر نفر می‌پردازد، علاوه بر آن در اجرای کالابرگ الکترونیکی ۲۰ درصد هم اعتبار جدید تعریف کرده است؛ یعنی برای هر نفر ۴۸۰ هزار تومان در ماه می‌شود که این رقم در مقایسه با یارانه ۴۵ هزار تومانی گذشته حدود ۱۰ تا ۱۱ برابر شده است.
وی افزود: در گذشته سه دهک پایین جامعه ۸.۵ میلیون نفر افراد تحت پوشش مددجوی کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی بودند، درحالی‌که الان ۳ دهکی که مشمول کالابرگ می‌شوند به ۲۴ میلیون نفر افزایش یافته‌اند، در هر دهک حدود ۸.۷ میلیون نفر معادل حدود ۲.۸ تا ۲.۹ میلیون خانوار هستند که در حال حاضر تحت پوشش اعتبار مازاد ۲۰ درصد در کالابرگ قرار دارند.
معاون رفاه وزیر کار در توضیح این مسئله گفت: وقتی کسی به مغازه‌هایی که کارتخوان‌های آنها را تجهیز کرده‌ایم، مراجعه می‌کند، می‌تواند دسترسی به این مغازه‌ها را از طریق برنامه کاربردی «شما» نصب کند و به راحتی مغازه‌های طرف قرارداد را پیدا کند؛ مغازه‌هایی که در کنار کارتخوان، بارکدخوان هم دارند. در حال حاضر ۷۰ هزار مغازه در سراسر کشور شامل ۱۱ هزار شعبه از ۸ فروشگاه زنجیره‌ای طرف قرارداد کالابرگ الکترونیکی هستند.
عسگریان بیان کرد: البته اعتبار ۲۰ درصد مازاد برای سه دهک به شرطی است که هر کس به انداز ۳۲۰ هزار تومان یعنی معادل ۸۰ درصد از یارانه خود را از ۱۱ قلم کالای موردنظر شامل شیر، ماست، پنیر، قند و شکر، روغن، مرغ، گوشت منجمد، حبوبات و ماکارونی خریداری کرده باشد.
وی اضافه کرد: قیمت اقلام ۱۱ گانه کالاهای اساسی تعزیراتی است و اگر کسی این کالاها را به قیمت بالاتر بفروشد، مردم می‌توانند به تعزیرات شکایت کنند و همه این کالاها بارکدخوان دارند.
معاون رفاه وزیر کار اظهار کرد: در خرید ۱۱ قلم کالای کالابرگی مهم نیست که مردم از چه برندی خریداری کرده باشند، مبنای ما کالاهای اساسی است؛ به عنوان مثال مبنای ما در شیر کم چرب محاسبه می‌شود و اگر کسی نوع دیگری از شیر خریداری کرده باشد، فقط همان قیمت مبنا را محاسبه می‌کنیم.
عسگریان افزود: یکی دیگر از کالاهای کالابرگ گوشت منجمد و نه گوشت گرم است. در مورد مرغ هم قیمت آن تعزیراتی است و نوسانات این کالاها تحت کنترل تعزیرات قرار دارد و دولت تلاش می‌کند اگر تورمی در این کالاها ایجاد شود، به وسیله اعتبار یارانه‌ای کالابرگ آن را جبران کند.
وی تأکید کرد: یارانه افراد ثابت است، اما اعتباری که به آن تعلق می‌گیرد، الان برای سه دهک پایین ۲۰ درصد است، ممکن است به تناسب تورم در آینده این اعتبار ۲۵ درصد یا ۳۰ درصد شود، اما فعلا این اعتبار همان ۲۰ درصد است.
معاون رفاه وزیر کار اظهار کرد: احتمال دارد در آینده اعتبار مازاد برای دهک‌های ۴ تا ۹ هم اجرا شود، ولی فعلا برای سه دهک اجرا می‌شود.
به گفته عسگریان مبنای تعلق اعتبار برای حمایت از خانوارهای محروم و کم درآمد است و مسئله بعدی این است که دولت می‌خواهد سبد غذایی موردنیاز خانوارها که در حال حاضر با ۴۸۰ هزار تومان در ماه تهیه می‌شود، برای سلامت خانوار حتما در اختیار آنها قرار بگیرد و بر این اساس این شرط را قرار داده است که اگر کسی به میزان ۸۰ درصد از یارانه ۴۰۰ هزار تومانی خود از ۱۱ قلم خریداری کرد، آنگاه ۲۰ درصد اعتبار مازاد یعنی ۸۰ هزار تومان برای آنها شارژ می‌شود.
وی افزود: برنامه دولت فعلا حمایت سبد غذایی در کالابرگ است، ممکن است در آینده از سبد سلامت مانند شوینده‌ها و پوشک و موارد بهداشتی هم حمایت کند، اما سبد کنونی کالابرگ ۱۰۰ درصد غذایی است.
معاون رفاه وزیر کار تصریح کرد: هدف دولت از کالابرگ جلوگیری از فقر غذایی در جامعه است.
به گفته عسگریان میزان استقبال از کالابرگ الکترونیکی نسبت به دوره قبل که فقط افراد کمیته امداد و بهزیستی بودند، ۳ برابر شده است و قبلاً تعداد افراد تحت پوشش ۸.۷ میلیون نفر بود، الان عدد به ۲۴ میلیون نفر رسیده است.
وی اضافه کرد: در حال حاضر تراکنش‌های طرح کالابرگ الکترونیک روزانه به حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار تراکنش رسیده و امیدواریم به عدد روزانه ۱۰۰ هزار تراکنش برسیم. ما می‌خواهیم رفتار مردم به سمت مصرف کالاهای اساسی خانوار تغییر کند.
به گفته معاون رفاه وزیر کار، در حال حاضر ۷۰ هزار فروشگاه در کشور شامل ۱۱ هزار از فروشگاه‌های زنجیره‌ای به طرح کالابرگ الکترونیکی متصل شده است.
