چرا مردم همچنان از «یوسف پیامبر» استقبال می‌کنند؟
سریال 45 قسمتی «یوسف پیامبر» بـه نویسندگی و کارگردانی فرج‌الله سلحشور کـه اولین بار تیرماه 1387 روی آنتن تلویزیون رفت و با استقبال خوب تماشاگران روبه‌رو شد، پس از گذشت 15سال از اولین پخش ان در چند دهمین بازپخش داخلی و پخش بین المللی کـه دراین مدت داشته نه تنها با کاهش مخاطب روبه‌رو نشده بلکه در صدر مجموعه‌هاي پر بازدید تلویزیونی قرار دارد.
سریال «یوسف پیامبر» بارها در کشور های عربی و اسلامی پخش و بازپخش شد. در کشور های تاجیکستان، پاکستان، افغانستان، ترکیه و شبکه‌هاي بین المللی ایران مانند الکوثر، آی فیلم، جام جم و براساس ادعای سازمان صدا و سیما در شصت کشور جهان مخاطب داشته اسـت.
«یوسف پیامبر» اولین ساخته مرحوم سلحشور نیست کـه از داستانهاي قرآنی برگرفته شده و بخشی از ان را روایت می کند. ایشان پیش از این نیز تجربه ساخت فیلم سینمایی «ایوب پیامبر» و سریال «مردان آنجلس» را داشته اسـت.
داستانهاي قرآنی بـه واسطه قصه جذاب و عبرت‌آموزی کـه در دل خود دارند ناخودآگاه برای مخاطب دلنشین میشوند و این موضوع را میتوان یکی از علل ماندگاری سریال «یوسف پیامبر» دانست. عبرت‌آموز بودن داستانهاي قرآنی بـه شیوه‌‌اي روایت شده کـه برای مخاطب تکراری نمیشود.
معرفی چهره‌اي جدید و حضور او بـه عنوان نقش اول دراین سریال یکی از مزیت‌هاي این مجموعه بود چراکه مخاطب پیش از این نقشی از ان بازیگر در ذهن خود نداشته و اکنون با یک تصویر بکر و شخصیتی جدید رو برو شده اسـت.
بـه بهانه بازپخش مجدد این سریال بـه سراغ احسان طهماسبی منتقد سینما و تلویزیون رفتیم. او در ابتدا با اشاره بـه این نکته کـه طبق آمار رسمی مرکز نظرسنجی صداوسیما، تلویزیون درسال‌هاي اخیر درصد قابل توجهی از مخاطبین خودرا از دست داده اسـت، گفت: این موضوع علل مختلفی دارد کـه یکی از ان‌ها فاصله‌ایست کـه این رسانه از مخاطبین خود و اجتماع گرفته و سعی در نقض نوع رویکرد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کـه در سطح جامعه اتفاق می‌افتد دارد.
20 نکته به بهانه بازپخش سریال یوسف پیامبر
وی افزود: رسانه‌هاي خارجی زبان هم بـه واسطه سیاست‌گذاری کـه دارند بـه شکل و نوع دیگری درگیر این فضای سیاست زده شدند، این موضوع باعث شده وی‌اودی‌ها سعی کنند تا دست بـه پر کردن این خلا بزنند. یکی از موضوعات قدیمی کـه ساترا با تلویزیون صداوسیما و همین طور پخش کننده ها دارد سر تملک و مالکیت این موضوع اسـت بـه واسطه این‌که بتواند سیاست‌هاي عقب مانده خودش رو اعمال کند.
طهماسبی با اشاره بـه این نکته کـه تجربه نشان داده صرف قرآنی بودن موضوع یک فیلم یا سریال نمیتواند دلیل محبوبیت یک اثر باشد، بیان کرد: برای مثال می توان استقبال از فیلم محمد رسول الله مصطفی عقاد با محمد رسول الله ساخته مجید مجیدی را نام برد کـه همان گونه بعد از گذشت چندین دهه از ساخت نسخه عربی زندگی پیامبر مورد توجه مخاطبین داخلی و خارجی اسـت.
