برقراری ارتباط مؤثر یکی از چالش های مهم انسان در عصر تکنولوژی است. در عصری که به روز ترین و جدیدترین ابزارهای ارتباطی مورد استفاده قرار می گیرند، کماکان انسان ها در برقراری ارتباط با یکدیگر ناتوان هستند. برخلاف باور عموم مردم، ارتباط مؤثر به معنای شروع یک رابطه نیست، بلکه به ماندگاری و کیفیت یک ارتباط بستگی دارد. با آگاهی از روش های برقراری ارتباط مؤثر، می توان کمک زیادی به بهبود روابط اجتماعی کرد. در حقیقت با تقویت پیوندها و افزایش دایره ارتباطات، می توان امکان برقراری ارتباط با دیگران را افزایش داد. بر همین اساس اگر می خواهید با روش های ارتباط مؤثر و افزایش تعامل سازنده با دیگران بیشتر آشنا شوید، توصیه می کنیم این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
منظور از ارتباط مؤثر چیست؟
برای این که یک ارتباط مؤثر میان افراد ایجاد شود، هر دو طرف باید به طور واضح منظور یکدیگر را درک کنند. هر طرف شرکت کننده در گفتگو باید منظور خود را به طور شفاف از طریق کلمات و یا حتی نشانه های غیر کلامی، به طور واضح و شفاف بیان کند تا فرد مقابل متوجه منظور او شود. البته بعید به نظر می رسد که این کلمات مفهوم واحد و هم معنی را انتقال دهند، اما نشانه های غیر کلامی گاهی اوقات پیامی کاملا متضاد و متناقض را منتقل می کنند. یادتان باشد که آموختن استراتژی های لازم برای ایجاد ارتباط مثبت، می تواند تفاوت قابل توجهی را در محیط کار و زندگی شخصی به وجود آورند.
روش های ارتباط مؤثر کدامند؟
اگر برقراری ارتباط مؤثر را به عنوان یک مهارت در نظر بگیریم، متوجه می شویم که این مهارت به صورت غریزی در همه انسان ها وجود دارد. از گذشته های دور تا امروز، نیاز به تشکیل یک جامعه و برقراری روابط میان انسان ها، به اندازه پیدا کردن غذا برای انسان ها اهمیت داشته است. زیرا این موضوع می تواند بقای یک جامعه را تضمین کند. با این حال قسمت مهمی از این مهارت به یادگیری و رشد فردی نیاز دارد. به صورت کلی برقراری رابطه با دیگران نیازمند آگاهی از روش های ارتباط مؤثر است:
۱. با دیگران کنار بیایید
انسان ها با دیگران ارتباط برقرار می کنند تا به آرامش برسند. نه این که درگیر ناراحتی و اختلاف شوند. کنار آمدن با دیگران به معنای برقراری روابط دوستانه با آن ها است؛ حتی زمانی که با آن ها موافق نیستید. بودن در کنار یکدیگر و حمایت از هم، می تواند کلید برقراری یک رابطه مؤثر باشد. سعی کنید یکدیگر را مورد قضاوت قرار ندهید. یکدیگر را بپذیرید و در نهایت احترام با یکدیگر صحبت کنید.
۲. پیش از حرف زدن فکر کنید
به زبان آوردن کلمات اشتباه می تواند رابطه را با مشکل و سوء تفاهم مواجه سازد. همان گونه که نجویز یک داروی اشتباه می تواند جان یک فرد را به خطر بیندازد، یا این که یک شهادت اشتباه می تواند به گناهکار شناخته شدن افراد منجر شود. از آن جایی که کلمات در این زمینه بسیار قدرتمند هستند، چگونگی برقرار ارتباط نیز بسیار اهمیت دارد. به همین خاطر لازم است که در ابتدا برای شنیدن حرف دیگران وقت بگذارید و با دقت به آن ها گوش کنید. آن گاه در خصوص نحوه پاسخگویی فکر کرده و با آگاهی از نتیجه حرف های خود صحبت کنید.
