بارداری یکی از بهترین، شیرین ترین و البته پر استرس ترین دوران زندگی یک خانم است. نگرانی از تغییرات جسمانی مادر، سلامت جنین، تهوع و استفراغ، دردهای گاه و بی گاه و … همگی باعث می شوند که این دوره به عنوان حساس ترین دوره در زندگی مادر به شمار برود. یکی از مهم ترین تغییرات این دوره حالت تهوع است که معمولا همه از آن واهمه دارند. اغلب خانم ها این احساس را از هفته ششم بارداری تجربه می کنند. با این حال گاهی این وضعیت چنان شدید می شود که کار و زندگی مادر را تحت الشعاع قرار می دهد. در ادامه مطلب به تهوع در بارداری و روش های کاهش و درمان آن خواهیم پرداخت.
اصلی ترین دلایل تهوع در بارداری چیست؟
اگرچه تهوع در بارداری را همه خانم ها تجربه می کنند، اما شدت و ضعف آن ممکن است کمی متفاوت باشد. البته ناگفته نماند که گاهی این وضعیت بسیار وخیم است. معمولا حالت تهوع در بارداری دوم کمتر است و خیلی زود نیز تمام می شود. از مهم ترین علل تهوع در بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ژنتیک
بدون تردید ژنتیک یکی از علل تأثیرگذار در تهوع دوران بارداری می باشد. در واقع اگر مادر یا خواهر خانم باردار، دچار تهوع در بارداری شده باشند، احتمالا برای او هم چنین مشکلی پیش خواهد آمد.
استرس و فشار عاطفی
استرس و فشار عاطفی می تواند دستگاه گوارش را تحریک کرده و همین موضوع منجر به افزایش تهوع در بارداری خواهد شد.
خستگی
خستگی می تواند به بدتر شدن حالت تهوع منجر گردد.
آب و هوای گرم
احساس گرما در بسیاری از خانم ها منجر به افزایش حالت تهوع خواهد شد.
معده حساس
افرادی که معده حساسی دارند، به احتمال خیلی زیاد دچار حالت تهوع در بارداری خواهند شد.
مغز حساس
بسیاری از افراد سیستم مغزشان حساس تر است و نسبت به هورمون ها یا هر عامل تحریک پذیر دیگری، به سرعت پاسخ نشان می دهد.
ممکن است تهوع در بارداری، علل دیگری نیز داشته باشد که برخی از آن ها عبارتند از:
- استرس عاطفی
- مسافرت مکرر
- کاهش قند خون
- خستگی مفرط
- داشتن دوقلو یا سه قلو
- افزایش سطح هورمون در طول هفته های اول بارداری
آشنایی با انواع حالت تهوع بارداری
حالت بارداری به دو صورت خفیف و شدید می باشد:
تهوع خفیف بارداری
این تهوع صبح ها شدت می یابد. با این حال بیش از ۸۰ درصد خانم ها در طول روز با آن درگیر هستند. انجام برخی کارها می تواند به کاهش تهوع در بارداری منجر شود؛ مصرف نوشابه های خنک و ساده مانند لیموناد، بو کردن لیموی تازه، مصرف غذاهای پروتئین دار، کربوهیدرات دار و کم چرب به مقدار کم و در فواصل زمانی مختلف.
تهوع شدید بارداری
برخی خانم ها تهوع شدیدی را در بارداری تجربه می کنند. این تهوع در بسیاری از خانم ها از هفته شانزدهم آغاز شده و گاهی تمام طول روز ادامه می یابد. این تهوع می تواند با عوارضی مانند کمبود پتاسیم، اختلالات کبدی، کاهش وزن، کم آبی و قلیایی شدن خون همراه باشد.
چرا بسیاری از خانم ها حالت تهوع شدیدتری در مقایسه با سایر خانم ها دارند؟
در بسیاری موارد پیش می آید که بسیاری از خانم های باردار، حالت تهوع بیشتری را در مقایسه با سایر خانم ها تجربه می کنند که می تواند به خاطر یکی از دلایل زیر باشد:
- سابقه سردردهای میگرنی
- سابقه تهوع شدید در بارداری قبلی
- سابقه خانوادگی تهوع و استفراغ شدید در دوران بارداری
- سابقه داشتن تهوع بعد از مصرف قرص های ضد بارداری
- بارداری دوقلویی یا چندقلویی: این احتمال وجود دارد در خانم هایی که دوقلو یا چندقلو باردار هستند، به خاطر ترشح مقادیر بیشتری از هومون بارداری، حالت تهوع تشدید شود.
- جنسیت دختر در بارداری: مطالعات مختلف نشان می دهند، خانم های بارداری که فرزند دختر دارند، معمولا حالت تهوع بیشتری را در بارداری تجربه خواهند کرد.