همچنین می توان بـه سایر تولیدات قرآنی فرج‌الله سلحشور کارگردان و تهیه‌کننده سریال «یوسف پیامبر» اشاره کرد کـه همین موضوع نشان دهنده این اسـت کـه استقبال مخاطبین بـه چه شکل اسـت.
وی کیفیت یک اثر را مهم‌تر از موضوع ان دانست و گفت: سریال «یوسف پیامبر» در دوره خود توانست استانداردهای کیفی را رعایت کند و از لحاظ کیفیت کار خوبی از آب در آمد. همچنین نباید فراموش کرد کـه اساسا موضوع این سریال بـه خودی خود برای مخاطب جذاب اسـت و همچنین این مجموعه بـه واسطه بازیگران و دوره زمانی پخش ان نیز موفق شد تا مخاطب گسترده‌اي جذب کند و مورد توجه بیننده قرار گیرد.
طهماسبی در پایان با بیان این مطلب کـه یکی از علت هاي دیگر موفقیت یک اثر داشتن داستان خوب و پتانسیل بالا برای تبدیل شدن بـه درام و فیلم اسـت، افزود: هنوز هم میشود کارهای خوب و با کیفیتی ساخت و مخاطب قابل توجهی را پای تماشای ان نشاند.
مطالب مشابه: بیوگرافی بازیگران سریال یوسف پیامبر + زمان پخش سریال یوسف پیامبر
بهانه هایی برای متوقف کردن بازپخش سریال یوسف پیامبر
1. کارگردان یوسف پیامبر مرحوم فرج‌الله سلحشور بود کـه میخواست نشان دهد می توان هم حزب‌اللهیِ احمدی‌نژادی بودو هم کارگردان سینما و این هنر را در خدمت ایدیولوژی قرار داد. بـه بیان دیگر میخواست پروژه ناکام مانده محسن مخملباف را کامل کند. «ایدیولوژیک کردن سینما یا سینما بـه مثابه ابزار تبلیغ و نه هنر برای هنر».
بـه یاد آوریم او فعالیت هنری خودرا با بازی در فیلم توبه نصوح بـه کارگردانی محسن مخملباف ودر سال 1361 آغاز کرده بودو مشخص اسـت کـه بعدتر راه خودرا از او جدا کرد. اگر بازیگران یوسف پیامبر رابا دیگر سریال‌هاي تاریخی مانند امام‌علی و مختار «هردو ساخته میرباقری» یا تنها‌ترین سردار ساخته فخیم‌زاده مقایسه کنیم کاملا پیداست کـه بازیگران مطرح و درجه اول حاضر بـه همکاری با سلحشور نشدند یا خود او مایل نبود.
درباره نقش یوسف البته طبعا مایل بوده چهره ناشناخته‌اي باشد ولی درباره بقیه بـه نظر میرسد بی‌میلی بـه همکاری با ستاره‌ها از جانب او نبوده چرا کـه وقتی برای لیلا بلوکات کـه قرار بود نقش زلیخا را بازی کند مشکلی پیش آمد سراغ کتایون ریاحی رفت ودر واقع ناگزیر شد قاعده خودرا نادیده بگیرد ودر ان مقطع تنها بازیگر درجه اول سریال ایفاگر نقش زلیخا بود با بالاترین دست‌مزد.
هر چند برخی از بازیگران در سریال خوش درخشیدند ودر فیلم‌هاي دیگر بـه ستاره بدل شدند هم چون رحیم نوروزی یا خود مصطفی زمانی کـه بعدتر یکی از نقش‌هاي اصلی سریال شهرزاد شد اگر چه تفاوت او با شهاب حسینی در صحنه‌هایي کـه مقابل هم بازی میکردند هویداست.
غرض این‌که سینما هنر تصویر اسـت ودر سریالی چون یوسف، کارگردانی با تعصبات فرج‌الله سلحشور هم ناگزیر شد بـه قاعده زیبایی و جذابیت نه تنها برای نقش یوسف کـه برای نقش زلیخا و همسر یوسف «کتایون ریاحی و الهام حمیدی» هم تن دهد.
