زبان یک اندام کوچک و عضلانی در دهان است که به افراد در جویدن، فرو رفتن غذا و صحبت کردن کمک می‌نماید. گلوسیت یا التهاب زبان نوعی بیماری است که می‌تواند تغییراتی در بافت و رنگ زبان ایجاد کند. نوع حاد و مزمن گلوسیت اغلب دردناک بوده و بر چگونگی صحبت کردن فرد تاثیر خواهد گذاشت. انواع مختلفی از این بیماری وجود دارند که قصد داریم به بررسی و معرفی آن‌ها بپردازیم.
انواع مختلف و علائم بیماری گلوسیت یا التهاب زبان
انواع مختلف این بیماری در زیر آورده شده‌اند که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
¤ گلوسیت حاد: این نوع از گلوسیت اغلب به طور ناگهانی توسعه یافته و با علائم شدیدی همراه است.
¤ گلوسیت مزمن: با التهاب شدید زبان همراه بوده و بیانگر یک وضعیت پیشرفته و اساسی می‌باشد.
¤ گلوسیت آتروفیک: این مدل از گلوسیت به علت ایجاد زبانی مسطح، براق و رنگ قرمز یا صورتی به عنوان زبان مسطح نیز شناخته می‌شود.
¤ گلوسیت میانی یا متوسط: اغلب بر اثر بروز عفونت ایجاد می‌گردد.
علائم این بیماری در افراد مختلف و با توجه به علت اصلی آن متفاوت خواهد بود اما علائم رایج آن شامل موارد زیر می‌گردد:
- تورم زبان
- درد زبان
- احساس سوزش یا خارش در ناحیه زبان
- تغییر در بافت زبان
- تغییر رنگ سطح زبان
- ایجاد اختلال در صحبت کردن و حتی غذا خوردن
- مشکل بلعیدن
علت‌های شکل‌گیری این بیماری
گلوسیت به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که در این قسمت به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:
1. واکنش آلرژیک
زمانی که این بیماری به دلیل واکنش‌های آلرژیک رخ می‌دهد، فرد بیشترین احتمال ابتلا به گلوسیت حاد را تجربه کرده و دچار تورم و درد ناگهانی در ناحیه زبان خواهد شد. آلرژی به یک ماده غذایی خاص، دارو و یا مواد تحریک کننده می‌توانند این نوع از واکنش را ایجاد نمایند.
2. آسیب دهانی
صدماتی که به دهان وارد می‌شوند مانند بریدن و یا سوختن با خوردن غذاهای گرم ممکن است موجب تحریک زبان گردند. تحریکات دندانی نیز به علت احتمال خطر آسیب مجدد به دهان و زبان، بیشتر در معرض خطر گلوسیت مزمن قرار می‌گیرند.
3. بیماری‌ها
برخی از بیماری‌ها می‌توانند باعث ایجاد گلوسیت گردند به ویژه در مواقعی که پای نوعی کمبود ویتامین در میان باشد، مانند بیماری سلیاک، سوء تغذیه پروتئین یا کالری و کم‌خونی فقر آهن. بیماری‌هایی که به سیستم ایمنی بدن نیز حمله می‌کنند مانند سندرم سیگرن باعث تغییر در ناحیه زبان شده و منجر به گلوسیت می‌گردند.
4. عفونت‌ها
عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی می‌توانند به نوبه خود باعث شکل‌گیری بیماری گلوسیت شوند، با این حال دانه یا تبخال زبان که یک عفونت ویروسی محسوب می‌گردد و یا حتی عفونت‌های قارچی مخمر یکی از عوارض احتمالی ایجاد گلوسیت می‌باشند.
5. کمبود تغذیه‌ای
کمبود آهن زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در خون خود به اندازه کافی آهن نداشته باشد و این مسئله سبب بروز گلوسیت می‌گردد زیرا سطح پایین آهن سبب کاهش سطح میوگلوبین (ماده‌ای در خون که نقش مهمی در سلامت تمامی عضلات بدن از جمله زبان دارد) خواهد شد.