۳. نصیحت های افراطی را کنار بگذارید
سعی کنید از مشاوره های بیش از حد و نصیحت های افراطی به دیگران پرهیز کنید. هیچ چیز به اندازه این موضوع به روابط شما آسیب نمی رساند. بنابراین بهتر است صبر کنید تا دیگران از شما مشاوره و راهنمایی بخواهند. گاهی برخی افراد نیاز به حرف زدن دارند تا سبک شوند. در چنین شرایطی در سکوت به صحبت های آنان گوش دهید و هر گونه قضاوت و نصیحتی را کنار بگذارید. این کار بهترین راه مفید بودن در آن لحظه است. اگر دیگران بدانند که شما به نیازها و خواسته هایشان احترام می گذارید، بیشتر از گذشته به شما اعتماد می کنند و ارتباط شما مستحکم تر خواهد شد.
۴. آرام حرف بزنید و با دقت گوش کنید
گوش دادن یکی از اصول مهم برقراری ارتباط است. این رفتار به معنای درک صحیح از پیام دریافت شده همراه با احساسات است. زمانی که به صحبت های فرد مقابل گوش می دهید، احساس ارزشمند بودن را به او منتقل خواهید کرد. این یکی از بهترین راه ها برای انگیزه دادن به افراد در ارائه ایده های خلاقانه و خوب در یک گروه است.
۵. بررسی اولیه را فراموش نکنید
پیش از شروع هر رابطه ای حتما به سؤالاتی در ذهن خود پاسخ دهید. از خودتان دلیل اصلی برقراری یک ارتباط را بپرسید و حتما برای حفظ آن نیز دلایلی داشته باشید. اگر هنوز دلیل مشخصی از برقراری یک ارتباط به دست نیاورده اید، حتما کمی فکر کنید. یافتن بهترین نتایج، نیازمند وارسی درون و بیرون شما است.
۶. مسائل را حل نشده باقی نگذارید
رها کردن مسائل به صورت حل نشده می تواند باعث سوء تفاهم و بروز اختلال در روابط گردد. اگر نمی توانید به سرعت و طی یک جلسه، یک مسئله و یا یک سوء تفاهم را حل کنید، حتما برای رفع آن به دنبال قرار ملاقات بعدی باشید. رها کردن مشکلات به شکل حل نشده می تواند به برداشت های نادرست و اشتباه از حرف های صادقانه یک فرد منجر شود.
۷. هوشمندانه صحبت کنید
همان طور که احتمالا می دانید، اصلی ترین مسئله در شکل گیری هر ارتباطی، صحبت کردن است. این یک ابزار قوی در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران و انتقال احساسات است. بنابراین در ابتدای شروع هر گفتگویی، حتما به طرز هوشمندانه ای به کلماتی که می خواهید استفاده کنید، فکر کنید. بیشتر افراد به این موضوع معتقد هستند که به کارگیری هر کلمه ای در یک گفتگو، می تواند از تفکر و روحیات یک فرد نشأت بگیرد. هیچ گاه قدرت کلمات را نادیده نگیرید و مطمئن باشید که هر گفتگوی کوتاهی می تواند مقدمه یک رابطه مستحکم و قوی باشد.
از طرف دیگر در بسیاری موارد شاهد روابط گسترده میان افرادی هستیم که به آسانی با جامعه خود ارتباط برقرار می کنند. در مقابل عده ای دیگر حتی در کوچک ترین تعاملات خودشان نیز دچار مشکل هستند. این موضوع به میزان بهره مندی از هوش هیجانی افراد مربوط می شود. شما باید بدانید که هر کلمه ای باید در جای درست خود به کار رود. به طور مثال لحن شما زمانی که در کنار دوستان خود هستید با زمانی که مشغول صحبت در محیط کار هستید، کاملا متفاوت است. در حقیقت گفتن یک حرف درست در زمان نامناسب می تواند یک بحث خانوادگی، یک جلسه کاری و یا یک رابطه عاطفی را با چالش های زیادی مواجه کند. انتخاب زمان مناسب برای بیان کلمات با لحن درست می تواند به اثربخشی بیشتر کلام کمک کند.