سریال 45 قسمتی یوسف پیامبر
2. کارگردان سریال بـه چند دلیل دیگر خبرساز شد و چون 8 سال قبل در 27 دی 1394 در پی ابتلا بـه سرطان ریه درگذشت نمیتوان قضاوت کرد اگر زنده می ماند مواضع سیاسی خودرا تعدیل میکرد یا نه. قبل از ان اما در انتخابات ریاست جمهوری 1384 و 1388 از محمود احمدی‌نژاد حمایت کرد و بـه او لقب «مالک اشتر زمان» داد.
در گرماگرم وقایع سال 88 کـه اکثر هنرمندان معروف بـه فرجام انتخابات ریاست جمهوری معترض بودند آقای سلحشور اتهام بی‌بند‌وباری بـه شماری از هنرمندان وارد کرد ودر پی ان خانه سینما بـه نمایندگی از آنان طرح شکایت کرد و او در دفاع گفت همه ی را نگفته و تنها 10 درصد را مد نظر دارد. وی گفت: حرف خاصی نزده منتها بـه خاطر ساخت سریال یوسف پیامبر و حمایت از احمدی‌نژاد مورد بغض اسـت.
هر چند در دادگاه محکوم شد اما عددی کـه باید بـه عنوان مجازات می‌پرداخت بسیار نازل بود. کمی بعدتر با شکایت دیگری رو بـه رو شد. این‌که حقوق نویسنده کتاب دو جلدی یوسف صدیق اثر شهاب طاهری را رعایت نکرده و گرچه در دادگاه بدوی محکوم شد ولی در دومی حکم تبرئه گرفت. اصطکاکات اما ادامه یافت. در 23 مهر 1390 در مصاحبه با خبرگزاری کانون دانش‌آموزی ایران «پانا» بـه انتقاد از تهیه کنند‌‌ه‌اي پرداخت کـه قصد داشت آنجلینا جولی را دعوت کند.
از او شکایت شد کـه گفته “سینمای ایران فاحشه‌خانه اسـت” ولی تکذیب کرد و گفت: من پرسیده بودم مگر سینمای ما فاحشه‌خانه اسـت ودر واقع از بازیگران زن خودمان دفاع کرده بودم. در‌ان زمان دو خبر منتشر شد: یکی این‌که بازیگران زن شکایت کرده‌اند و دیگری این‌که چهره‌هایي چون مریلا زارعی، مهناز افشار، ترانه علیدوستی، پگاه آهنگرانی، نگار جواهریان، هانیه توسلی و باران کوثری ابراز تاسف و آرزو کردند او از چنین سینمایی جدا شود.
نگاه ها بـه نام‌هایي چون کتایون ریاحی و الهام حمیدی و پروانه معصومی هم بود کـه در فیلم‌هاي او و خصوصا یوسف پیامبر بازی کرده بودند ولی موضعی نگرفتند. رؤیا تیموریان هم گفت: سخنان او اهانت بـه بازیگران زن فیلم‌هاي خود او هم هست.
سخنان حساسیت‌برانگیز دیگر او دفاع از آتش زدن سینماها درسال 57 بود. وقتی در مراسم اختتامیهٔ جشنوارهٔ «شعر و سرود انقلاب» درسال 1391 یادآور شد جوانی 26 ساله بوده ودر آتش زدن سینماها مشارکت داشته و بعد از انقلاب وارد حوزه هنری و فعالیت سینمایی شد تا سینمایی دیگر را پایه ریزند نه این‌که برای ان سینما موزه بسازند.
هجوم و انتقاد بـه او ان قدر زیاد شد کـه همه ی می خواستند بدانند در پروژه بعدی او کدام یک از هنرمندان حاضر و مایل بـه همکاری با او هستند اما اجل مهلت نداد و اگر چه تقابل رییس جمهور محبوب خود با نظام را دید اما در دی 94 درگذشت.
کار بـه جایی رسید کـه گفت اصلا من سینماگر نیستم. من یک مُبلغ‌ام و سینما را بـه عنوان وسیله تبلیغ انتخاب کرده‌ام نه سینما بماهو سینما. چندی بعد بیماری گریبان وی را گرفت و دیگر نه خبری از او بود نه از منتقدان و وقتی درگذشت بـه وصیت او عمل شد و وی را در قطعه هنرمندان بـه خاک نسپردند و اکنون در باغ فیض مدفون اسـت.