حالت تهوع دوران بارداری از چه زمانی آغاز می شود؟
بیشتر خانم های باردار، حالت تهوع را از هفته ششم بارداری تجربه می کنند که معمولا تا هفته دوازدهم بارداری از بین می رود. البته بهتر است بدانید که این تهوع در هر فردی متفاوت است و ممکن است در بسیاری از خانم ها طولانی باشد.
تهوع در دوران بارداری چه تأثیری بر روی جنین می گذارد؟
اغلب خانم هایی که به تهوع در دوران بارداری دچار می شوند، از تأثیر آن بر روی جنین خود نگران هستند. به یاد داشته باشید که تهوع خفیف تا متوسط خطری را متوجه سلامت جنین نخواهد ساخت. علاوه بر این وزن نگرفتن نوزاد در سه ماهه اول بارداری نیز نگران کننده نخواهد بود. به طور معمول حالت تهوع منجر به کاهش اشتها می شود که این مسئله نیز تا حدود زیادی عادی است. با کاهش تهوع در بارداری و افزایش اشتها، وزن گیری نیز اتفاق می افتد. البته بهتر است بپذیریم که رژیم غذایی مادر نیز خیلی اهمیت دارد. لازم به ذکر است در تهوع شدید بارداری خطر زایمان زودرس و کاهش وزن نوزاد در زمان تولد وجود دارد. به همین خاطر بهتر است خانم های باردار تحت نظر پزشک باشند تا مشکلی به وجود نیاید.
بهترین راه های کاهش تهوع در بارداری
برای کاهش تهوع در بارداری روش های زیادی وجود دارند که می توانید از آن ها استفاده کنید. برخی از این روش ها عبارتند از:
مصرف لیموی تازه
لیموی تازه گزینه خوبی برای کنترل حالت تهوع دوران بارداری در خانه است. شما می توانید با مصرف لیموی تازه در خانه، از بروز حالت تهوع جلوگیری کنید. هم چنین از آن جایی که لیمو خواص آرام بخشی دارد، می توانید بوی لیموی تازه را استشمام کنید. اگر به سرکار می روید یا از منزل بیرون بروید، مقداری از آب لیموی تازه را روی یک دستمال کوچک بچکانید و هر زمان که احساس تهوع داشتید، آن را استشمام کنید.
لیمو منبع غنی ویتامین C است که برای زنان باردار و جنین بسیار مفید است. کافی است آب لیمو را داخل لیوان ریخته و آن را با مقدار کمی عسل ترکیب کنید. این معجون فوق العاده را هر روز صبح بنوشید تا از بروز تهوع صبحگاهی جلوگیری شود.
نوشیدن آب
یکی از مؤثرترین روش های درمان تهوع یا استفراغ در دوران بارداری، نوشیدن آب است. با نوشیدن آب در هر یک ساعت، شدت تهوع کاهش می یابد. هم چنین نوشیدن آب به هیدراته ماندن بدن کمک کرده و برای خانم های باردار و جنین شان بسیار اهمیت دارد. در هر شرایطی سعی کنید در طول روز به مقدار کافی آب بنوشید. همیشه کنار تخت خود یک لیوان آب داشته باشید تا زمانی که از خواب بیدار می شوید، کمی آب بنوشید.
مصرف نعناع
خوردن نعناع راه دیگری برای درمان و کاهش تهوع بارداری است. مصرف نعناع در دوران بارداری معده را آرام کرده و از ایجاد تهوع در بارداری جلوگیری خواهد کرد. شما می توانید برای مصرف نعناع در طول بارداری به ترتیب زیر عمل کنید:
- یک قاشق غذا خوری نعناع خشک را با یک فنجان آب گرم مخلوط کنید.
- یک درپوش بر روی آن قرار دهید.
- این ترکیب را به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه بجوشانید.
- اکنون ترکیب به دست آمده را از صافی عبور دهید.
- مقداری عسل به آن اضافه کنید.
می توانید هر روز صبح مقداری از این ترکیب خوش عطر و خوش طعم را بنوشید تا تهوع شما کمتر شود. به علاوه عطر نعناع هم مانع از تهوع بارداری می شود. کافی است چند قطره عصاره نعناع را روی یک دستمال بریزید و در زمان حالت تهوع آن را استشمام کنید.
تنفس هوای تازه
تنفس هوای تازه یکی از روش هایی است که خیلی سریع به کاهش حالت تهوع شما کمک می کند. کافی است در و پنجره ها را باز کنید و اجازه دهید هوای تازه وارد شود. علاوه بر این قدم گذاشتن در فضای باز و استشمام هوای تازه به تسکین تهوع شما کمک بسیاری می کند.