6. کمبود ویتامین B12
کمبود این ویتامین نیز ممکن است منجر به پدید آمدن گلوسیت گردد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر گلوسیت قرار دارند؟
به گزارش مجله پزشکی آسان طب افرادی با علائم نامبرده شده زیر بیشتر در معرض خطر التهاب زبان قرار می‌گیرند:
- وجود آسیب‌های دهانی
- مصرف غذاهای تند
- استفاده از دندان مصنوعی زیرا زبان فرد را تحریک خواهد کرد
- وجود تبخال
- سطح پایین آهن
- داشتن آلرژی غذایی
- اختلال در سیستم ایمنی بدن
تشخیص بیماری گلوسیت
فرد باید به محض بروز هر یک از علائم نامبرده شده به پزشک و یا دندانپزشک مراجعه کند. پزشک در ابتدا سابقه پزشکی فرد را مشاهده کرده و هر گونه علائمی را که شخص بازگو می‌کند ارزیابی خواهد کرد و سپس دهان و زبان فرد را به طور کامل بررسی می‌کند. متخصصان هر گونه ناهنجاری در سطح زبان را مورد ارزیابی قرار داده و به دنبال لکه‌های قرمز بر روی زبان و یا لثه فرد می‌گردند. آن‌ها همچنین ممکن است مقداری از بزاق و یا خون فرد را به منظور بررسی کمبود مواد و بیماری‌های زمینه‌ای به آزمایشگاه بفرستند.
راههای درمانی مناسب التهاب زبان
درمان گلوسیت بستگی به علت اصلی آن دارد و زمانی که پزشک علت اصلی را دریافت معمولا درمان به خوبی جواب می‌دهد. پزشکان ممکن است برای افرادی که به گلوسیت مرتبط با عفونت یا بیماری مبتلا باشند، داروهایی را تجویز نمایند. داروهای آنتی بیوتیک، ضد قارچی و یا ضد ویروسی ممکن است به ترتیب برای تشخیص عفونت باکتری، قارچی و یا ویروسی مفید واقع شوند. همچنین پزشک ممکن است برای بیمارانی که به دلیل کمبود تغذیه‌ای به گلوسیت مبتلا شده‌اند، مکمل‌های غذایی را تجویز نماید. جالب است بدانید که پزشکان می‌توانند راه‌هایی برای اضافه کردن مواد مغذی مفقود شده به رژیم غذایی پیشنهاد کنند. در نظر داشته باشید که اگر کمبود مواد مغذی از یک بیماری زمینه‌ای مانند سلیاک نشأت بگیرد پزشک ممکن است درمان‌هایی را جهت تغییرات در رژیم غذایی به منظور مدیریت این شرایط برای فرد بیمار در نظر بگیرد. رعایت بهداشت دهان و دندان و مسواک زدن نیز می‌تواند به سلامت زبان، لثه‌ها و زبان کمک نماید.
جلوگیری از پدید آمدن بیماری گلوسیت
ممکن است همیشه نتوان از بروز این بیماری جلوگیری کرد اما افراد می‌توانند با رعایت موارد قید شده زیر، خطر ابتلا به آن را به میزان زیادی کاهش دهند:
- حفظ یک رژیم غذایی سالم
- رعایت بهداشت دهان و دندان با استفاده از مسواک زدن، نخ کشیدن دندان‌ها و دهانشویه
- اجتناب از مواد تحریک برانگیز مانند غذاهای تند، مواد غذایی اسیدی و استعمال سیگار
چکیده‌ای از مقاله بیماری گلوسیت یا التهاب زبان
فرد مبتلا به این بیماری در اغلب موارد بهبودی کامل خود را تصاحب خواهد کرد اما این کار نیاز به زمان و درمان مناسب دارد. نکته حائز اهمیت و قابل توجه این است که در طول درمان سعی کنید از مصرف مواد غذایی که سبب تحریک زبان می‌شوند بپرهیزید و از طریق مسواک زدن و در کل رعایت بهداشت دهان و دندان سلامت خود را تضمین نمایید اما اگر با گذشت زبان علائم از بین نرفتند، حتما به پزشک مراجعه نمایید. در مواردی که زبان به شدت تورم دارد تا حدی که راههای هوایی فرد بیمار مسدود می‌گردد، باید حتما به اورژانس مراجعه کرد تا مراقبت‌های اورژانسی سریعا اعمال گردد زیرا تورم شدید ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد.