درباره سریال یوسف پیامبر
3. برخی تصور میکردند یا انتظار داشتند بازیگر نقش یوسف منتظر نقش‌هایي از این دست در سریال‌هاي تاریخی مذهبی فاخر «در ادبیات صدا و سیما بـه معنی برخوردار از بودجه زیاد» میماند خاصه این‌که کارگردان می خواست سریال موسی را هم بسازد.
اما چنین نشد. مصطفی زمانی کـه دست‌مزدی بسیار اندک گرفته بود «چون موقع عقد قرارداد هیچ شهرتی نداشت» و بعد از ان بـه یک ستاره بدل شد و فرصت را از کف نداد و بـه سرعت از ان نقش بیرون آمد. کافی اسـت با داریوش محترم مقایسه شود کـه تا مدت‌ها در نقش مالک اشتر ماند و هنوز هم مانده اسـت!
4. مهمترین منبع سریال، سوره یوسف اسـت کـه از ان بـه عنوان احسن‌القصص قرآن یاد می شود و بـه واقع هم چنین اسـت. این سوره با همه ی سوره‌ها متفاوت اسـت و کافی اسـت اشاره شود در قرآن کلمه «عشق» نیامده اما این داستان، عاشقانه اسـت و شاید اگر کارگردانی غیر مرحوم سلحشور بود با چنین پروژه‌اي موافقت نمی‌شد.
مطالب مشابه: پروانه معصومی بازیگر سریال یوسف پیامبر «ص» درگذشت
5. هر چند کارگردان خواسته تنها بر اساس سوره یوسف فیلم‌نامه را جلو ببرد اما بـه اقتضای پیش‌برد فیلم‌نامه افزودنی‌هایي هم داشته اسـت. مثلاً ازدواج یوسف با زلیخا در قرآن نیامده و نام زلیخا هم در قرآن نیست.
«البته مرادمان از قرآن ترجمه‌هاي مرحوم مهدی الهی قمشه‌اي -پدر پزشک حسین الهی قمشه‌اي- نیست کـه افزدونی‌هاي فراوان در پرانتزها دارد! وقتی خانم طاهره صفار‌زاده در ترجمه قرآن پرانتز گشوده کـه مراد از «دیگر چیزها کـه خداوند خلق کرده» میتواند هواپیما باشد می توان حدس زد الهی قمشه‌اي چه‌ها در کمانک‌ها اضافه کرده اسـت!»
6. طی یک ماه اخیر سریال با نقش‌آفرینی درخشان کتایون ریاحی بعد از ان بازپخش شد کـه خانم ریاحی در اعتراضات نیمه دوم سال 1401 با مشکلات متعدد رو‌بـه‌رو شد. با این حال بـه خاطر او از بازپخش سریال متوقف نشد.
این در حالی اسـت کـه چند سال قبل بـه خاطر مهاجرت بازیگر سریال ستایش «رامسین کبریتی» داستان را در فصل بعد تغییر دادند و بازپخش هم متوقف شده بود یا فیلم دیدار ساخته محمد رضا هنرمند سالها در توقیف بود بـه خاطر مهران مدیری در اوایل بازیگری!
7. بازپخش سریال موجب توجه دوباره بـه آیه 24 سوره یوسف شده اسـت و تفسیر «برهان رب». چون آمده اسـت: ان زن «زلیخا» قصد کام‌جویی داشت و یوسف هم تمایل داشت و «برهان رب» مانع شد. بـه عبارت درست تر: زن میخواست، مرد هم اگر برهان رب مانع نمی‌شد.
بـه قول حافظ:
جایی کـه برق عصیان بر آدم صفی زد
ما را چگونه زیبد دعویِ بی‌گناهی؟
یعنی وقتی گناه گریبان آدم ابوالبشر را هم گرفت ما چگونه می توانیم بری باشیم ودر قضیه یوسف هم مانعی در درون یا ندایی مانع او شد و گرنه تمایل و اشتیاق وجود داشته اسـت. درباره این‌که مراد از برهان رب دراین آیه چیست بسیار بحث شده اسـت و نویسنده نتیجه خاصی مد نظر ندارد.