۸. در برابر استرس مقاومت کنید
همان طور که اشاره کردیم، تقویت هوش هیجانی، یکی از روش های مطلوب در برقراری ارتباط مؤثر است. منظور از هوش هیجانی همان مدیریت استرس و به کارگیری کلمات مناسب برای افراد مختلف است. هنگام فشار روحی و استرس، ارسال هر گونه پیامی از سمت فرد می تواند به برداشت غلط از سوی فرد مقابل منجر شود. چرا که استرس می تواند از ارسال مفهوم درست یک پیام جلوگیری کند. به طور مثال زمانی که قرار است در جلسه مصاحبه برای یک سازمان شرکت کنید، اگر نتوانید بر استرس خود غلبه کنید، همین مسئله شما را فردی با اعتماد به نفس پایین و خجالتی نشان می دهد. خوب است که همیشه برخوردهای اول را جدی بگیرید.
۹. در بیان خود صداقت و صراحت داشته باشید
بسیاری از افراد با عدم راستی و تملق سعی در برقراری ارتباط با دیگران دارند. این روش به منفعل شدن ارتباط منجر می شود. یادتان باشد همیشه افرادی مورد پذیرش و قبول جامعه قرار می گیرند که قدرتمند و صادق باشند. شخصیت های کاریزماتیک از روحیه رهبری فوق العاده ای برخوردار هستند و به راحتی می توانند اعتماد دیگران را جلب کنند. البته منظور از صراحت، بی ادبی و پررویی در کلام نیست. بلکه به معنای داشتن ظرافت در بیان حقیقت است تا آسیبی به دیگران وارد نسازد. با خودتان و دیگران صداقت داشته باشید و از سانسور کردن خودتان پرهیز کنید. مثلا اگر موضوعی شما را ناراحت کرده، حتما به صراحت آن را بیان کنید و از فرد مقابل کمک بخواهید.
۱۰. کنترل احساسات را جدی بگیرید
احساسات نقش مهمی در برقراری ارتباط با دیگران دارند. سعی کنید احساسات خود را تربیت کنید. اگر از احساسات خودتان بی خبر بوده و آن ها را نشناسید، امکان انتقال صحیح آن ها را نخواهید داشت. گاهی اوقات با انتقال نابه جای یک احساس، پیام درستی را برای فرد مقابل ارسال نکرده اید و همین موضوع باعث بر هم خوردن یک رابطه می شود. تنها به این خاطر که به احساسات خودتان مسلط نبوده اید.
۱۱. ارتباط غیر کلامی را دست کم نگیرید
همه ما در بسیاری مواقع به سراغ ارتباطات غیر کلامی می رویم. گاهی برای تأیید حرف مخاطب خود از زبان بدن کمک می گیریم. مثلا گاهی اوقات با یک اخم و یا لبخند به فرد مقابل پاسخ می دهیم. هر کدام از این روش ها می تواند بی نیاز از هر بحثی در پاسخ به افراد به کار رود. از دیگر ارتباطات غیر کلامی می توان به نوع تنفس، ژست ها، حرکات چشم، حرکات دست و لحن صدا اشاره کرد. لازمه ساختن یک ارتباط مؤثر، اخلاق است. احتمال پذیرش افرادی که عبوس و سرد هستند، بسیار کمتر از افرادی است که روحیه ای شاد و قابل اعتماد دارند. البته استفاده از این ابزار به مهارت بالایی نیاز دارد.
یادمان باشد که بخش زیادی از این ارتباطات کلامی، به نوع پوشش افراد نیز بستگی خواهد داشت. مثلا هرچه پوشش فرد به جامعه و فرهنگ او نزدیک تر باشد، ارتباط مؤثرتری برقرار می شود.
۱۲. آگاهی، آگاهی و آگاهی
خودشناسی بهترین مرحله کنترل احساسات و تسلط بر استرس است. رسیدن به این مرحله نیازمند تلاش فراوان است. مگر ممکن است که بدون شناخت و آگاهی، دوام یک رابطه را تضمین کرد؟ اگر شناخت درستی از خودتان و اطرافیان نداشته باشید، بدون تردید با مشکلات زیادی مواجه خواهید شد. بنابراین سعی کنید با کیفیت بیشتری رفتار اطرافیان خود را زیر نظر بگیرید و دست از یادگیری بر ندارید.