درمان حالت تهوع بارداری با زنجبیل
یکی از بهترین روش های درمان و کاهش تهوع بارداری، استفاده از زنجبیل است. در واقع زنجبیل از فواید بسیاری برای دستگاه گوارش برخوردار است. از ترشح اسید معده پیشگیری کرده و باعث جلوگیری از بروز تهوع بارداری می شود. هم چنین زنجبیل عطر و طعم خوشایندی دارد که می تواند به رفع تهوع در بارداری کمک کند.
برای این منظور می توانید زنجبیل را به صورت دمنوش میل کنید. مقدار کمی زنجبیل را رنده کنید و یک قاشق چای خوری از آن را داخل یک فنجان آب بریزید. سپس آن را به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. شما می توانید داخل چای زنجبیلی خود، مقداری عسل هم بریزید و هر روز صبح آن را نوش جان کنید.
پیاده روی منظم
پیاده روی منظم فواید بسیاری برای خانم های باردار دارد. البته پیاده روی باید تحت نظر پزشک صورت گیرد. چرا که ممکن است برای برخی خانم ها که بارداری سختی دارند، پیاده روی ضرر هم داشته باشد. شما می توانید تحت نظر پزشک، برخی تمرینات ورزشی سبک را هم انجام دهید.
مصرف غذاهای سازگار با معده
توصیه می شود در دوران بارداری حواستان به خورد و خوراک تان باشد. بهتر است بدانید چه مواد غذایی برای شما مفید هستند و کدام یک با معده شما سازگار است. به صورت کلی نمی توان گفت کدام غذا برای خانم های باردار خوب است و کدام یک با معده آن ها سازگار نیست. اما برخی غذاها هستند که به بسیاری از خانم های باردار کمک می کنند با تهوع بارداری شان کنار بیایند. مصرف برخی تنقلات ملایم و غنی از کربوهیدرات مانند غلات خشک، کراکرها، چوب شور و خوردنی های خنک مانند هندوانه و بستنی برای این منظور مفید می باشند. علاوه بر این بسیاری از غذاها مانند غذاهای چرب و تند باعث به هم ریختن معده خانم های باردار خواهند شد.
مصرف رازیانه
یکی دیگر از راه هایی که به کاهش تهوع بارداری کمک می کند، مصرف رازیانه است. رازیانه دستگاه گوارش را آرام می کند. به همین خاطر باعث هضم بهتر غذا شده و حالت تهوع را کاهش می دهد. هم چنین عطر و طعم خوبی دارد و معده را تسکین می دهد. کافی است چای رازیانه دم کرده و میل کنید. برای این منظور مقداری از تخم رازیانه را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید. ۱۰ دقیقه آن را بجوشانید. سپس آن را از صافی عبور داده و مقداری عسل و آب لیموی تازه را به آن بیفزایید. این معجون مقوی و مغذی را هر روز صبح میل کنید تا به کاهش تهوع بارداری خود کمک نمایید.
افزایش میزان مصرف ویتامین B6
مصرف ویتامین B6 به کاهش حالت تهوع بارداری کمک خواهد کرد. البته توصیه می شود پیش از مصرف ویتامین B6 با پزشک خود مشورت کنید. لازم نیست که حتما قرص ویتامین را مصرف کنید. شما می توانید با مصرف غذاهای حاوی ویتامین B6 به کاهش تهوع بارداری خود کمک کنید. غذاهایی مانند ماهی، آووکادو، برنج قهوه ای، موز، ذرت و آجیل حاوی مقادیر زیادی ویتامین B6 می باشند.
بهترین زمان مراجعه به پزشک
اگر در طول دوران بارداری علائم زیر را داشتید، بهتر است هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش شدید وزن
- درد در ناحیه لگن و شکم
- استفراغ طولانی همراه با خون
- مشاهده علائم کم آبی مانند ادرار تیره رنگ و کاهش دفعات ادرار
- ناتوانی در نگه داشتن مایعات و غذا به مدت بیش از ۱۲ ساعت
روش های پیشگیری از تهوع در دوران بارداری
اگر قصد دارید از بروز تهوع در دوران بارداری خود جلوگیری کنید، بهتر است از روش های زیر استفاده کنید:
- چرت زدن
- تهویه مناسب خانه و فضای کار
- دوری از دود سیگار و عدم استعمال دخانیات
- مصرف مکمل و ویتامین در شب
- پرهیز از مصرف غذاهای چرب
- مصرف وعده های غذایی کوچک در فواصل زمانی مختلف
- نوشیدن مقدار زیادی آب به ویژه قبل و بعد از غذا
- عدم مصرف غذاهای پر ادویه