8. دراین سوره بـه ساقی و افشره‌گیری اشاره شده و کلمه “یعصرون” آمده کـه بـه معنای آب‌میوه گرفتن اسـت. “عصر” هم از این خانواده اسـت بـه معنی افشره و فشرده‌شده و دلیل اطلاق عصر بـه زمان، کوتاه بودن عمر ودر مورد زمان میان ظهر و غروب فشرده بودن ان اسـت کـه بـه تندی از میان می رود.
بـه همین خاطر برخی ترجمه درست و دقیق والعصر را “سوگند بـه فشرده‌شده” میدانند کـه می تواند یادآور کلیت زمان یا زمان مشخصی هم باشد و هم‌ریشه هاي عصر در قرآن بـه معنی افشردن‌اند.
9. سریال یوسف درست هم‌زمان با حملات دیوانه‌وار اسراییل بـه غزه بازپخش شد. درست اسـت کـه یوسف، پیامبر بوده و سوره زیبایی در قرآن بـه نام یوسف اسـت و مانند پیامبر ما از نسل ابراهیم اسـت اما این هم‌زمانی اگر با کارگردانی دیگر بود بعید نبود برخی انگ بزنند!
چون فرزندان یعقوب در واقع همان بنی‌اسراییل‌اند. اسراییل هم نام دیگر یعقوب اسـت. بـه لحاظ تبار شناسی ابراهیم دو فرزند داشته: اسحاق و اسماعیل. یعقوب فرزند اسحاق اسـت و پیامبر گرامی ما از نسل اسماعیل. علت اصرار کارگردان بر این‌که گناهی را متوجه لاوی برادر یوسف نداند این اسـت کـه نسل یعقوب در واقع از طریق لاوی منتقل شده بدین شکل: ابراهیم/ اسحاق/ یعقوب/ لاوی «برادر یوسف»/ واهث/ یصهر / عمران/ موسی.
موسی از مصر خارج شد و از رود نیل گذشت و قبل از رسیدن بـه کنعان «سرزمینی کـه یهودیان میگویند چون چند هزار سال قبل از ان ایشان بوده اکنون هم بـه عنوان اسراییل در اختیار آنان باشد» از دنیا می رود ولی یوشع حکومت برقرار میکند و بنی‌اسراییل در کنعان حاکم می شوند.
بعد از یوشع هم طالوت و داوود و سلیمان تا عیسی مسیح کـه ان عهد تمام و بـه عنوان یهودی شورشی بر‌دار میشود «برابر باور مسیحیان» و 400 سال بعد مسیحیان حاکم میشوند و بعد از 1600 سال ناگهان فیل یهودیان یاد هندوستان کرده و اسراییل را همان کنعان می دانند. «زنده یاد عبدالرحمان فرامرزی 50 سال پیش بـه نقد این دیدگاه پرداخت».
10. با توجه بـه این‌که در سریال میبینیم یوسف دو فرزند دارد «منسی و افراییم» این پرسش شکل میگیرد کـه چرا بنی‌اسراییل از طریق برادر او «لاوی» ادامه یافت و نه از نسل خود یوسف؟ مفسرین شیعی باورهای مختلف دارند و از جمله سه خطا یا اشتباه و نه گناه را بـه یوسف نسبت میدهند « مطابق باور شیعی از پیامبران تنها پیامبر اسلام عصمت دارد».
یکی از خطاهای ثلاثه همان تمایل متقابل اولیه در یوسف بـه زلیخاست کـه «برهان رب» مانع شد. در کلمات اول آیه 24 نیامده تا زن ابراز تمایل کرد بلافاصله مرد پس زد. بلکه برهان رب را مانع دانسته. یعنی ندایی از بیرون برحذر داشته.
دوم: این‌که در مواقعی چندان کـه از یک پیامبر انتظار اسـت تمام وقت خدا را یاد نمی‌کرده چون سرگرم امور مملکت‌داری هم بوده سوم هم این‌که دریک مورد وقتی پدر را دیده از مرکب پیاده نشده اسـت. این ها البته آمیخته بـه تفسیرها و احتمالا داستان‌هایي اسـت. اما این‌که بنی‌اسراییل «نسل یعقوب پیامبر» از یوسف ادامه نیافت تردیدی نیست در حالی کـه فرزند داشته اسـت.
علت محبوبیت سریال یوسف پیامبر
11. در تیتراژ پایانی یوسف از آقایان حبیب‌الله عسگراولادی و علی‌اکبر پرورش – کـه هردو مثل کارگردان از دنیا رفته‌اند- بـه عنوان کارشناسان مذهبی نام برده شده اسـت. همین نشان می دهد نه می‌خواسته سراغ اهل ادبیات برود و نه حتی روحانیون شاخص چون دراین صورت روحانیون وی را از پرداختن بـه ماجرای ازدواج یوسف با زلیخا بعد از جوان کردن او بازمی‌داشتند و بـه هرحال او می‌خواسته سریال جاذبه مخاطب‌پسند هم داشته باشد.
12. نمیدانم این‌که فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان از ادبیات فارسی با اشارات مکرر بـه یوسف بهره نبرد و دست‌کم با صدایی دیگر اشعار بسیار زیبا درباره یوسف را روی فیلم نگذاشته از سر بی‌ذوقی بوده یا اصرار بر خارج نشدن از محدوده دینی و قرآنی اما بد‌جور توی چشم میزند.
جناب محمد نصیری کلیان -کارشناس پژوهش هنر- هم در متن ارسالی برای این نویسنده آورده‌اند جای منبع منطق‌الطیر عطار خالی اسـت در حالی کـه می‌توانست در سکانسی کـه نامه را میخواند از اشارات او استفاده کند. یا جایی کـه عطار احتمالا در تذکره‌الاولیا آورده:
چون عزیر مصر یوسف را خرید
ان خط پر غدر با یوسف رسید
عاقبت چون گشت یوسف پادشاه
دَه برادر آمدند ان جایگاه
غرض این اسـت کـه داستان یوسف در ادبیات فارسی چلوه‌هاي بسیار درخشانی دارد کـه خود موضوع یک مقاله مستقل میتواند باشد اما مرحوم سلحشور مایل بوده تنها وجه دینی را بازتاباند در حالی کـه اگر چنین اسـت نباید بـه نام زلیخا هم اشاره میکرد. چون نام زلیخا در قرآن نیست ودر متون ادبی اسـت.
13. بـه احتمال زیاد در پیام‌هاي تسلیت تعبیر «صبر جمیل» را زیاد دیده‌اید کـه کنار «اجر جزیل» می آید. صبر جمیل تعبیری اسـت کـه یعقوب درباره مواجهه با فقدان یوسف بـه کار می برد ودر سوره یوسف آمده اسـت.
14. پیامبری یوسف مبتنی بر خواب‌‌هایي اسـت کـه دیده و توان او در تعبیر خواب. احتمالا همین سوره و داستان یوسف مهم ترین منبع اتکای پزشک سروش در توضیح مکانیسم وحی بـه پیامبر اسلام و نظریه پرمناقشه او -رؤیای رسولانه- بوده اسـت.
هر چند این پرسش پاسخ داده نشده کـه مگر هم یوسف و هم یعقوب «اسراییل» پیامبر نبودند؟ مگر در کودکی یوسف پدر او خواب سجده ستارگان را تعبیر نکرد؟ چرا بعدتر یعقوب از طریق خواب و رؤیا اطلاع حاصل نمیکرد و می‌گریست؟
15. این‌که در قرآن و این داستان دو مقام مَلِک «پادشاه» و عزیز «صدر اعظم» جداسازی شده‌اند بسیار جالب اسـت. یوسف، عزیز مصر شد نه پادشاه یعنی رییس قوه اجرایی. تمام توصیه پزشک مصدق بـه رضاشاه و محمد رضاشاه همین بود کـه سلطنت کنید نه حکومت و بگذارید دولت امور اجرایی را در دست داشته باشد.
دولت برآمده از مجلس البته. دراین داستان پادشاه بـه یوسف اعتماد میکند و وی را بـه صدارت می رساند و ابهت خود او هم حفظ میشود. می دانم کسانی خرده می گیرند. ربط ان می تواند این باشد کـه بـه یاد شعر دیگری افتادم و اینبار نه از عطار و حافظ کـه از سعدی:
ما یوسف خود نمی فروشیم
تو سیم سیاه خود نگه‌دار!
16. در سوره یوسف بـه صراحت آمده کـه پیامبران بابت پیامبری مزدی نمیگیرند. این آیه هم در بحث‌هاي مختلف محل مراجعه و استناد بوده اسـت.
17. تعبیر «ریح یوسف» هم از تعابیر بسیار زیبا دراین سوره اسـت. نمیشود از کارگردان یوسف پیامبر گفت و بـه فیلم دیگری با نام «بوی پیراهن یوسف» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا و با بازی فراموش نشدنی ستاره زیباروی سینمای ایران – نیکی کریمی- و چهره ماندگار – علی نصیریان- اشاره نکرد. عنوان فیلم برگرفته از همین تعبیر ریح یوسف اسـت.
18. در صحنه‌اي از فیلم یوسف برده‌ها را آزاد میکند. کارگردان چنان بر این صحنه تاکید دارد کـه کم مانده امتیاز لغو برده‌داری را هم از آبراهام لینکلن بگیرد و بـه یوسف پیامبر نسبت دهد! واقعیت این اسـت کـه اگر چه بزرگان دینی ما بردگان را آزاد میکردند ولی لغو برده‌داری بـه دنیای بعد از ادیان تعلق دارد. حجت‌الاسلام محسن قرائتی یک‌بار بـه این پرسش کـه چرا اسلام برده‌داری را لغو نکرد این‌گونه پاسخ داد:
«برده‌ها از آسمان نیامده بودند. حاصل جنگ‌ها بودند. بعد از جنگ‌ها عده‌اي اسیر می شدند و با اسرا چهار رفتار میشد انجام داد: اول این‌که همه ی را بکشند کـه انسانی نبود. دوم این‌که همه ی را آزاد کنند کـه عاقلانه نبود. چون شمشیر تیز می کردند و بازمی‌گشتند و زحمت مجاهدان در گرفتن آنان هدر می‌رفت.
راه سوم این بود کـه برای آنان اردوگاه ایجاد کنند کـه ان هم مستلزم تامین خوراک و پوشاک و بهداشت آنان بود. چهارمین گزینه این بود کـه هر یک را بـه کسی بسپارند و برده‌داری درواقع سپردن اسیران بـه افراد مختلف بوده اسـت.» در سریال اما یوسف، اسیران را آزاد می کند چون سند هر یک بـه نام او بوده و اختیارشان را داشته اسـت.
20 نکته به بهانه بازپخش سریال یوسف پیامبر
19. تقدیر‌گرایان بـه این سوره و داستان یوسف بسیار استناد می کنند چرا کـه بارها در ان آمده از تقدیر نمیتوان پیش گیری کرد.
20. و سر‌انجام هم این‌که بخت با فرج‌الله سلحشور یار بود چون اگر میخواست مطابق عقاید سیاسی خود فیلم بسازد ماندگار نمی‌شد ولی بر اساس عقاید دینی ساخت و ماندگار شد با این‌که هم داستان را همه ی میدانند و هم در قیاس با آثار فاخر تاریخی کاستی‌هایي دارد و هم این‌که آدم‌ها در ان بـه شدت سیاه و سفید و شخصیت‌هاي منفی بـه شدت کارتونی‌اند. سینما اما هم هنر فضاسازی اسـت و هم شخصیت‌پردازی.
چهره جذاب یوسف با بازی مصطفی زمانی و بازی درخشان کتایون ریاحی البته کاستی‌ها را می‌پوشاند هر چند تحول زلیخا و طی عشق زمینی بـه آسمانی در عرفان ما می‌گنجد و از متن مذهبی چندان برنمی‌آید.
مطالب مشابه: بیوگرافی مصطفی زمانی
در پایان
بـه بیان دیگر انچه داستان زلیخا را برای پارسی‌زبانان آشناتر ساخته و برخی حکایت‌‌ها مربوط بـه شاعران ماست ولی کارگردان بـه آن ها نپرداخته اسـت.
